3 litr kola içdi... : Sidik kisəsindən 35 daş çıxdı

Braziliyada gündə 3 litrə yaxın kola içən gənc şiddətli böyrək ağrısı ilə klinikaya müraciət edib. Uroloq Thales Andrade gənci müayinə etdikdə heyrətə gəlib. “Sherg.az” “Milliyet.com.tr”yə istinadən bildirir ki, həkim müayinə zamanı gəncin sidik kisəsinin “daş tarlasına” çevrildiyini görüb. Cərrahiyyə əməliyyatı ilə xəstəsinin sidik kisəsindən düz 35 iri daş çıxarılıb. Doktor Andrade sosial media hesabında bu qeyri-adi hadisəni paylaşıb və video qısa zamanda 8,5 milyon insan tərəfindən izlənilib. 

Təkcə videodakı daşların görüntüsü deyil, onun arxasında duran səbəb də hər kəsi şoka salıb. Bu səbəb "Cola" asılılığıdır. Bu hadisə ilə Andrade şəkərli və qazlı içkilərin həddindən artıq istehlakının böyrəklərə necə zərər verdiyini bir daha xatırlatdı. O bildirib ki, xüsusilə tərkibində fosfor turşusu olan içkilər böyrəklərdə turşu mühit yaradaraq, sidikdə kalsiumun çökməsinə və zamanla daşa çevrilməsinə səbəb olur. Sosial şəbəkədəki paylaşımında xəstəsinin sidik kisəsindən çıxardığı 35 daşın bəzilərini göstərən doktor Thales Andrade, "Böyrək sağlamlığı gündəlik içdiyimiz içkilərin seçimindən başlayır" dedi. Xəstəsi sağlamlığını bərpa edərkən, bu videonu izləyən milyonlarla insan içki seçimlərinə yenidən baxmağa qərar verdiklərini şərh etdi. Yəni bu məsələ yalnız Braziliyada problemdir? Təəssüf ki, yox. Türkiyədə də kola və buna bənzər içkilərin istehlakı kifayət qədər yüksəkdir. Məsələ ilə bağlı urologiya mütəxəssisi Emrə Salabaş böyrək daşlarının əmələ gəlməsində coğrafiya, iqlim, qidalanma və genetik faktorların təsirli olduğunu deyərək izahatlarına başladı. Urologiya mütəxəssisi Dos. Salabaş, "Böyrək daşı riskini artıran faktorlar arasında ailədə böyrək daşlarının olması, isti iqlimdə yaşamaq, daş əmələ gəlməsini artıran genetik və sistemik xəstəliklər var" deyib. Böyrək daşlarının irsi nisbətinin yüzdə 45 olduğunu ifadə edən E.Salabaş, genetik və metabolik xəstəliklərlə bağlı araşdırmaların xüsusilə böyrək daşları, hər iki böyrəyi əhatə edən böyrək daşı və ya ailəsində böyrək daşı olan insanlarda aparıla biləcəyini deyib. E.Salabaş, daş riskini artıran sistem xəstəlikləri arasında metabolik sindrom, hiperparatiroidizm, osteoporoz, polikistik böyrək, mədə-bağırsaq xəstəlikləri və ya bariatrik əməliyyat keçirənlər, həddindən artıq D vitamini, onurğa beyni zədəsi-neyrogen sidik kisəsi olduğunu ifadə edib: "Bundan əlavə, böyrək-sidik kanallarının strukturunda problem (məsələn, böyrək çıxış yollarının stenozu) və ya prostat vəzinin böyüməsi kimi sidik çıxış sürətini azaldan vəziyyətlər varsa, daş əmələ gəlməsi də arta bilər." "Qazlı içkilərin böyrək daşı əmələ gəlməsinə təsirini araşdıran bir tədqiqat zamanı gündə bir stəkan və ya daha çox qazlı içki qəbul edən 1009 nəfər müayinəyə cəlb edilib. Bu şəxslərin yarısı qazlı içkilərdn tamamilə imtina edib. Yeni qazlı içkilər qrupunda əhəmiyyətli bir azalma müşahidə edilib. Tədqiqatda fosfor turşusu olan qazlı içkilər qəbul edənlərdə daş əmələ gəlməsinin, xüsusən də bu içkilər dayandırıldıqda azaldığı təsbit edilib, sitrat tərkibli qazlı içkilərin isə belə bir təsiri olmadığı görülüb. Böyrək daşlarının qarşısını almaq üçün tövsiyə olunan maye miqdarının gündə 2,5-3 litr arasında olduğunu deyən E.Salabaş, havalar çox isti olmasa, içdiyimiz suya nisbətən orta hesabla 2-2,5 litr sidik çıxarmalı olduğumuzu vurğulayıb. O, maye qəbuluna ehtiyacın insanın çəkisi, havanın temperaturu, tərləmə nəticəsində itirdiyi su ilə bağlı olduğunu bildirib. O bildirib ki, artıq çəkisi olan, həddindən artıq tərləyən, intensiv fiziki işlər görən və isti mühitlərdə olan insanlar maye qəbulunu artırmalıdırlar. Əgər sidiyin rəngi açıq sarı və şəffaf arasındadırsa, kifayət qədər su içdiyinizi anlaya bilərsiniz, ancaq sidiyin tünd rəngdədirsə və çıxanda yanırsa, bu əlamətlərlə çox az su içdiyinizi anlaya bilərsiniz. "Xüsusilə sitrus meyvə şirələri tərkibindəki sitrat və bikarbonat sayəsində böyrək daşlarına qarşı qoruyucu təsirə malikdir. Portağal suyu ən çox təsir göstərdiyi halda, limonad ikinci, qreyfrut məsləhət görülür. Qazlı və şəkərli içkilərin istehlakının böyrək daşlarının əmələ gəlməsini artıra biləcəyi və qəhvə istehlakının əksinə heç bir təsiri olmadığı düşünülür. Böyrək daşları müalicə olunmazsa və sidik yollarını bloklayırsa, çox şiddətli yan ağrılar, qızdırma, ürəkbulanma, sidikdə yanma hissi, qanaxma və tez-tez sidiyə getmə ola bilər”.