Icma.az
close
up
RU
Ayaz Mütəllibova dedim ki...

Ayaz Mütəllibova dedim ki...

Icma.az bildirir, Azpost portalına istinadən.

“Ayaz Mütəllibova dedim ki, Qorbaçov gedir, Yeltsinlə işləmək lazımdır” –İsa Qəmbər “SSRİ niyə dağıldı” layihəsində danışıb

Əgər Xalq Cəbhəsi 1991-ci ilin sentyabrında Azərbaycanda keçirilmiş prezident seçkiləri zamanı Ayaz Mütəllibova qarşı alternativ namizəd irəli sürsəydi, bütün hər şey başqa cür olardı. Bizim o zaman seçkini boykot etmək qərarımız düzgün deyildi. Əgər seçkidə iştirak etsəydik, bizim namizəd qalib gələcəkdi”.

AzPost bildirir ki, bu sözləri Azərbaycan Milli Məclisinin sabiq sədri İsa Qəmbər Rusiyanın keçmiş baş naziri Yeqor Qaydarın adını daşıyan Fondun  və Slon.ru-nun “SSRİ necə dağıldı: Tarix birinci şəxslərin dilindən” layihəsi çərçivəsində tanınmış rus jurnalisti Arkadi Dubnova verdiyi verdiyi müsahibəsində deyib.

“Lənkəranda və Naxçıvanda sərhəddin sökülməsinə Berlin divarının yıxılması vüsət verdi”

Milli Məclisin sabiq sədri 1990-cı illərdə baş vermiş bir çox siyasi hadisələr barədə maraqlı məqamları açıqlayıb. İsa Qəmbər 1989-cu ilin dekabrında Azərbaycanda SSRİ-İran sərhəddinin sökülməsini xalqın öz  milli hisslərinə qayıdışı ilə əlaqələndirib: “Lənkəranda və Naxçıvanda baş verən sərhəd hadisələrinə Berlin divarının yıxılması vüsət verdi. O zaman xalq arasında vahid Azərbaycan ideyası aktual idi. İnsanlar özlərinə sual verirdilər: onlara icazə varsa, bizə niyə yoxdur? Sərhədlə bağlı təşəbbüs “aşağılardan”- AXC-nin yerli təşkilatlarından gəlmişdi. AXC rəhbərliyi və Əbülfəz Elçibəy buna öz razılığını verdi. AXC ciddi qarşıdurma baş verməməsi və qurbanların olmaması üçün bu işi təşkil etmyə cəhd edirdi”.

İsa Qəmbərin sözlərinə görə,  SSRİ-nin bu məsələdə öz marağının güdməsi istisna olunmur: “Mən hesab etmirəm ki, SSRİ zəif olduğu üçün sərhədlərin sökülməsinə mane olmadı. Çox guman ki, Moskvada bu hərəkəti Azərbaycanda yanvar hadisələrini törətmək üçün zəmin kimi hazırlayırdılar. Çünki hadisələrin ilk günündə Qorbaçov və adamları Azərbaycan xalqını islam fundamentalizmində ittiham edir və Azərbaycanın İrana birləşmək istəməsi barədə danışırdılar. Bu, onlar tərəfindən çox axmaq yanaşma idi. Çünki belə bir şey yox idi. Fundamentalizm Azərbaycanda heç vaxt olmayıb, bu gün də yoxdur”.

Bununla yanaşı İsa Qəmbər sərhəddin sökülməsi prosesinin DTK tərəfindən təxribat olmasını subut etməyin indi çox çətin olduğunun deyib: “Bunu subut etmək çox çətindir. Məndə subutlar yoxdur. Amma əminəm ki, biz bu barədə çox az bilirik. Axı heç kim DTK arixvlərini açmayıb”.

“Polyaniçko stolun üstündən “Quran”ı götürüb dedi ki, “Quran-mənim stolüstü kitabımdır””

İsa Qəmbər AXC-ni dini və milli-etnik yöndə təxribatlara çəkmək cəhdlərinin olduğunu qeyd edib. O bildirib ki, AXC-nin tərkibində talışlar, kürdlər, ləzgilər və digər xalqlar aktiv təmsil olunurdu. Moskva isə bu yöndə təxribat cəhdlərinə əl atmaqdan çəkinməyib: “1988-ci ildə Viktor Polyaniçko Azərbaycan Kommunist Partiyasına ikinci katib təyin olunduqdan sonra AXC rəhbərliyi və ziyalılarla görüşdü.  Mən də o görüşə dəvət olunmuşdum. Polyaniçko dedi ki, AXC-nin proqramını oxuyub və hesab edir ki, bu sənəd həddən artıq avropasayağıdır. Polyaniçko daha sonra vurğuladı ki, Azərbaycan bayrağı 3 rənglidir: Mavi – türkçülüyü, yaşıl islamı, qırmızı Avropanı və demokratiyanı təcəssüm etdirir. Sonra Polyaniçko bildirdi ki, “AXC-nin proqramında nədənsə mavi və yaşıl rəng hiss olunmur”. Biz çox təəccübləndik. Bizim ilk görüşümüz idi onunla… Mən Polyaniçkodan soruşdum: “Bu, sizi niyə belə narahat edir? Biz çox yaxşı bilirik ki, Azərbaycan xalqına nə lazımdır və buna necə nail olmaq olar”. Polyaniçko stolun üstündən “Quran”ı götürüb dedi: “Quran mənim stolüstü kitabımdır. Mən hesab edirəm ki, bütün insanlar bu müdrik fikirləri öyrənməlidirlər”. Bax belə sadəlövh metodlarla o bizim mövqeyimizə təsir etmək istəyirdi”.

