Alimlər hüceyrələrdə yaddaş aşkarladı

ABŞ-nin Şimal-Şərqi Universitetinin alimləri  müəyyən ediblər ki, hüceyrələr fiziki təsir dayandırıldıqdan sonra belə “xatırlaya” bilirlər. Bu kəşf, bədənin qısamüddətli məşqlərə necə reaksiya verdiyi və hətta qısamüddətli məşqlərin niyə faydalı ola biləcəyi haqqında anlayışımızı dəyişir.

Redaktor.az xəbər verir ki, tədqiqat "APL Bioengineering" jurnalında dərc olunub. 

Biomühəndislik professoru Ninq Vanqın rəhbərlik etdiyi bir qrup ilk dəfə hüceyrələrdə "qüvvə yaddaşı" saxladığını - uzanma və ya təzyiq kimi mexaniki təsir göstərdiyini göstərib. Hamster qəfəsləri üzərində apardıqları təcrübədə tədqiqatçılar maqnit toplarından istifadə edərək onları davamlı və ya fasilələrlə silkələməklə güc tətbiq ediblər. Nəticələr təəccüblü idi: hüceyrələr məruz qalma dayandırıldıqdan 30-60 dəqiqə sonra da cavab verməyə davam edib. 

Bu prosesdə əsas rolu struktur zülal aktinin (F-aktin) yığılmasına cavab olaraq hüceyrə nüvəsinə keçir və CTGF geninin ifadəsini işə salan YAP zülalı oynayır. Məhz bu mexanizm qısa, lakin müntəzəm fiziki fəaliyyətin bədənə uzunmüddətli təsirini izah edə bilər.

Bu kəşf xüsusilə yaşlılar və ya reabilitasiyadan keçənlər kimi hərəkət qabiliyyəti məhdud olan insanlar üçün vacib ola bilər. Fiziki fəaliyyətdən bioloji “bonuslar” əldə etmək üçün onların artıq uzun məşqlərlə yorulmasına ehtiyac yoxdur.

"Biz elə düşünməyə adət etmişik ki, zərbənin təsiri də zərbədən sonra ağrı kimi təsirin özü ilə birlikdə yox olur. Amma hüceyrələr fərqli reaksiya verirlər - görünür, onlara nə baş verdiyini xatırlayırlar", - Vanq qeyd edib. "Hüceyrələr müəyyən mənada çox ağıllı canlılardır."

Bu, sinir sistemindən kənar hüceyrələrdə gücə qarşı uzunmüddətli reaksiyanın tapıldığı ilk araşdırmadır. Kəşf potensial olaraq regenerativ tibb və fitnessə yanaşmaları dəyişə bilər və hüceyrə yaddaşına yeni məna verə bilər.

Turan İSMAYIL