9 iyul xəbərdarlığı Bu gün həyatınızın ən qısa günü ola bilər

Bu gün, yəni 9 iyul 2025-ci il, Dünyanın fırlanma sürətinin artması səbəbindən tarixdə ən qısa gün ola bilər.

Qaynarinfo xəbər verir ki, son tədqiqatlar göstərir ki, 9 iyul, 22 iyul və 5 avqust tarixlərində günlər adi vaxtdan 1.3 ilə 1.51 millisaniyə daha qısa davam edəcək.

Dünya artıq daha sürətli fırlanır

Bu vəziyyət, son illərdə dünyanın fırlanma sürətinin artması ilə əlaqədardır. Alimlər bu hadisəni 2020 və 2022-ci illərdə atom saatları ilə müşahidə ediblər.

Atom saatları, atomların titrəşmələrini ölçərək zamanı son dərəcə dəqiq izləyən cihazlardır.

Bu sürətin səbəbi nədir?

Dünyanın niyə sürətlənməsi hələ də tam olaraq məlum deyil, lakin atmosferdəki dəyişikliklər, buzlaqların əriməsi, dünyanın nüvəsindəki hərəkətlər və maqnit sahəsinin zəifləməsi kimi amillərin bu prosesə təsir etdiyi düşünülür.

Adətən dünya öz tam fırlanmasını 24 saatda, yəni dəqiq 86 400 saniyədə tamamlayır. Buna "günəş günü” deyilir.

Əvvəlki ən qısa gün 2024-cü ildə olub

İndiyə qədər qeydə alınan ən qısa gün 5 iyul 2024-cü il idi. Həmin gün dünya adi vaxtdan 1.66 millisaniyə daha sürətli fırlanmışdı.

Belə millisaniyələr çox kiçik görünsə də, tədqiqatlar göstərir ki, bu, peyk sistemlərindən GPS-in dəqiqliyinə qədər çoxsaylı texnologiyalara təsir edə bilər. Zaman ölçümü özü belə bundan təsirlənə bilər.

Əslində, dünyanın fırlanması heç vaxt tamamilə sabit olmur; bəzən bir neçə millisaniyə sürətlənir və ya yavaşlayır.

1970-ci illərdə ölçülməyə başlanıb

Amma alimlər bu kiçik dəyişiklikləri dəqiq ölçməyə yalnız 1970-ci illərdə başlayıblar.

Londondakı Universitetin astrofiziki Qrehem Cons, dünyanın fırlanma sürəti ilə bağlı ən son təxminləri ABŞ Dəniz Rəsədxanası və beynəlxalq Dünya fırlanma xidmətlərinin məlumatları əsasında hazırlayıb.

Bu məlumatlarla "Gün Uzunluğu (Length of Day – LOD)” adlı göstərici istifadə olunur ki, bu da dünya fırlanmasının müddətini millisaniyə dəqiqliyi ilə ölçür.

Kiçik fərqlər də vacibdi

Belə kiçik fərqlər də önəmlidir. GPS, mobil telefon şəbəkələri və maliyyə sistemləri saniyədən daha dəqiq vaxt ölçümünə əsaslanır. Bu cür kənaraçıxmalar texniki problemlərə səbəb ola bilər.

2020-ci ilə qədər Dünya əslində yavaşlayırdı. Bunun səbəbi ayın cazibə qüvvəsinin planetimizi yavaşlatması idi. Bu təsir nəticəsində günün uzunluğu zamanla 24 saata qədər uzanmışdı.

"Mənfi sıçrayış saniyəsi” nədir?

Hazırda dünya Koordinasiyalı Universal Saatdan (UTC) istifadə edərək vaxtı saxlayır. Zaman-zaman bu sistem Yerin fırlanmasında kiçik kənaraçıxmaları kompensasiya etmək üçün "sıçrayış saniyəsi” əlavə edir.

Bununla belə, yer bu sürətlə fırlanmağa davam edərsə, tarixdə ilk dəfə bir saniyənin - "mənfi sıçrayış saniyəsinin" çıxılması ola bilər ki, bu, əvvəllər heç vaxt baş verməyib.

Günay