Alimlər qızıl yataqlarının əmələ gəlməsinin sirrini açdı

Beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu qızıl yataqlarının əmələ gəlməsinə işıq salan yeni qızıl və kükürd birləşməsini kəşf edib. 

News24.az xəbər verir ki, araşdırma "Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS) jurnalında dərc olunub.

Sakit Okean Atəş Halqasında yerləşən vulkan filizlərinin tərkibində olan qızıl maqmatik proseslər nəticəsində mantiyadan Yer səthinə qalxır. Lakin uzun müddət alimlər bunun necə baş verdiyini dəqiq izah edə bilməyiblər. İndi, ədədi termodinamik modelləşdirmədən istifadə edərək, tədqiqatçılar nəhayət bu suala cavab verə biliblər. Qızılın Yerin bağırsaqlarından çıxan maqmada hansı şəraitdə cəmləşdiyini öyrəniblər.

Modelin yaradılması üçün müxtəlif təzyiq və temperaturlarda laboratoriya təcrübələri aparılıb. Daha sonra əldə edilən məlumatlar real dünya şəraiti ilə müqayisə edilib. Bu üsul bizə bu prosesdə əsas rol oynayan maddə olan qızıl trisulfidin mövcudluğunu təsdiq etməyə imkan verib. Tədqiqatın müəlliflərindən biri olan professor Adam Saymonun sözlərinə görə, bu birləşmə aktiv vulkanların altında 50-80 kilometr dərinlikdə əmələ gəlir. Məhz bu, qızılın mantiyadan maqmaya keçməsini təşviq edir, sonra isə səthə çıxır.

Alimlər bu prosesdə subduksiya zonalarının mühüm rolunu da qeyd ediblər. Bunlar okean plitələrinin kontinental plitələrin altına endiyi zonalardır. Onlar təkcə vulkan püskürmələrinə səbəb olmur, həm də zəngin qızıl yataqlarının mənbəyinə çevrilirlər. Belə zonalara misal olaraq Sakit Okean ətrafındakı vulkanik fəaliyyət bölgələrini göstərmək olar - Yeni Zelandiyadan Çiliyə qədər.

Tədqiqatın nəticələri qızıl yataqlarının əmələ gəlməsi prosesləri haqqında dəyərli məlumatlar verir. Əsərin müəlliflərinin fikrincə, onlar öz axtarışlarının səmərəliliyini əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilərlər./hit.az