İsa Qəmbər vurğulayıb ki, istər Polyaniçko, istərsə Qarabağda Xüsusi İdarənin rəhbəri Volskinin bütün işləri Azərbaycan maraqlarına zidd idi. “Daha artığını deyirəm: bu iki nəfər Azərbaycan və Ermənistan arasında müharibə hazırlayırdılar. “Qarabağ münaqişəsini lap əvvəl başlanan  vaxt çox sadə yolla həll etmək olardı. Amma bu edilmədi. Bunu SSRİ rəhbərliyinin zəifliyi və uzağı görə bilməmələri ilə izah etmək çox çətindir. Sumqayıt hadisələri olan zaman Moskva orada iki günə qayda-qanun yaratdı. Analoji hadisə Sumqayıta qədər Ermənistanda da baş vermişdi. Bəs, nə üçün sovet höküməti və möhtəşəm DTK beş-on saqqalı silahlının qarşısını ala bilmədi?”.

“Ayaz Mütəllibova dedim ki, zaman Yeltsinə işləyir, Qorbaçova yox…”

Daha sonra 1991-ci ildəki proseslərlə bağlı sualları cavablandıran İsa Qəmbər qeyd edir ki, avqust qiyamına qədər Azərbaycan höküməti Qorbaçovla hər vəchlə yaxınlaşmağa cəhd edir, onun etimadını qazanmağa çalışrdı: “Onlar bununla şəxsi etimad qazanıb Azərbaycanın probleminin həllinə çalışmaq istəyirdilər. Yadıma gəlir: 1991-ci ildə prezident Ayaz Mütəllibovla söhbətim zamanı mən onu proseslərin hara getdiyini izah etməyə çalışrdım. Ona məsləhət gördüm ki, Yeltsinin diqqətini özünə çəkməyə, SSRİ xalq deputatlarından ibarət nufuzulu “regionlararsı deputat qrupu” ilə ümumi dil tapsın. Mütəllibov məni inandırmağa çalışırdı ki, guya, Qorbaçov çox güclüdür, ordu və DTK onun tərəfindədir. Mən ona izah etməyə çalışdım ki, ola bilsin, ordu Qorbaçovun tərəfindədir, amma zaman Yeltsinə işləyir. Ona görə Azərbaycanın, heç olmasa öz maraqlarına görə, Yeltsin və onun adamları ilə kordinasiyada işləmək lazımdır. Təəssüf ki, mən, onu inandıra bilmədim”.

“Sovet İttifaqı iqtisadi və sosial problemlərə görə dağılmadı. Ona görə dağıldı ki, imperiya idi. İmperiyada isə demokratiya inkişaf edən zaman, o artıq öz ərazilərini saxlaya bilmir” – deyə, Milli Məclisin sabiq sədri sonda qeyd edib.

Xaqani SƏFƏROĞLU

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:146
embedMənbə:https://azpost.info
archiveBu xəbər 19 Yanvar 2025 23:33 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Avropa ölkələrinin yeraltı anbarlarında qazın həcmi 71 mlrd. kubmetri ötüb

22 İyul 2025 14:02see200

Bu saatlarda gəzinti xərçəng riskini azaldır

23 İyul 2025 01:01see149

Zəngəzur dəhlizi: İrəvan fürsəti niyə əldən verir?

23 İyul 2025 10:01see139

Qızmar Günəş altında: İşçilərdən şikayət var?

22 İyul 2025 20:37see136

İşə getməyə həvəsi olmayanları müalicə edəcəklər

22 İyul 2025 19:29see134

Günün qoroskopu: ruhunuz narahat ola bilər

23 İyul 2025 00:02see132

AMB uçot dərəcəsini azaldıb

23 İyul 2025 10:14see132

ABŞ nin də iştirakı ilə Bakıda iki ölkə arasında danışıqlar aparılacaq

23 İyul 2025 10:50see131

Rusiyalı məşhur reper psixiatriya xəstəxanasına yerləşdirildi

22 İyul 2025 16:09see130

Şörzingerin Azərbaycanca öyrəndiyi söz…

24 İyul 2025 01:29see130

Bu kuba baş məsqçi təyin olundu

23 İyul 2025 16:25see129

reklamlarla satdıqları ehtiyat hissələrinin saxtalığını ört basdır edir EKSPERT VİDEO

22 İyul 2025 19:00see128

Şəmkirdə 15 yaşlı qızın ehtiyatsızlığı faciə ilə nəticələndi

24 İyul 2025 01:38see128

İllər əvvəl Vağzalı ilə gəlin köçən azərbaycanlı məşhurlar FOTO

23 İyul 2025 00:16see126

General Motors un mənfəəti Trampın tariflərinə görə üç ayda 1 milyard dollardan çox azalıb

23 İyul 2025 03:40see125

Kürdəmirdə 8 nəfər qidadan zəhərlənib

23 İyul 2025 03:45see125

Şimali Makedoniyada meşə yanğınları baş verib

22 İyul 2025 20:27see121

Qurban Qurbanov: Qələbəni unudub cavab oyununa ciddi hazırlaşacağıq

24 İyul 2025 01:30see121

Xankəndi şəhərində “Sarı gəlin” abidəsi belə ola bilər

23 İyul 2025 17:48see120

ABŞ da qırmızı ət qiymətləri rekord həddə çatdı

23 İyul 2025 20:13see115
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri