Icma.az
close
up
RU
ABŞ prezidentinin Azərbaycan üçün təhlükəli qərarı...

ABŞ prezidentinin Azərbaycan üçün təhlükəli qərarı...

Hurriyyet portalından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər yayır.

Qubad İbadoğlu: “Trampın enerji və tarif siyasətləri Azərbaycanda iqtisadi sabitliyin pozulmasına gətirib çıxara bilər”

Tanınmış iqtisadşı Qubad İbadoğlu hesab edir ki, ABŞ-ın yeni prezidenti Donald Trampın enerji və tarif siyasətləri Azərbaycanda iqtisadi sabitliyin pozulmasına gətirib çıxara bilər. O, təklif edir ki, maliyyə, valyuta və fiskal sabitliyi qorumaq üçün təcili islahatlar həyata keçirilməlidir.

“ABŞ prezidenti Donald Trampın təklif etdiyi enerji və ticarət siyasətləri qlobal neft və qaz qiymətlərində uzunmüddətli enişə səbəb ola bilər. Bu isə fundamental struktur islahatları həyata keçirilməyəcəyi halda 2026-cı ildən etibarən Azərbaycanda iqtisadi sabitliyin pozulmasına gətirib çıxara bilər”, - deyən iqtidsadçının fikrincə, Azərbaycanın hidrokarbon gəlirlərindən asılılığı onu qlobal enerji bazarlarındakı dəyişikliklərə və ticarət axınlarına qarşı həssas edir. Trampın Milli Enerji Fövqəladə Hallar Aktının (National Energy Emergency Act) ABŞ-ın enerji müstəqilliyini artırmağa yönəlməsi, dünya bazarında neft və qaz qiymətlərinin düşməsini sürətləndirə, Azərbaycanın gəlirlərini azalda və büdcə kəsirini genişləndirə bilər.

ABŞ-ın LNG ixracı Azərbaycanın qaz strategiyasına təhdid yaradır

ABŞ 2016-cı ildən etibarən LNG (mayeləşdirilmiş təbii qaz) ixracına başlayıb və bu gün qlobal qaz bazarında əsas oyunçulardan birinə çevrilib. Bu, Avropanın boru kəmərləri vasitəsilə qaz təchizatına olan etibarını azaldır, Azərbaycanın 14,5 milyard dollarlıq Cənub Qaz Dəhlizi (SGC) layihəsi üçün ciddi problemlər yaradır. Layihəyə Trans-Adriatik Boru Kəməri (TAP), Trans-Anadolu Boru Kəməri (TANAP) və Cənubi Qafqaz Boru Kəməri daxildir.

“Əgər ABŞ Avropaya LNG ixracını artırsa, Azərbaycanın boru kəməri ilə qaz nəqlinin rəqabət qabiliyyəti zəifləyəcək və Cənub Qaz Dəhlizinin gəlir gətirmə səviyyəsinə çatması 2030-cu ildən sonraya qalacaq”, – İbadoğlu bildirib.

“BP və SOCAR gəlirlərin azalması ilə üzləşir

Azərbaycanın əsas enerji tərəfdaşları, o cümlədən BP, artıq ciddi maliyyə çətinlikləri ilə qarşılaşır. BP-nin bazar dəyəri 2018-ci ildəki 152,6 milyard dollardan 2025-ci ilin əvvəlində 82 milyard dollara qədər azalıb, şirkət isə işçi qüvvəsinin 5%-ni ixtisar edib. Digər tərəfdən, Chevron və ExxonMobil kimi böyük ABŞ neft şirkətləri 2024-cü ilin sonunda mənfəətin azalmasını elan ediblər.

SOCAR-ın gələcək perspektivləri qeyri-müəyyən olaraq qalır. 2024-cü ildə SOCAR-ın neft hasilatı 7,5 milyon tona enib, halbuki 2023-cü ildə bu rəqəm 7,8 milyon ton təşkil edib. Azeri Light neftinin orta qiyməti 2024-cü ildə 82,87 dollar olub, 2023-cü ildə isə 86,1 dollar idi. Müqayisə üçün, 2022-ci ildə bu göstərici 103,58 dollar təşkil edirdi.

ABŞ önümüzdəki iki il ərzində gündəlik neft hasilatını 1-1,5 milyon barrel artıraraq dünya bazarında qiymətləri 2025-26-cı illərdə 60 dollar civarına salmaq potensialına malikdir.

Artan borclar və maliyyə təzyiqləri riskləri gücləndirir

İbadoğlunun analizinə əsasən, SOCAR-ın uzunmüddətli borcları 2023-cü ildə 993 milyon manat artaraq 12,1 milyard manata (7,1 milyard dollar) çatıb. Azərbaycanın Dövlət Neft Fondu (SOFAZ) isə 2024-cü ildə neft və qaz satışından əldə etdiyi gəlirlərin 3 milyard manat azalması ilə üzləşib.

Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi 2024-cü ildə 6,98% azalıb, ixrac 21,67% geriləyib, idxal isə 21,82% artıb. Bu, valyuta bazarında gərginliyi artırıb. Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları 2025-ci ilin yanvarına qədər 6% azalaraq 10,99 milyard dollara düşüb, bu da manatın devalvasiya riskini yüksəldib.

“İqtisadi böhran qarşısında struktur islahatlar zəruridir”

İbadoğlu Azərbaycan iqtisadiyyatının qarşılaşdığı əsas riskləri aşağıdakı kimi təsnif edir:

Cənub Qaz Dəhlizinin gəlir gətirmə səviyyəsinə çatması 2030-cu ildən sonraya qalacaq;

SOFAZ-ın aktivləri büdcə transferlərinin artması səbəbindən tükənə bilər;

SOCAR-ın gəlirlərinin azalması və borc öhdəliklərinin artması şirkətin maliyyə dayanıqlığını təhlükə altına qoyur;

Dövlət büdcəsinə daxil olan vergilərin azalması büdcə kəsirinin artmasına səbəb olacaq;

Manatın dəyərinin aşağı düşməsi və idxalın bahalaşması devalvasiya riskini yüksəldir;

Qazaxıstanın Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) boru kəməri ilə neft tranzitinin azalması Azərbaycanın tranzit gəlirlərini azalda bilər.

İqtisadçı xəbərdarlıq edir ki, bu tendensiyalar sosial-iqtisadi problemləri dərinləşdirəcək, buna görə də maliyyə, valyuta və fiskal sabitliyi qorumaq üçün təcili islahatlar həyata keçirilməlidir.

Hazırladı: RƏŞAD

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:128
embedMənbə:https://hurriyyet.az
archiveBu xəbər 11 Fevral 2025 00:27 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see258

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see233

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see176

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see168

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see163

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see153

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see151

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see136

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see135

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see133

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see129

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see126

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see125

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see124

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see124

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see124

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see123

Ferhat Göçer Bakıda!

18 Oktyabr 2025 17:07see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri