8 Noyabr" Elektrik Stansiyası Azərbaycanın enerji potensialının daha da artmasına və enerji təhlükəsizliyinin möhkəmlənməsinə töhfə verəcək Sevil Mikayılova

Azərbaycanın enerji potensialının artırılması və iqtisadi inkişafının təmin olunması istiqamətində atılan mühüm addımlardan biri Mingəçevirdə yerləşən "8 Noyabr" Elektrik Stansiyasının istifadəyə verilməsi oldu. Bu stansiya ölkəmizin enerji balansını möhkəmləndirir və strateji təhlükəsizliyinə mühüm təsir göstərir.

Bunu Day.Az-a açıqlamasında Milli Məclisin deputatı Sevil Mikayılova bildirib.

Sevil Mikayılova qeyd edib ki, son 20 ildə Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində Azərbaycan iqtisadi, sosial və texnoloji sahələrdə böyük nailiyyətlər əldə edib.

"Prezidenti İlham Əliyev iyunun 24-də Mingəçevirdə yerləşən "8 Noyabr" Elektrik Stansiyasının açılış mərasimində iştirak etdi. Bu əlamətdar hadisə ölkənin enerji sektorunda mühüm dönüş nöqtəsi olaraq qeyd olunur. Prezident İlham Əliyev açılış mərasimində çıxış edərək "8 Noyabr" Elektrik Stansiyasının Azərbaycanın ən böyük elektrik stansiyası olduğunu vurğuladı.

Prezident İlham Əliev Mingəçevirin 1970-ci illərdə Ulu Öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycanın energetika mərkəzinə çevrildiyini xatırlatdı.

Yeni stansiyanın tikintisi zamanı İtaliya və Çin şirkətləri ilə əməkdaşlıq edilib. Stansiya ümumilikdə 1880 meqavat gücə malikdir və Azərbaycanın elektrik enerjisi istehsalında mühüm rol oynayacaq. Stansiyanın istifadəyə verilməsi ilə enerji istehsalında səmərəlilik artırılacaq, təbii qazdan istifadəyə qənaət ediləcək və ətraf mühitin qorunmasına töhfə verəcək", - deputat vurğulayıb.

Sevil Mikayılova qeyd edib ki, energetika sektoru hər bir ölkənin iqtisadi və strateji təhlükəsizliyinin əsas dayaqlarından biridir:

"İlk növbədə müstəqilliyini yeni əldə etmiş Azərbaycanın qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri enerji təhlükəsizliyini təmin etmək, mövcud enerji infrastrukturlarını bərpa etmək və yeni enerji mənbələrinin yaradılması idi. Daha sonra energetika sahəsində mühüm inkişaf və dönüş nöqtəsi Ulu Öndər Heydər Əliyevin ölkəyə rəhbərlik etdiyi dövrdə baş verdi.

Tarixi fakt olaraq, 1970-1980-ci illərdə Sovet dövründə Heydər Əliyev Azərbaycanın sənaye və energetika potensialını artırmaq məqsədilə bir sıra mühüm addımlar atdı. Bundan başqa, Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə həm Sovet İttifaqı dönəmində, həm də müstəqil Azərbaycanın ilk illərində enerji sektorunun inkişafı üçün sistemli və məqsədyönlü siyasət həyata keçirildi. Əlavə olaraq, Ümummilli Liderin enerji strategiyası uzunmüddətli planlaşdırmaya və uzaqgörənliyə əsaslanırdı ki, bu da ölkənin iqtisadi inkişafının əsas sütunlarından biri oldu. Eyni zamanda, energetika sektorunun iqtisadi dayanıqlığın təməli olduğunu vurğulayan Ulu Öndər həm daxili enerji tələbatının ödənilməsinə, həm də enerji ixracı üçün yeni imkanların yaradılmasına xüsusi önəm verdi. Həqiqətən o dövrdə enerji istehsalının artırılması prioritet məsələlərdən biri idi, çünki sənayeləşmə prosesinin sürətlənməsi və əhali artımı ölkədə enerji tələbatını kəskin yüksəldirdi. Buna görə də yeni elektrik stansiyalarının tikilməsi, mövcud enerji infrastrukturlarının modernləşdirilməsi və təkmilləşdirilməsi ön plana çıxdı. Vacib məqamdır ki, həmin layihələr yalnız ölkənin daxili enerji ehtiyaclarını ödəmək məqsədi daşımır, həm də Azərbaycanın strateji mövqeyini gücləndirmək və regionda enerji təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədinə xidmət edirdi. Nəticədə bu dövrdə Azərbaycanın energetika sektoru tədricən modernləşir, müasir texnologiyalar tətbiq olunmağa başlanırdı. Beləliklə, bu siyasət Azərbaycanda daxili enerji təminatını möhkəmləndirməklə yanaşı, ölkənin beynəlxalq enerji bazarlarında etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyinin formalaşmasına da güclü təkan verdi".

S. Mikayılova əlavə edib ki, məhz Ulu Öndərin rəhbərliyi ilə 1990-cı illərin əvvəllərində dərin böhran şəraitində xarici investisiyaların ölkəyə cəlbi təmin edildi, "Əsrin müqaviləsi" imzalandı və neft-qaz hasilatı ilə nəqli sahəsində infrastruktur yaradıldı.

"Həmin dövrdə Azərbaycanın enerji sahəsində əsaslı irəliləyişlər müşahidə olundu. "Əsrin müqaviləsi" kimi nəhəng və strateji əhəmiyyətə malik layihələrin həyata keçirilməsi ilə yanaşı, ölkənin elektrik enerjisi sektorunda da mühüm inkişaflar baş verdi. Bu irəliləyişlər Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması, enerji istehsalının artırılması və yeni texnologiyaların tətbiqi istiqamətində atılmış mühüm addımlar idi. Heydər Əliyevin enerji siyasətinin ən önəmli nəticələrindən biri Mingəçevirdə yerləşən "Azərbaycan" İstilik Elektrik Stansiyasının (İES) yaradılması və inkişaf etdirilməsi oldu. İES ölkənin enerji balansının stabilləşdirilməsi və enerji təchizatının dayanıqlılığının təmin olunmasında vacib əhəmiyyət kəsb edir. "Azərbaycan" İES həm elektrik, həm də istilik enerjisi istehsal etməklə ölkənin enerji sistemində sabitliyi qorumağa və enerji təhlükəsizliyini möhkəmləndirməyə imkan verir. Bu stansiya sənaye müəssisələrinin, əhalinin və digər sektorların enerji ehtiyaclarını qarşılayır, eyni zamanda qış aylarında istilik enerjisinin təmin olunmasında əsas rol oynayır. Stansiyanın gücü respublikanın ümumi enerji tələbatının böyük hissəsini ödəyir ki, bu da onun strateji əhəmiyyətini daha da artırır. Bundan əlavə, "Azərbaycan" İES regional enerji mübadiləsində də mühüm rol oynayır. Stansiya vasitəsilə enerji resurslarının ixracı və qonşu ölkələrlə qarşılıqlı enerji əlaqələrinin inkişafı üçün əlverişli imkanlar yaradılıb. Bu da Azərbaycanın regional enerji təhlükəsizliyinin möhkəmlənməsinə və beynəlxalq enerji bazarlarında daha etibarlı tərəfdaş kimi tanınmasına xidmət edir", - deyə deputat bildirib.

S. Mikayılova əlavə edib ki, energetika sistemi təkcə ölkə daxilində enerji təhlükəsizliyini təmin etməklə kifayətlənmir, eyni zamanda Azərbaycanın beynəlxalq enerji bazarlarında etibarlı tərəfdaş və strateji oyunçu kimi çıxış etməsinə zəmin yaradır.

"Elektrik və istilik stansiyalarının əsaslı təmiri, yeni transformator məntəqələrinin və enerji ötürücü xətlərin inşası bu sahədə aparılan işlərin tərkib hissəsi oldu. Qətiyyətlə qeyd etmək lazımdır ki, 2004-cü ildə təsdiq olunmuş "Azərbaycan Respublikasında bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə olunması üzrə Dövlət Proqramı" enerji sistemində aparılan əsas islahatların hüquqi və strateji əsasını təşkil etdi. Bundan əlavə, regional enerji sistemlərinin birləşdirilməsi və vahid dispetçer idarəetmə sisteminin formalaşdırılması nəticəsində enerji təchizatında dayanıqlılıq təmin olundu. Eyni zamanda, SCADA və digər rəqəmsal idarəetmə sistemlərinin tətbiqi müasir enerji idarəçiliyi standartlarına keçidin əsasını qoydu. Müvafiq olaraq, Azərbaycanda həyata keçirilən sürətli sənayeləşmə siyasəti, xüsusilə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkı, Ələt Azad İqtisadi Zonası, həmçinin neft-kimya və metallurgiya layihələri enerji təchizatının da bu sürətlərlə uyğunlaşdırılmasını zəruri etdi. Bunun nəticəsində bölgələrdə yeni enerji infrastrukturlarının qurulması sayəsində iqtisadi rayonlararası enerji təminatında balanslaşdırma mümkün oldu. Əlavə olaraq, sənaye klasterlərinin ətrafında yaradılan yüksək gərginlikli elektrik yarımstansiyaları isə istehsal sahələrinin fasiləsiz və səmərəli işləməsinə şərait yaratdı.

