Zorakılıq, açıq saçıq videolar və qadağan olunmuş moizələr

Özünü sivilizasiyadan kənarda saxlayan və min illər əvvəl əcdadlarının yaşadığı kimi yaşayan xalqlar çox deyil.

Bu xalqların əksəriyyəti Amazon cəngəlliklərində cəmləşib. İndi isə orada qəribə qalmaqallar baş verir. Məlum olub ki, bəzi missionerlər audio cihazlardan istifadə edərək qəbilə sakinlərinninxristianlığı qəbul etməsinə çalışırlar. Ötən il həmin bölgədə nizə və oxlarla silahlanmış nümayəndələr ərazilərini işğal etmiş ağac kəsənlərə hücum etmişdilər. 

Xütbəni oxuyan keşiş kimdir?

İngiltərənin “The Guardian” nəşri və Braziliyanın “O Globo” nəşri çox maraqlı bir araşdırma dərc edib, lakin bu, cavablardan daha çox suallardan ibarətdir. Məlum olub ki, Braziliya və Peru sərhədindəki Cavari çayı vadisində yaşayan Koruboqəbiləsi arasında kimsə gizli missionerlik fəaliyyəti aparır.

Hər şey hindu kəndlərində müəmmalı şəkildə telsizlərə bənzər kiçik audio qurğuların peyda olması ilə başlayıb. Onlar günəş batareyaları ilə işləyir, portuqal və ispan dillərində xristian moizələri oxuyurlar.

Qurğuların üzərindəki yazılar onların “Messenger”adlandığını və Amerikanın baptist təşkilatı “InTouchMinistrie”s-ə aid olduğunu göstərib. Təşkilatın qərargahı Corciya ştatının Atlanta şəhərindədir. Xütbələri amerikalı bir keşiş oxuduğu üçün jurnalistlər ABŞ ilə əlaqə saxlayıblar.

“The Guardian”-a verdiyi müsahibədə “InTouchMinistries”-in baş direktoru Set Qrey etiraf edib ki, o, dörd il əvvəl bu cihazların 47-ni Braziliyaya şəxsən çatdırıb. Bununla belə, onlar ölkənin şimalındakı Vayva qəbiləsinin üzvləri arasında paylanıb və oradakı xütbələr portuqal, Vayva dillərində qeyd edilib. Amerikalı baptistlər də uzun müddət hökumətin icazəsi ilə onların arasında təbliğat aparıblar. Qrey, həmçinin qeyd edib ki, “InTouch” Braziliya qanunlarını pozmur və Korubo ərazisində təbliğat aparmır:

“Biz qadağan olunan yerdə işləmirik” .

Onlar bizdən xəbərdardır, amma…

Braziliyada 30 ildən çoxdur ki, bu  insanların həyatına hər hansı şəkildə müdaxiləni qadağan edən qanun var. Əlbəttə ki, korubolar tamamilə dünyadan kənarda deyillər. Onlar ağdərililərin varlığından xəbərdardırlar, daha mədəni qonşuları ilə ünsiyyət qururlar və onların bəzi kəndləri hökumətin köməyini qəbul edir.Buna baxmayaraq, qanuna görə, bu insanlarla birbaşa əlaqəyə yalnız onlar təşəbbüs göstərdikləri halda daxil olmaq olar. Onların arasında hər hansı formada dini təbliğat aparmaq da qadağandır.

Set Qrey qeyd edib ki, o, buna icazə verilməyən ərazilərdə “InTouchMinistries” “Messengers”dən istifadə edən “başqa təşkilatlardan” bəzi missionerləri tanıyır. Lakin o, sirli təşkilatlardan olan bu sirli şəxslərin kimlər olduğunu açıqlamayıb.

Bu bölgələr təkcə meşələrlə zəngin deyil, həm də faydalı qazıntı yataqlarına malikdir. Onları tapmaq qadağandır, amma qubernator və polis rəisi özlərini “kor və kar kimi göstərsələr”, bu mümkündür. Təbii ki, məmurların səhhətindəki “problemlər” təmənnasız olmur. 

Lakin sivilizasiya Cənubi Amerikanın yerli əhalisini təkcə qanunsuz ağac kəsənlərin buldozerləri və brakonyerlərin silahları ilə hədələyir. Korubonun qonşusu - Marubo qəbiləsinin hinduları ilə də qalmaqal baş verib. 

