Allah haqqı düz deyirəm, elə xatirimdəsən... Şəhriyar del Geraninin şeirləri

Bu gün şair Şəhriyar del Geraninin doğum günüdür.

Kulis.az bu münasibətlə onun sevilən şeirlərini təqdim edir.

Bütün küçə uşaqlarına...

Luvrda su sızıntısı: yüzlərlə arxiv sənədi zərər gördü Nobel mükafatçısı: "Zorakılıq və gözəlliyin iç-içə olduğu dünyada məsumiyyət mümkündürmü?" - Müsahibə “Unuda bilmirəm. Amaliya Pənahova” bədii-sənədli filminin təqdimatı olub

bütün küçə uşaqları mənim uşaqlığımdı,

o tindəki sərsəriyə ilıq-ilıq gülümsə...

bütün küçə uşaqları mənim uşaqlığımdı,

onda hələ nə kişiydim, nə qadındım mən hələ...

onda hələ nə dostlarım, nə də mən “kimsə” idik,

onda ələ salardıq biz oğlanları, qızları?

enməmişdi kişiliyə, qadınlığa ruhumuz...

sən də qıvrım saçlarınla xırda küçə qızıydın,

anamızdan gizlənərdik, ölməmişdi anamız...

bir de görüm əllərin, ayaqların necədi?..

bir de görüm nənənin pensiyası artdımı?

düz deyirəm, Allah haqqı, elə xatirimdəsən...

çənəndə yumru batıqca, sol dizində çapıq var,

atan əclafın biriydi, yazıq anan sətəlcəm.

onda əcəb soyuq idi, onda əcəb qışıydı,

onda küçə uşaqları küçə yaraşığıydı...

yenə bu məşum günlərin yaz ətirli sonrası,

bu “sonra”da səni əlbət bir gün unudacaqdım...

sən ki mənim heç kimimdin – qucağımın anası

sən gedəndən qəribsəyib – yetim qalıb qucağım...

gözümdən uzaq düşmüsən, niyə uzağ düşmüsən?..

solumda “paralic” gəzir, sağım yenə tüfeyli...

gözündən uzaq düşmüşəm, elə pisdi bu uzaq,

yerin dibinə aparır bu şaquli darıxmaq...

sənə sarı dartılmaqdan tikə-tikə olmuşam,

bir ovucam təkliyimdə, kiminkidi bu təklik?..

bədənim ki, uçuşan məktub parçalarıdı...

daha kimisə sevməyə, vicdan haqqı, üzüm yox,

sən ki məni düşünməzsən-daşınmazsan... sözüm yox...

bir de görüm əllərin, ayaqların necədi?..

günəşi sənsiz səhərin "alçaq" olur gecəsi...

heç bilmirəm bədənimdə kimi gəzir qollarım?

nə axtarır qollarım?

səni quca bilməyirsə

demək yoxdu qollarım...

bir de görüm, mən ölüm,

necə keçir darıxmaq?

sən olduğun şəhərdə bəs

neçəyədi darıxmaq?..

yenə bu məşum günlərin yaz ətirli sonrası

bu “sonra”da səni əlbət bir gün unudacaqdım...

sən ki mənim heç kimimdin – qucağımın anası

sən gedəndən qəribsəyib, yetim qalıb qucağım...

Allah haqqı düz deyirəm, elə xatirimdəsən...

Dekabr şeiri...

