Aşa faciəsi: SSRİ də dəmiryol tarixinin ən dəhşətli qarşılaşması

Tribunainfo.az xəbər verir ki, 1989-cu ilin yayında Rusiyanın Başqırdıstan Respublikasının Ufa və Aşa şəhərləri yaxınlığında baş verən dəhşətli partlayış təkcə dəmir yol tarixində deyil, ümumiyyətlə, müasir dövrün ən böyük sülh dövrü fəlakətlərindən biri kimi yadda qaldı.

Görünməz təhlükə

Hadisədən əvvəlki günlərdə Sibirdən gələn qaz boru kəmərində təzyiq düşmüş, lakin bu, ciddi siqnal kimi qəbul edilməmişdi. Boruda kiçik bir çat yaranmış və buradan propan-bütan qarışığı yavaş-yavaş sızaraq ətraf havaya yayılmışdı. İsti yay gecəsində külək bu qazı dəmir yol xəttinə doğru aparmışdı. Qaz buludu yerə yaxın qatlarda yığılmış, sanki görünməz ölüm tələsinə çevrilmişdi.

Faciə anı

1989-cu il iyunun 4-də, saat 01:15-də iki sərnişin qatarı – “Adler–Novosibirsk” və “Novosibirsk–Adler” istiqamətlərində hərəkət edən onlarla vaqonlu nəhəng maşınlar – Ufa və Aşa şəhərləri yaxınlığındakı həmin əraziyə eyni vaxtda yaxınlaşdı. Təkərlərin rels üzərindəki qığılcımı, bəlkə də, kiçik bir elektrik qısaqapanması və ya əyləc sürtünməsi görünməz qazı alovlandırdı. Bir neçə saniyə içində dəhşətli partlayış baş verdi.

Partlayışın gücü o qədər böyük idi ki:

Yaxınlıqdakı meşə 250 hektara yaxın ərazidə dərhal yanmağa başladı.
Qatar vaqonları havaya qalxıb 200 metrə qədər məsafəyə atıldı.
Partlayışın səsi 10 kilometr uzaqlıqda belə eşidildi.
Alov sütunu 1 kilometrdən hündür qalxdı və 100 kilometrlərlə uzaqdan görünürdü.

İtkilər
Rəsmi rəqəmlərə görə, 575 nəfər həlak oldu, amma bəzi müstəqil mənbələr bu rəqəmin 700-ə qədər çıxdığını bildirir. 800-dən çox insan ağır yanıq, sınıq və digər xəsarətlərlə xəstəxanalara yerləşdirildi. Həlak olanların çoxu uşaq idi – çünki həmin dövrdə yay tətili üçün valideynləri ilə Qara dəniz sahillərinə gedən məktəblilər qatarlarda çox idi.

Xilasetmə əməliyyatı
Fövqəladə Xidmətin, hərbçilərin və həkimlərin hadisə yerinə çatması çox çətin oldu. Yanan meşə yolları bağlamışdı, havadakı zəhərli qazlar isə işini daha da təhlükəli edirdi. Xilasetmə əməliyyatına yüzlərlə insan cəlb olundu, ağır yaralılar vertolyotlarla Ufa və Çelyabinsk xəstəxanalarına aparıldı.

İstintaq və nəticələr

Araşdırma zamanı məlum oldu ki, boru kəmərinin texniki vəziyyəti uzun müddət yoxlanmamış, siqnallar isə vaxtında dəyərləndirilməmişdi. Bir neçə mühəndis və məsul şəxs məhkəməyə verildi, amma ən ağır cəza 5 il azadlıqdan məhrumetmə oldu ki, bu da cəmiyyətdə böyük narazılıq yaratdı.

Yaddaşlarda yaşayan faciə

Bu gün Ufa və Aşa şəhərləri yaxınlığında hadisə yerində xüsusi anım kompleksi mövcuddur. Hər il iyunun 4-də sağ qalanlar, qurbanların ailələri və yerli sakinlər buraya gələrək şamlar yandırır, çiçəklər qoyurlar. Ufa–Aşa dəmiryol faciəsi təkcə böyük bir texnogen qəza deyil, həm də insan səhlənkarlığının necə ağır nəticələrə gətirib çıxara biləcəyinin simvoludur.

İmran Kərimli