Mask qəbilələri də qarışdırıb

Hər şey 2023-cü ildə Maruboya İlon Maskın“Starlink” peyk internetə çıxış sisteminin bir neçə terminalı verildiyi zaman başlayıb. Məqsəd ucqar kəndlərdə yaşayan qohumlar arasında ünsiyyət qurmaq üçün sürətli elektron rabitə təmin etmək idi. Bundan əlavə, hər hansı bir hadisə baş verərsə,sistemin köməyi ilə hər an köməyə çağıra bilərlər.

Doqquz ay sonra “The NewYorkTimes” qəzetinin jurnalisti Cek NikasMaruboya baş çəkdi və bu qalmaqala səbəb olan bir məqalə yazdı. O yazıda bildirdi ki, peyk internetinin yaranması ikili rol oynayıb. Doğrudan da internetin faydası var, amma ağsaqqallar gənclərin sosial şəbəkələrə, böyüklərə aid məzmuna aludə olmasından şikayətləniblər. Ən çox kəndi assosiasiyasının rəhbəri AlfredoMarubo (bütün marubolulaırn soyadı Marubodur) narahatlığını bildirib.

Qəbilədə də açıq-saçıq videolar yayılır

O, ən çox pornoqrafiyadan narahat idi. Bildirdi ki, gənclər qrup çatlarında açıq-saçıq videolar paylaşırlar və bu, hətta ictimai yerdə öpüşün də pisləndiyi bir mədəniyyət üçün sadəcə inanılmazdır. O, videolardakı seks səhnələrinə toxunaraq, "Gənclərin bu məhsulları sınamaq istəməsindən narahatıq",-deyib. Əlavə edib ki, bəzi kənd ağsaqqalları ona gənclər arasında aqressiv cinsi davranışlar barədə artıq danışıblar.

Dünyanı ayağa qaldıran yazı

Məqalədə, həmçinin iddia edilirdi ki, sosial media insanları bir-birindənuzaqlaşdırıb, bir çox hindular ailələri ilə üz-üzə əlaqəni kəsib, bir-birləri haqqında yalanlar yayaraq onlayn fırıldaqların qurbanı olublar. Məqalə bütün dünyada manşetlərə çevrildi. Bir il sonra, 2025-ci ilin mayında Marubo“The NewYorkTimes”, TMZ və “Yahoo”-nu məhkəməyə verdi.

Orijinal məqalədə ağsaqqalın pornoqrafiya ilə bağlı narahatlıqları bir dəfə xatırlandı, lakin TMZ və digər tabloidlər hindular arasında yayılan pornoasılılığından bəhs edərək, bu cəhəti hekayələrinin əsasına çevirdilər. Marubolar orada sivilizasiyanı qəbul etməyə qadir olmayan dar düşüncəli vəhşilər kimi təsvir edilirdilər.

Marubonun iddiasına görə, Nikasonların kəndində iki gündən az vaxt keçirib, İnternetin hindulara təsiri haqqında hərtərəfli bir fikir formalaşdıra bilməyib və ümumiyyətlə, ağsaqqalların bəzi kiçik narahatlıqlarını daha da artırır. Bundan sonra jurnalist yeni bir mətn yayımlamalı oldu:

"Marubopornoasılılığından əziyyət çəkmir. Mənim yazımdabuna heç bir eyham yox idi və “NewYorkTimes”-ın məqaləsində belə iddialar yoxdur".

180 milyon dollar  təzminat tələbi

Amma qəbilə bununla kifayətlənmədi. Marubo və onların vəkilləri məqaləni böhtanların yayılması üçün başlanğıc nöqtəsi olduğunu iddia edirdilər. İndi qəbilədəki  insanlar üç əsas şəxsdən  180 milyon dollar  təzminat tələb edirlər. Maruboməhkəmədə qalib gəlsə, onların bu böyük məbləğdə pulu nəyə xərcləmək istədikləri məlum deyil.Sirli cihazların peyda olmasından bir il əvvəl daha diqqət çəkən hadisə baş verdi. Avqust ayında qəbilə nümayəndələri qanunsuz ağac kəsənlərin düşərgəsinə hücum etdi. Bu barədə məlumatı bütün dünyada yerli xalqları müdafiə edən “SurvivalInternational” təşkilatı dərc etdi.
Hüquq müdafiəçiləri baş verənlərlə bağlı tam məlumat toplaya bilmədilər, lakin onların dediyinə görə, yüzə yaxın qəbilə sakini ağacları kəsənlərə ox atıb, üç nəfər yaralanıb, onlardan ikisi ağır vəziyyətdə olub.