nə uzaq küçələr vardı uşaqlığımızda,
nə uzaq şəhərlər oldu sonralar.
böyüdükcə dəyişir uzaqlar da,
küçələr də.
küçə-küçə
şəhər-şəhər uzaq olur adamlar...
sən də bir küçə seç getməzdən öncə,
bir şəhər seç unutmağa,
bir uzaq seç darıxmağa...
sən də getməzdən öncə
bir az dəyiş,
bir az uzaq ol
sonra get.
bu qədər yaxşıykən getmə, nə olar...
bilirsənmi
çətin olur yaxşıların gedişi...
ən sonuncu dostum da oğraş çıxmamış,
bilirsənmi,
axşam düşməmiş,
şər qarışmamış getmə...
çətin olur
yağışlarda son görüş,
parklarda skamyalar qurumamış getmə...
sən bilmirsən
çətin olur payızlarda darıxmaq...
ən sonuncu yarpaqlar da düşməmiş,
torpağa qarışmamış,
bir az qal, nə olar
getmə qış çıxmamış
qış çıxmamış getmə...
sən bilmirsən
indi mən, allahdan nə üçün yox
kimin üçün yaradıldığımı soruşuram.
bir az da səbrin olsun,
məni ömrümün sonuna ötür,
sonra get.
sən bilmirsən
indi mən, adamlarçün yox
əşyalarçün darıxıram.
bir az da səbrin olsun,
qəbrim üstdən yaylığını götür,
sonra get.
daha mən, gələcəkdən yox
keçmişdən nigaranam,
bir də gördün heç kəs yadına düşmür.
indi sənə qal deməyim
səninlə bütün keçmişlərdə
yanaşı görünmək istəyimdi.
arzular da canavar kimidi... əhliləşmir!
səndən sonuncu istəyim:
məni xatırlasan
kimsəsiz, boş qalmış
otaq kimi xatırla.
səndən sonuncu istəyim
məni xatırlasan
uzaqlarda qəzaya düşmüş
sərnişinsiz qatar kimi xatırla.
heç bilmirəm torpaq suyu içirsə
adamları neynir?

Oktyabr şeiri

Kəsib tullayasan qollarını da,
Yetim saxlayasan qucaqlarını..
Biryolluq hamıdan çıxıb gedəsən,
Bir it qucaqlaya ayaqlarını...

Ay ağac, yazıqsan – qış ağacısan,
Bu bekar torpağın boş ağacısan,
Bilsəydim anamın baş ağacısan,
O vaxt sındırmazdım budaqlarını...

Qırmızı kəndirdə boynun dincələ,
Ölüm də gələndə gülərüz gələ.
Bir gün uzağlardan bir payız gələ,
Deyə ki, qaytarın yarpaqlarımı..!

***

Gər çi gör üzüüü...m üstə yağışları,
diziii..m üstə gəlib sənə bağışlanam.
Gər bilmənəm savabı nəydi, suçları –
düzüb gedib gözüüü...m üstə baxışların,
Ömür keçir səni itirməy ilən...

Elə tutardım əllərin,
əllərin elə yoxdur ki.
Elə öpərdim saçların,
saçların elə yoxdu ki.
Gözümü yumub sayıram gizlənəsən laaa...p uzağda,
Dil gəl, gedən ömürdəndi, Allahda elə gün yoxdu
Ki, ömürdən sayılmasın...

Gər çi gör necə çevrilir yağış dəniz üzünə,
Ay bu gözəlim yağışda balıqlar da islanar.
Sən – bu yağışlı gecədə yuxusuna girdiyim qız
yuxunu suya düz danış, sular yalan götürməz!
İlahi, heç bir balıq tilovuna yubanmasın...

Yubanmasın balıqdısa, uşaqdı,
qaçıb gəlib ayağına, uşaqdı
dizin bilib al qoynuna, uşaqdı
süd dişinə sap bağlayan uşaqdı
qorxur ağrısınnan səni itirməyinin...

Qamışınnan ayrı düşən ney ahım,
Balıqların duasıdı sabahım.
Məni elə bağışla ki, bilinməsin günahım,
Ay sənə and verirəm
alnımın açıq yerinnən, üzümün ağ yerinnən...

***

bu şəhərdən yavaş-yavaş uzaqlaşar qatarlar
üzülmə, quşlar ona çatarlar.
uzaqlaşar ömürdən sevgilər də astaca
ge-dir-sən - üçcə heca.

Yağış yağır deyirsən, bilirəm.
günəş çıxıb deyirsən, bilirəm.
külək əsir deyirsən, bilirəm.
Mən bilirəm qəribdi adamlar...

qayıdıram evimizə, əlim ətəyimnən uzun
atam sahura oyanıb, ucadan qılır namazın
dualar qəbul olunub
yan otaqdan körpə səsi gəlirsə,
günəş boy göstərirsə,
buğdalar cücərirsə,
Allah qəbul eyləsin quşların duasını,
Allah qəbul eyləsin daşların duasını.
uzaqdan fit verir qatarlar...

