“ADNSU da mükafatların hesablanmasında manipulyasiyalara yol verilib” Elman Şahverdiyev

Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetində (ADNSU) Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Elm və Ali Təhsil üzrə Dövlət Agentliyinin (EATDA) tərəfindən təsis olunmuş “Tədqiqatçı-müəllim” mükafatı akademik ictimaiyyətdə narazılıq doğurub.

Bu barədə “AzPolitika”ya Elm və Təhsil Nazirliyinin Fizika İnstitutunun əməkdaşı Elman Şahverdiyev məlumat verib.

Onun sözlərinə görə, internet mediasında və sosial şəbəkələrdə yayılan məlumatlara əsasən, mükafat alan müəllimlər ayda təxminən 6 min manat məbləğində vəsait əldə edəcəklər. Bu isə birbaşa vergi ödəyicilərinin hesabına baş verir.

E. Şahverdiyev bildirib ki, mükafat alanların SCOPUS bazasındakı Hirş indeksi və “təmiz H-əmsalı” barədə məlumatlar internetdə geniş yayılıb. Onun fikrincə, son beş ildə dərc olunan 20–50 məqalənin sayı və onlara edilən istinadlar akademik keyfiyyət baxımından ciddi suallar doğurur: “Əgər bu məqalələr həqiqətən keyfiyyətli olsaydı, onlara başqaları da istinad edərdi. Lakin görünür ki, istinadların əksəriyyəti ya müəlliflərin özlərindən, ya da həmmüəlliflərindən gəlir. Həmçinin müəlliflərin sayı və onların məqalələrdəki sıra nömrəsi də qiymətləndirmədə nəzərə alınmalıdır.”

Alim əlavə edib ki, dərc olunan məqalələrin böyük hissəsi ödənişlidir və bu prosesdə Agentliyin direktoru Ülkər Səttarova qeyri-şəffav fəaliyyəti müşahidə olunur: “Böyük kollektivlər yaradılır, ödənişin bir hissəsi məqalə müqabilində həmin şəxslərin üzərinə yüklənir. Bu şəkildə yeni ‘alimlər’ yetişdirilir, amma nəticədə elmi keyfiyyət və ölkənin inkişafı üçün fayda olduqca az olur. Onların ‘filosofiyası’ isə sadədir: ‘Bizdən sonra nə olursa olsun.’”

E. Şahverdiyev öz şəxsi vəziyyətini də misal gətirib: “Mənim Hirş indeksim 15, ‘Lap təmiz H-əmsalım’ isə 14-dür. Lakin EATDA-nın direktoru mənə olan 7 min manat borcunu ödəməkdən imtina edir. Əvəzində mükafat alanların əksəriyyəti işlədikləri müəssisələrin sayı qədər tam mükafat alırlar.”

O, həmçinin qeyd edib ki, mükafatların hesablanmasında manipulyasiyalar aparılır: “2024-cü ildə minimal balı keçməyimə baxmayaraq, mükafatım verilmədi. Müsabiqə bitdikdən sonra qaydalar dəyişdirildi və məqalə sayı ilə bağlı manipulyasiyalar edildi. Halbuki mən TOP 1000 siyahısında 57-ci yerdəyəm. Üstəlik, 3 minə yaxın həmmüəlliflik işi də nəzərə alınarsa, bu tam açıq saxtakarlıqdır.”

Alim vurğulayıb ki, bu praktika həm akademik etikaya, həm də şəffaflıq prinsiplərinə ziddir: “Bu, sadəcə bir mükafat qalmaqalı deyil. Bu, elmi fəaliyyətin qiymətləndirilməsi və vergi ödəyicilərinin vəsaitlərinin düzgün istifadəsi məsələsidir. Hesabatlılıq və ədalətlilik prinsipləri pozulursa, bu, cəmiyyətdə ciddi narazılıq yaradır.”

E. Şahverdiyevin fikrincə, ADNSU-da tətbiq olunan bu sistem elmi fəaliyyətin keyfiyyətini aşağı salmaqla yanaşı, yeni nəsil tədqiqatçıların yetişdirilməsinə də mənfi təsir göstərir: “Ölkədə elmi fəaliyyətin stimullaşdırılması üçün əsas prinsiplər şəffaflıq, obyektiv qiymətləndirmə və keyfiyyətə fokuslanmadır. Lakin hazırkı sistem bu prinsipləri təmin etmir,”.

Qeyd edək ki, iggialarla bağlı qarşı tərəfin də  mövqeyini işıqlandırmağa hazırıq.

"AzPolitika.info"