Digər məlumatlara görə, iki brakonyer öldürülüb. Qəbilənin itkiləri barədə məlumat yoxdur. Peru hakimiyyəti bu məlumatı şərh etməyib. Lakin məsələ bununla da bitməyib. Avqustun sonunda “SurvivalInternational” qəbilə sakinlərinin yenidən ağac kəsənlərə hücum etdiyini və bu dəfə daha ciddi qarşıdurma olduğunu bildirib. Üç brakonyer yaralanıb, daha ikisi isə həlak olub. 

Əsas təhlükə

Hadisə böyük qalmaqala səbəb olub. İnsan haqları təşkilatları artan münaqişə ilə bağlı hakimiyyətə bir neçə dəfə xəbərdarlıq edib. Lakin ilk hücumdan sonra hökumət tərəfindən heç bir tədbir görülməyib. Nəzəri olaraq, polis qeyri-qanuni ağac kəsənlərlə məşğul olmalı idi, lakin səlahiyyətlilər susmağa üstünlük veriblər.

Həm Braziliyada, həm də Peruda qeyri-qanuni resursların azalması bu qəbilələr üçün əsas təhlükədir. Qanuna görə, oradakı geniş ərazilər istənilən ticarət üçün qadağandır və dövlət tərəfindən qorunur. Əslində yerli hakimiyyət orqanları Hindistanın yaşayış yerlərinə özəl sahibkarların müdaxiləsinə göz yumur.2024-cü ilin yayında baş verən toqquşmalardan sonra çox az şey dəyişdi. Ağac kəsmə güzəştləri qəbilənin ərazisinə getdikcə daha çox nüfuz etməyə başladı, meşələrin kəsilməsi davam etdi. İyulun 29-da böyük bir qeyri-kommersiya təşkilatı olan Meşə İdarəetmə Şurası bütün üzvlərinin həmin ərazilərdə yaşayanlara hörmət etməli olduğuna dair bəyanat verdi.

Meşə İdarəetmə Şurası bütün planetdə meşə ehtiyatlarından ağlabatan və ekoloji cəhətdən təmiz istifadənin tərəfdarıdır və onun üzvləri xüsusi sertifikatlar alırlar. Belə bir sənədin olması şirkətin məhsullarının istehsalında ekoloji və etik standartları pozmadığına, o cümlədən təmasda olmayan insanlara zərər verməməsinə zəmanət verir.

Yeni sərəncamla şura üzvlərinəMaşko-Piro, Peru, Braziliya, Argentina, Ekvador, Boliviya, həmçinin Hindistan, Papua Yeni Qvineya və İndoneziyanın digər yerli xalqlarının ərazisinə müdaxilə etməyi qadağan etdi. Məhz Maşko-Piro ilə ağac kəsənlər arasındakı qarşıdurma bu sənədin yaradılması üçün başlanğıc nöqtəsi oldu. 

Ancaq bu qərar dərhal ortaya çıxmadı və görünür, tamamilə xoş niyyətlə deyildi. Bundan əvvəl hüquq müdafiəçiləri Meşə İdarəetmə Şurasını öz prinsiplərinə xəyanətdə ittiham edirdilər. Nəzəri olaraq, yeni bəyanat ciddi nəticələrə səbəb olmalı idi, çünki heç kimin şuranın sertifikatını itirmək istəmir.
İndi yalnız Korubo əhalisini xristiana çevirməyə çalışan hiyləgər missionerləri həbs etməkqalır. Ancaq çətin ki, bu, bakirə Amazon meşələrində sivilizasiyanın irəliləməsinin qarşısını ala bilsin.

Elnarə Kərimova
"Cebheinfo.az"

Problemlərinizi bizə yazın, şahidi olduğunuz hadisələri çəkib göndərin