***

qadınların ən gözəli mənim ömrümə düşdü
amma mən heç bir qadının ağ atlısı olmadım.
anam öldü, yas saxladım, anam öldü deyirəm
amma mən heç bir ananın bayatısı olmadım.

Anam qadın, bacım qadın, qızım qadın
ağlama, əlləri nağılım mənim.
düz deyirsən, Allah haqqı qalmayıb ağlım mənim.
Anam qadın, bacım qadın, qızım qadın,
ağlama, əlləri nağılım mənim
Mən bilirəm kimə düşür almalar...

yaşayırsan, deyirsən: Ömürdü
ölürsən, deyirlər: Həyatdı...
Daş üstünə çəkilmiş gül şəkli
ətriylə hamını aldatdı...

Nəysə, eşit nə deyirəm
atası müharibədən qayıtmayan sinif yoldaşım
inşa yazısından dörd almışdı -
“güllə” sözünü sətirdən-sətrə səhv keçirmişdi...
İndiki kimi yadımdadı...

***

Setara...

Sabahlar gözləyənə,
qapılar döyənə açılar.
Arzular istəyənə,
itənlər axtarana tapılar.

Balıqlar dənizlərin,
quşlar göylərin,
atlar da çöllərin duasıdır.

Gəlmiş isə ömrünə
bir qadın könlüyalın,
göz yaşı sevginin sərmayəsidi.

Xatirələr səfində
mühtəmələn
səadətli günü vardır
yetimçə bir tifilin də.
Bu gecənin qəfilində
səni düşündüm, Setara...

Evinizin qarşısında
pəncərinizin altında dayandım və ağladım.
Demək ki,
bir kişi
evinizin qarşısında, pəncərənizin altında
dayanarmış və ağlaya bilər imiş.
Günlər böylə keçər imiş, Setara,
nə fərq edər
ya bir qadın bədənində, ya bir kişi bədənində?
Bir də gördün ömür dar gəlir əyninə...

Çiçəklərin açışını
çayların axışını,
buludların yağışını sən dəyişdin, ya Rəb.

Ömür uzandı-uzandı,
bacım yuxuyozandı.
Bu sevgili gecə içrə
qarğa səsi də azandı, ya Rəb.

Görəsən çəkdirdiyim
bunca əzablar içində
getmək həvəsim də nəydi?
Sənə bir etiraf borcum qaldı, Setara:
Günahlarımı güllə kimi sıxdım ömrümə,
məndən başqa hamıya dəydi.

Yollar uzandı-uzandı,
bacım yuxuyozandı.
məni özümdən qoru, ya Rəb...

***

sən axı bilmirsən
üzünnən iraq –
it kimi darıxmağ nə təhər olur...
sən axı bilmirsən
sənin yoxluğun
hamıdan, hər şeydən
beş-betər olur.
sən axı bilmirsən
əlim qurusun –
sənə açmadığım zəng zəhər olur...
günəş zəhər olur
gün zəhər olur,
yağış zəhər olur
yol zəhər olur,
bir qurtum araqla
bir siqaretlə
uzanır gecələr
taa... səhər olur...
sən axı bilmirsən
hardan biləsən
üzünnən iraq –
it kimi darıxmaq nə təhər olur...

***

Axşamdı, əzan vaxtıdı, Allahu-əkbərim sənsən,
günaha batan çağımdı, siratəl-mustəqim sənsən.
Sənsən ey... dönüb-dolaşıb mənim xəyalımdan keçən,
Adın dilimdə zikr olan, hamım, büsbütünüm sənsən.
İlin-günün bu vaxtında ay nə əcəb dəli eşq bu,
nə əcəb gülməli eşq bu,
Gülmə, başın çəkər axı...
Bu məşum eşqim xətrinə Allah məni bağışlayar,
Bu kəm-kəsir bəxtə görə, yəqin ki, mən də
Allahı...

***

Nəfs evində qul olanın tamahı daşdan keçər.
Sabahına gün ağlayar, şah üçün başdan keçər.
Oğul, hər yoldan ötəni quyuya sallamazlar,
Küsmə, nə olsun, qardaşın işi qardaşdan keçər.

Gövhərini canan üçün xərc eyləyən ac olmaz,
Zər qədrini bilən bilir, zərgər ehtiyac olmaz.
Haqq yolun tutub getməsən, Zöhrədən əlac olmaz,
Karvanqıran müsibəti səhər o başdan keçər.

Fəsli-güldə suyun eşqi əhdi yardan eyləməz,
Şair olan Haqqı tanır, mədhi yardan eyləməz.
Hal bilənlər heç bi dərdi Şəhriyardan eyləməz
Güzgülənib canım içrə gözümdə yaşdan keçər...

***

Qucaqlayıb yatınız içinizdəki uşağı,
əlindəki oyuncağı,
ömrün üfüqlərində görünən günəşli günləri,
sevgili gələcək yaxını,
hər nəyi, hamını...

Dimdikləri bərkiməmiş quşları da,
sizə atılan daşları da,
hələ-hələ qış görməmiş ağacları,
yaz gəlməmiş çiçəkləri,
qar tutmamış dağları,
ağlanmamış gecələrdə yaş dəyməmiş balıncları.

Siz ey bu şeiri oxuyan gözəlim hamı:
həyata oxşayan hər nə ki var, qucaqlayın.
Səadət - həm də qucaqlaya bilməkdi ən
uzağındakı adamı...

***

Bir qərib axşamçağında dost oldu
mənə ağaclar,
daşlar məni tanısaydı, böyləcə susmazdı quşlar,
ömür bəlkə hər gün bitər, gün doğar
sevdalar başlar,
gözün yaşına döndüsə, suyun da günahı var.

Gör neçə müddət olalı yuxumdan atlar keçəli,
gül dolar saçın ətrinə, ruhum qanadlar açalı,
eşqi Leyla olan kəsin cismi səhraya köçəli
hər itin-qurdun yanında utanlacaq ahı var.

Üşümək eyni küləyə, islanmaq eyni yağışa,
eyni duada gülüşmək, tutulmaq eyni qarğışa,
Yox e... innən sora sənnən çətin ki
könlüm barışa.

Bu ömür alınmadı...

Şübhəniz olmasın Tanrının ədalətinə:
hamı üçün eyni olur ana bətni.
Daha sonra kimiləri torpağa, suya, külə qayıdır,
kimiləri İsa gedişli -
çəkildiyi çarmıxdan göy üzünə, ata bətninə.
Tullayın bütün parfümlərinizi!

Körpə qoxusundan başqa, bütün ətirlər əvvəl-axır
gülə qayıdır.
Nədən ki,
Məryəmin bətnindən deyil, çarmıxdan dünyaya
gəlmişdi İsa...

Qayıdacaqsa, hamı qayıdacaq,
hər şey geri dönəcək.
Qayıdacaqsa, İsayla birlikdə çarmıx da gələcək.
Və yonulduğu ağaca çevrilib İsadan üzr istəyəcək...
İslanacaqsa, yağışlar da əvvəl-axır islanacaq.
Üşüyəcəksə, küləklər də əvvəl-axır üşüyəcək.

Dağılacaqsa, əvvəlcə miflər dağılacaq,
bütlər yıxılacaq.
Günəş əbədi qürub edəcəksə,
daha əvvəl kölgələr işığa sığınacaq.

Həmin gün kitablardan deyil,
zamanlardan boylanacaq tarixin unutduğu
qəhrəmanlar,
bizə bütün həqiqətləri pıçıldayacaqlar.

Və həmin gün
çarmıxa oxşayacaq bütün ağaclar...
Boğazımdan heç nə keçməz demirəm,
hər şey yaxşı olacaq.

***

Mən sənə demirəm nə qal, nə də ki
yollarına baxmıram.
Qurban olum, arxayın get,
deyirəm, darıxmıram...
Niyə belə uzaqdasan, qollarımdakı qadın?

Nə olar ki, bu ağacın kölgəsinə qısılsaq,
bir az da doğmalaşsaq.

Gözlərindən axan yaşın adı nədir, bilmirəm,
nə olar ki, bu yağış da yağmasa,
bu külək də əsməsə,
təbiət də yorulsa...

Yağış yağmasın nə olar,
küləklər də əsməsin.
Qoy bizi bu şəhərin küçələri unutsun,
yarıyolda qalmayaq.
O qaraçı qızcığaz da üstümüzə gəlməsin,
nə olar ki, bircə dəfə biz də "xoşbəxt olmayaq...".

Heç kəs başa düşmür bizi deyirsən,
nə yadlar, nə doğmalar,
nə yağışlar, nə küləklər, nə də o qaraçı qız.

Neyləyək?

Səni and verirəm qurumamış qaranquş
yuvalarına,
belə olma...
Bəlkə başa düşər bizi adamlar
bu şəhəri küçə-küçə ayaqyalın yerisək…

***

Kirli köynəyimi yumuşdu anam,
külək bulamışdı... nə bilsin külək?
Mənsə, hirslənmişdim anama onda,
anam ağlamışdı... nə bilsin külək?
Bir gün dalaşmışdım qonşu uşaqla,
üstəlik anasın söymüşdüm onun.
Oysa hikkəsindən bir yekə torba
yarpaq tıxamışdı buxarımıza.
Sobamız yanmadı fevral gecəsi,
çayım soyuq oldu, atamız qrip,
mən dedim: "küləyin işidi yəqin..."
Anam da inandı,
nə bilsin anam? -
"Yiyəsi ölsün bu küləyin" - dedi.
O vaxtdan yiyəsiz qalıb küləklər,
bu yetim küləklər nə bilsin axı...
Sən üşüməyəli ikinci qışdı,
ay Allah, kəs görüm bu nə yağışdı?!
Yığışdım özümə, elə yığışdım
para buğdasına söykənib yatan
qarışqa misali elə yorğunam...
Soruşma neçənci qərib soyuğun,
neçənci dostumun uzaqlığıyam.
Həminki qayğıdı bu tifil qayğı,
kipriyimə qədər yorğunam anam...
Bir pişiyim də yox qucaqlayası,
qucağım sinəmdə bayquş yuvası,
barı dost da ölmür yas saxlayasan,
hamı salamatdı, hamı yaxşıdı.
Di gəl, darvazanı külək açdımı,
Bu "darıxmaq” ki var, itin balası!
Hər gün qapımızda gəlib ulayır.
Yox əşi, nə külək... nə bilsin külək?
Kirli köynəyimi yumuşdu anam,
külək bulamışdı... nə bilsin külək?
Mənsə, hirslənmişdim anama onda,
Anam ağlamışdı... nə bilsin külək?

***

Gün gəlir
bədənindəki ağrıların
xatirələrə çevrildiyinə inanırsan.
Məsələn, yaxşı bilirsən
Ki, nevrozun sarışan halları
kimin gedişidi,
kimin gəlməyişidi,
kimdəki keçmişindi...

Xatırlandıqca daha çox inanırsan ağrılarına,
daha çox ağlayırsan keçmişinə,
daha çox udur səni qapqara boşluq...
Bir də
daha çox hamılaşırsan,
daha çox heçkimləşirsən,
daha çox yadlaşırlar dost-doğma adamlar...

Və Allaha bir ömürlük bu duanı pıçıldayırsan:
İlahi, məni bütün bədənlərdə unutdur...

Luvrda su sızıntısı: yüzlərlə arxiv sənədi zərər gördü Nobel mükafatçısı: "Zorakılıq və gözəlliyin iç-içə olduğu dünyada məsumiyyət mümkündürmü?" - Müsahibə “Unuda bilmirəm. Amaliya Pənahova” bədii-sənədli filminin təqdimatı olub