Avropa İttifaqının Rusiyadan qaz asılılığı: Moskva nə qədər qazanır? Təhlil

Rusiya qaz yanacağının beş əsas Avropa idxalçısı - Macarıstan, Slovakiya, Fransa, Hollandiya və Belçika - təkcə həmin ay Moskvaya 979 milyon avro (1,1 milyard dollar) ödəyib və bunun 60%-dən çoxu təbii qaza yönəlib.

Oktyabrın 20-də Avropa İttifaqının (Aİ) energetika nazirləri 2027-ci ilin sonuna qədər Rusiya qazının idxalına tam qadağa qoyulmasını təsdiqləyiblər. Bakıvaxtı.az “LeFigaro.fr”ə istinadən xəbər verir ki, komissiyanın yazda təklif etdiyi tədbirin yekun qəbuluna qədər hələ də Avropa Parlamenti ilə danışıqlar aparılmalıdır. Aİ-yə sədrlik edən Danimarka ilin sonuna qədər sazişi yekunlaşdırmağa ümid edir. Bəs blok hələ də nə dərəcədə Rusiyanın enerjisinə arxalanır?

Ukraynada müharibənin başlanmasından üç il yarım keçsə də, Avropa İttifaqı demək olar ki, Rusiya neftindən tamamilə imtina edib, lakin Aİ-nin Rusiyadan qaz asılılığı hələ də qalmaqdadır. Rəqəmlərə diqqət edək: 2024-cü ildə Rusiya Köhnə Qitənin qaz idxalının təxminən 20%-ni təşkil edirdi, 2021-ci ildə bu rəqəm 45%-ə bərabər idi.

Finlandiyanın aparıcı beyin mərkəzi olan Enerji və Təmiz Hava Tədqiqatları Mərkəzinin (CREA) son məlumatlarına görə, Avropa İttifaqı Çin, Hindistan və Türkiyədən sonra Rusiya enerjisinin (kömür, neft və qaz) dünyada dördüncü ən böyük idxalçısı olaraq qalır. 2025-ci ilin avqustunda təfərrüatlı məlumatların mövcud olduğu son ayda Aİ Moskvadan 1,2 milyard avro (1,4 milyard dollar) dəyərində karbohidrogen alıb ki, bu da Kremlin enerji gəlirlərinin 8%-ni təşkil edir.

Bununla belə, Avropa hələ də Rusiyanın ən böyük bazarı olaraq qaldığı qaz bazarındadır. Avqustda Rusiyanın LNG ixracının 50%-i və boru kəməri qazının 35%-i Aİ tərəfindən mənimsənilib. Rusiya qaz yanacağının beş əsas Avropa idxalçısı - Macarıstan, Slovakiya, Fransa, Hollandiya və Belçika - təkcə həmin ay Moskvaya 979 milyon avro (1,1 milyard dollar) ödəyib və bunun 60%-dən çoxu təbii qaza yönəlib. Macarıstan və Slovakiya bu enerji mənbəyindən xüsusilə asılı olaraq qalır: 2023-cü ildə onların ümumi qaz idxalının 78,1%-i və 63,9%-i Rusiyadan gəlib.

Avropanın aparıcı müştərisi olan Macarıstan ötən ilin avqustunda 416 milyon avro (479 milyon dollar) dəyərində Rusiya karbohidrogenləri alıb ki, bunun da yarıdan çoxu nəql olunmuş qaz şəklində olub. İkinci yeri 276 milyon avro (318 milyon dollar) ilə Slovakiya tutub. Fransa 2025-ci ilin avqustunda Dunkirk terminalı vasitəsilə idxal edilən 157 milyon avro (181 milyon dollar) dəyərində LNG ilə Avropanın ilk üç müştərisi oldu və bunun əhəmiyyətli bir hissəsi Almaniyaya təkrar ixrac edilir.

CREA qeyd edir ki, Brüssel üç il ərzində Moskvanın yüksək maliyyə resurslarını azaltmağa çalışarkən, avqust ayında Rusiyanın qaz yanacaq ixracatının aylıq gəlirləri ayda 2% azalaraq gündə 564 milyon avroya (650 milyon dollar) düşüb. Bununla belə, Aİ-yə qaz satışı Moskva üçün sabit gəlir mənbəyi olmaqda davam edir.

Aydın Baxış