Azərbaycan Vyetnam münasibətlərinin gələcək inkişaf perspektivləri

Prezident İlham Əliyev: “Ölkələrimiz ən böyük beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən Qoşulmama Hərəkatı və BMT çərçivəsində səmərəli əməkdaşlıq edir”
Azərbaycan ilə Vyetnamı münasibətlərinin əsası 1959-cu ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə qoyulub. Sonrakı illərdə müxtəlif sahələrdə – iqtisadiyyat, enerji, təhsil, mədəniyyət və parlamentlərarası əməkdaşlıq sahələrində dərinləşmişdir.
Hər iki ölkə beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində də bir-birini dəstəkləyir və qarşılıqlı etimad əsasında əməkdaşlıq edir. Prezident İlham Əliyevin 2025-ci il mayın 6-da “Vietnam News Agency” agentliyinə verdiyi müsahibədə bu dostluğun tarixi dərinliyinə və gələcək inkişaf perspektivlərinə xüsusi diqqət yetirilib: “Azərbaycanı və Vyetnamı yarım əsrdən artıq tarixə malik dostluq münasibətləri birləşdirir. Belə ki, 1959-cu ildə Vyetnam Demokratik Respublikasının Prezidenti Ho Şi Min Azərbaycan SSR-ə səfər edib. O dövrdə SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsini tutan Azərbaycanın Ümummilli Lideri Heydər Əliyev 1983-cü ildə Vyetnamda səfərdə olub. Şübhəsiz ki, bu əlamətdar səfərlər ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın inkişafının möhkəm təməlinə çevrilib”. Ulu Öndər Heydər Əliyevin 1983-cü ildə Vyetnama etdiyi səfər iki ölkə arasında əməkdaşlıq münasibətlərinin inkişafında tarixi əhəmiyyətə malik dönüş nöqtəsi olmuşdur. O dövrdə Heydər Əliyev Sovet İttifaqı Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsində çalışırdı və bu yüksək statusla Vyetnama etdiyi rəsmi səfər çərçivəsində iki ölkə arasında dostluq münasibətlərinin möhkəmləndirilməsi, xüsusilə də iqtisadi, sənaye, elmi-texniki və humanitar sahələrdə əməkdaşlığın inkişafı istiqamətində əhəmiyyətli addımlar atılmışdır. Bu səfər, həmçinin Vyetnam tərəfi tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş və Azərbaycanla münasibətlərdə etimad və qarşılıqlı hörmətin təməlini qoymuşdur. Bu gün Prezident İlham Əliyev də atasının bu irsini davam etdirərək Azərbaycan–Vyetnam münasibətlərini yeni mərhələyə çıxarmağa çalışır. Bunun üçün Prezident İlham Əliyev ardıcıl və məqsədyönlü siyasət həyata keçirir. Öncəliklə yüksək səviyyəli siyasi dialoq gücləndirilir. Prezident İlham Əliyevin müxtəlif beynəlxalq tədbirlər çərçivəsində Vyetnam rəsmiləri ilə keçirdiyi görüşlər və son olaraq 2025-ci il mayın 6-da “Vietnam News Agency” agentliyinə verdiyi müsahibə bu istiqamətdə atılan mühüm addımlardandır: “Dövlət başçılarının qarşılıqlı rəsmi səfərləri iki dövlət arasında münasibətlərdə yeni səhifə açdı və onların gələcək inkişafına təkan verdi. 2014-cü ildə ölkənizə dövlət səfərim və 2015-ci ildə Vyetnam Sosialist Respublikasının Prezidenti cənab Çıonq Tan Şanqın Azərbaycan Respublikasına rəsmi səfəri iki dövlət arasında münasibətlərdə yeni səhifə açdı və onların gələcək inkişafına təkan verdi. Prezident Çıonq Tan Şanqın səfəri çərçivəsində rəsmi şəxslərlə yanaşı, neft-qaz, energetika, inşaat, informasiya-kommunikasiya, maliyyə, sənaye, ticarət, turizm, nəqliyyat, əczaçılıq və digər sahələrin işgüzar dairələrinin iştirakı ilə Birinci Azərbaycan-Vyetnam biznes forumu keçirildi.
Müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın inkişafı, qarşılıqlı fəaliyyətin yeni istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi məqsədilə iqtisadi, ticarət, elmi və texniki əməkdaşlıq üzrə Azərbaycan-Vyetnam Hökumətlərarası Komissiyası yaradılıb.
Xarici işlər nazirliklərinin xətti ilə siyasi məsləhətləşmələr aparılır. Onlardan sonuncusu bu il aprelin ikinci yarısında keçirilib. Hər iki ölkənin parlamentlərində parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupları fəaliyyət göstərir.
Ölkələrimiz ən böyük beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən Qoşulmama Hərəkatı və BMT çərçivəsində səmərəli əməkdaşlıq edir.
Azərbaycan Vyetnamla iqtisadi və ticari əlaqələrin inkişafına böyük əhəmiyyət verir. 2024-cü ildə iki ölkə arasında əmtəə dövriyyəsinin həcmi 223,93 milyon ABŞ dolları olub. Sözsüz ki, bizim bu göstəricini gələcəkdə də artırmaq üçün potensialımız mövcuddur”.
İki ölkə arasında iqtisadi və enerji sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsi prioritetdir. Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) ilə Vyetnamın “PetroVietnam” şirkəti arasında əməkdaşlıq perspektivləri müzakirə olunur. Prezident İlham Əliyev enerji sahəsində əməkdaşlığın strateji xarakter daşıdığını qeyd edib: Ölkələrimiz neft sahəsində də qarşılıqlı fəaliyyət göstərir. 2019-cu ildə Vyetnamın “Binh Son Refinery and Petrochemical Company” ilə SOCAR arasında müqavilə imzalanıb. Neft sahəsində əməkdaşlığımız möhkəm tarixi təmələ əsaslanır – çünki Azərbaycan mütəxəssisləri Vyetnamın neft sənayesinin yaradılmasında və inkişafında əsas rol oynayıblar. Təsadüfi deyil ki, 1981-ci ildə Sovet İttifaqının köməyi ilə yaradılan “Veso Petrol” müştərək müəssisəsinin ilk baş direktoru azərbaycanlı Cəlal Məmmədov olub”.
Beynəlxalq təşkilatlarda qarşılıqlı dəstək mühüm əhəmiyyət daşıyır. Prezident İlham Əliyev bu əməkdaşlığı daha da genişləndirməyə çalışır və Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatı və BMT kimi platformalarda Vyetnamla sıx əməkdaşlığını önəmli sayır. Prezident İlham Əliyevin bu səyləri nəticəsində Azərbaycan–Vyetnam münasibətləri ənənəvi dostluqdan strateji tərəfdaşlığa doğru inkişaf edir.
Azərbaycan ilə Vyetnam münasibətlərinin daha da möhkəmləndirilməsi bir sıra sahələrdə əməkdaşlığın genişlənməsi önəmlidir. Hər iki ölkənin neft və qaz sahəsində zəngin təcrübəsi var. SOCAR və PetroVietnam arasında strateji tərəfdaşlığın dərinləşdirilməsi, birgə layihələr və texnologiya mübadiləsi əməkdaşlığı gücləndirə bilər. Qarşılıqlı sərmayələrin təşviqi, ticarət dövriyyəsinin artırılması və azad ticarət razılaşmaları ilə iqtisadi əlaqələr genişləndirilə bilər. Azərbaycandan kənd təsərrüfatı məhsulları, kimya və tikinti materiallarının ixracı, Vyetnamdan isə tekstil və elektronika idxalı perspektivlidir.
Universitetlərarası əməkdaşlıq, tələbə və akademik mübadilə proqramları, Vyetnam tələbələrinin Azərbaycanda təhsil imkanlarının artırılması iki ölkənin gənc nəsilləri arasında qarşılıqlı anlaşmanı gücləndirə bilər. Dostluq qruplarının fəaliyyəti, səfirliklərin işinin genişləndirilməsi və yüksək səviyyəli qarşılıqlı səfərlər siyasi əlaqələri möhkəmləndirəcək.

Zenfira Nurullayeva
Qara Qarayev adına Mərkəzi İncəsənət Məktəbinin xor ixtisası üzrə müəllimi, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi