2025 ci il super varlılar üçün tarixin ən yaxşı ili oldu SƏBƏB

Süni intellekt səhmlərinin partlayıcı artımı, iri IPO-lar və İlon Maskın təsiri sayəsində 2025-ci il dünya milyarderləri üçün həqiqətən rekord bir il olacaq.

Lent.az-ın məlumatına görə, “Forbes” yazır ki, oktyabr ayında proqnoz bazarı startapı Polymarket 9 milyard dollarlıq qiymətləndirmə ilə 2 milyard dollarlıq maliyyələşdirmə toplayıb və bu da 27 yaşlı təsisçi Şeyn Koplanı dünyanın ən gənc self-made milyarderi edib, lakin o, hətta üç həftə ərzində zirvədə qala bilməyib. 

Oktyabrın 27-də süni intellekt startapı Mercor 10 milyard dollarlıq qiymətləndirmə ilə maliyyələşdirmə toplayıb və üç təsisçisini hər biri 22 nəfər olmaqla bütün zamanların ən gənc self-made milyarder edib və Mark Zukerberqin rekordunu qırıb.

Oxşar yarış qadın milyarderlər arasında da gedir. 36 yaşlı Teylor Svift 2023-cü ilə qədər ən gənc self-made milyarder olan qadın titulunu saxlayıb. Həmin il aprel ayında Scale AI-nin həmtəsisçisi, 30 yaşlı Lusi Quo onu geridə qoyub. Lakin daha sonra 29 yaşlı keçmiş braziliyalı balerina Luana Lopes Lara, onun startapı “Kalshi”nin dəyəri 11 milyard dollar olduqdan sonra ən gənc milyarder olub.

Son bir il ərzində dünyaya ABŞ, Çin, Hindistan, Rusiya və hətta Sent-Kits və Nevis, Albaniya kimi ölkələrdən təxminən gündə bir milyarder olmaqla 340-dan çox yeni milyarder əlavə olunub.

Hazırda onların sayı 3148-dir ki, bu da beş il əvvəlkindən təxminən 50 faiz çoxdur. Bu elitanın ümumi sərvəti 18,7 trilyon dollara çatıb (2020-ci ildən bəri 10 trilyon dollar artım) və orta sərvət hər milyarderə 5,9 milyard dollardır.

Sərvət gücə çevrilir

135 milyarder 2024-cü il ABŞ prezident seçkilərinə sərmayə qoyub, andiçmə mərasiminə və Ağ evin bal zalının tikintisinə milyonlarla dollar xərcləyib. Hətta bəziləri ABŞ tarixində ən varlı kabinetə qoşulublar. Məsələn, Cared Ayzekman NASA-nın rəhbəri, aqrobiznes sahibkarı Andrey Babiş isə Çexiyanın baş naziri olub. Dünya açıq şəkildə milyarderlər dövrünə qədəm qoyur.

İlon Mask liderlik edib: ilin əvvəlindəki 421 milyard dollardan dekabr ayına qədər 500 milyard, 600 milyard və 700 milyard dollarlıq sərvətə sahib olan ilk şəxs olub. Onun Tesla və SpaceX şirkətlərinin böyüməsi il ərzində onun sərvətinə 333 milyard dollar əlavə edib ki, bu da planetin ikinci ən varlı insanı Larri Peycdən daha çoxdur.

Lakin rekord bir günlük qazanc Larri Ellisona məxsusdur: sentyabrın 10-da Oracle səhmləri 36 faiz yüksələrək sərvətini bir gündə təxminən 100 milyard dollar artırıb ki, bu da tarixdə ən böyük bir günlük sərvət artımıdır.

2025-ci il yeni milyarderlərin əsl axını olub. Onların arasında LLM proqramçıları, DeepSeek, Anthropic və CoreWeave startaplarının təsisçiləri, eləcə də məlumat mərkəzi, qrafik prosessor, bulud xidmətləri və süni intellekt alətləri bazarlarını təchiz edən sahibkarlar var.

Sərvət yalnız süni intellekt tərəfindən yaradılmayıb. Kriptovalyuta şirkəti Circle, dizayn platforması Figma, bədən zirehləri, peyklər və hətta süni intellekt oyunları istehsalçıları - hamısı yeni milyarderlər yaradıb.

Ümumilikdə, 12 ay ərzində dünya 876 milyard dollar Yeni milyarder aktivləri alıb və bu yeni simaların təxminən 40 faizi amerikalılardır. Bununla belə, Çin, Hindistan, Rusiya və hətta Samir Manenin tarixdə ilk dəfə milyarder olduğu Albaniya da daxil olmaqla cəmi 32 ölkədə yeni milyarderlər ortaya çıxıb.

Yeni milyarderlərin üçdə ikisi öz zəhmətləri ilə varlanıb, o cümlədən 30 yaşdan kiçik 11 nəfər - dünya rekordçusudur. Qalanları, o cümlədən Cim İrseya, Corco Armani və Medline ailəsinin üzvlərinin varisləri miras yolu ilə siyahıya daxil olublar.

Təəccüblü olan odur ki, varlılar varlı olaraq qalırlar: milyarderlərin 85 faizi ilin əvvəlində artıq milyarder idi və beşdə dördü 2026-cı ilə 2025-ci ildəkindən az olmayan sərvətlə qədəm qoyur. Milyarderlər dövrü davam edir.