Şübhəsiz ki, şəhərsalma və sənaye obyektlərinin sürətlə artması ilə əlaqədar hibrid enerji sistemləri və lokal generasiya mənbələrinin inkişaf etdirilməsi prioritet məsələlərdən biri oldu. Bu səbəbdən, bu istiqamətdə atılan addımlar Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin və dayanıqlılığının təmin olunmasına xidmət edir. Xüsusilə son illərdə irəli sürülən "Yaşıl enerji" strategiyası ölkənin dayanıqlı inkişaf konsepsiyasının ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Məsələn, Zəngəzur və Qarabağ iqtisadi rayonları "yaşıl enerji zonaları" kimi elan edildi. Bundan başqa, xarici investorlarla əməkdaşlıq çərçivəsində günəş və külək elektrik stansiyalarının inşası həyata keçirilir. Bu kontekstdə ölkənin iki əsas bölgəsi olan Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları strateji olaraq "yaşıl enerji zonaları" kimi tanınır. Eyni zamanda, Azərbaycan yaşıl enerji strategiyasını yalnız daxili resurslara əsaslanmaqla deyil, həm də aparıcı beynəlxalq tərəfdaşlarla əməkdaşlıq yolu ilə həyata keçirir.

Məsələn, "Qaradağ" Günəş Elektrik Stansiyası (230 MVt) Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin "Masdar" şirkəti ilə əməkdaşlıq çərçivəsində inşa olunub. Bu stansiya Cənubi Qafqazın ən böyük günəş enerjisi obyektlərindən biridir və onun sayəsində hər il atmosferə atılan karbon qazının miqdarı əhəmiyyətli dərəcədə azalacaq.

Nəticə etibarilə bu, Azərbaycanın iqlim hədəflərinə nail olmasında mühüm töhfədir. Həmçinin layihənin reallaşdırılması ölkənin yaşıl enerji bazarında etibarlı investor kimi tanınmasını təmin edir. Digər tərəfdən, külək enerjisi layihələri üzrə də mühüm əməkdaşlıqlar mövcuddur. Hazırda Səudiyyə Ərəbistanının "ACWA Power" şirkəti və Böyük Britaniyanın bp şirkəti ilə birgə ölkənin sahilyanı ərazilərində və digər potensial bölgələrdə onlarla MVt gücündə külək elektrik stansiyalarının inşası planlaşdırılır və bəziləri artıq ilkin mərhələyə qədəm qoyub.

Xüsusilə, bp ilə həyata keçirilən layihə texniki və innovativ yanaşma baxımından diqqət çəkir, çünki burada ağıllı şəbəkə sistemlərinin tətbiqi nəzərdə tutulur. Nəticə etibarilə bu layihələr Azərbaycanın "yaşıl enerji ölkəsi" kimi formalaşması yolunda atdığı ciddi və məqsədyönlü addımlardır. Qarabağ və Zəngəzurun "yaşıl zona" kimi elan edilməsi, günəş və külək stansiyalarının inşası, həmçinin beynəlxalq investorların cəlb olunması göstərir ki, Azərbaycan təkcə zəngin neft və qaz ehtiyatlarına malik ölkə deyil, həm də dayanıqlı, ekoloji təmiz və texnoloji cəhətdən inkişaf etmiş enerji modeli qurmaqda qərarlıdır. Bu proses ötən il ölkənin COP29-a ev sahibliyi etməsi ilə daha da aktuallaşıb və Azərbaycanın qlobal enerji-iqlim gündəminin mərkəzində olduğunu təsdiqləyir".

Deputat sonda vurğulayıb ki, bu gün dünyada baş verən mürəkkəb geosiyasi proseslər, müharibələr, silahlı toqquşmalar, enerji və ərzaq böhranları, eləcə də miqrasiya axınları bir çox ölkələr üçün ciddi təhlükəsizlik və sabitlik problemləri yaradır.

"Lakin bu çətin və qeyri-müəyyən beynəlxalq vəziyyətə baxmayaraq, Azərbaycan regionda sabitliyin, təhlükəsizliyin və inkişafın nümunəsi kimi önə çıxır. Prezident İlham Əliyevin balanslı xarici siyasəti, güclü daxili idarəçilik modeli və milli maraqlara söykənən strateji qərarları nəticəsində Azərbaycan sabit siyasi mühitə malikdir, iqtisadi baxımdan dinamik inkişaf edir, transmilli layihələrin etibarlı tərəfdaşı və təşəbbüskarıdır. Azərbaycan eyni zamanda regional sabitliyin əsas dayaqlarından biri kimi çıxış edir, istər enerji təhlükəsizliyi, istər nəqliyyat-logistika dəhlizləri, istərsə də sülh təşəbbüsləri baxımından əhəmiyyətli rola sahibdir. Beləliklə, mürəkkəb qlobal şəraitdə ölkəmiz sabitlik nümunəsi, etibarlı tərəfdaş və proqnozlaşdırıla bilən regional aktor kimi seçilir", - deyə S. Mikayılova fikrini tamamlayıb.