“Azərbaycanda hər iki nəfərdən biri pensiya yaşına çatmadan vəfat edir”

“Son dövrlərdə pensiya sisteminə dair verilən açıqlamalar və yayılan fikirlər cəmiyyətdə müəyyən narahatlıq doğurur. Vətəndaşlar, əvvəlki illərdəki təcrübədən çıxış edərək, haqlı olaraq düşünürlər ki, bu kimi hallarda hökumət əsasən pensiya əlçatanlığını məhdudlaşdırmaq və ya xidmətlərin sayını azaltmaqla xərcləri optimallaşdırmağa çalışır”. 
Bunu Demokrat.az-a açıqlamasında iqtisadçı ekspert Rəşad Həsənov deyib.
O əlavə edib ki, belə bir yanaşmanın əsas məqsədi artan təzyiqləri yumşaltmaq olsa da, bu, sosial baxımdan birmənalı qarşılanmır:
“2014–2015-ci illərdə pensiya sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı aparılan islahatların əsas hədəfi gəlir və xərclər arasında balans yaratmaq idi. 2017-ci ildə Əmək Pensiyaları Haqqında Qanuna edilən dəyişikliklər isə daha çox pensiyaçıların sayının azaldılması və pensiya yükünün optimallaşdırılması istiqamətində addımların atıldığını göstərdi. Əslində, pensiya sisteminin maliyyə dayanıqlığının təmin olunması üçün gəlir artırıcı imkanlar mövcuddur. Əmək bazarının leqallaşdırılması bu istiqamətdə ən mühüm resursdur. Ölkədə 5 milyona yaxın məşğul əhali olsa da, cəmi 1 milyon 750 min nəfərin əmək müqaviləsi mövcuddur. Bu da o demək deyil ki, əmək münasibətləri tam şəffafdır. Xüsusilə özəl sektorda əməkhaqqının minimum səviyyədə rəsmiləşdirilməsi halları geniş yayılıb”. 
İqtisadçı əlavə edib ki, bu isə sosial sığorta sisteminə daxil olan vəsaitlərin həcmini azaldır:
“Bundan əlavə, fərdi sahibkarların dövlət sosial sığorta haqları üzrə mövcud qaydalar da ədalətli bölgünü əks etdirmir. Hazırda 100 manat gəlir əldə edənlə, 100.000 manat gəliri olan sahibkar eyni məbləğdə minimum əməkhaqqının 25%-i qədər sığorta haqqı ödəyir. Bu isə gəlirə əsaslanan diferensial sistemin tətbiqinə ehtiyac olduğunu göstərir. Digər tərəfdən, vətəndaşların narahatlıqla yanaşdığı məsələ pensiya yaşının artırılması ehtimalıdır. 2027-ci ildən etibarən qadınlar üçün də pensiya yaşı 65-ə çatdırılacaq. Bu zaman ölkədə pensiya yaşı 65 olacaq, halbuki orta ömür 74.5 ildir. Yəni orta ömürlə pensiya yaşı arasındakı fərq cəmi 9.5 ildir. Halbuki dünya üzrə bu fərq orta hesabla 14.5 ildir. Müqayisə üçün, bəzi Avropa ölkələrində pensiya yaşı 67 olsa da, orada orta ömür 85–89 yaş arasında dəyişir. Azərbaycanda isə hər iki nəfərdən biri pensiya yaşına çatmadan vəfat edir”.

R.Həsənov deyib ki, bu, olduqca düşündürücü və narahatedici göstəricidir:
“Bütün bu amillər fonunda, Azərbaycanda pensiya yaşının artırılması deyil, əksinə, onun azaldılması ilə bağlı müzakirələrin gündəmə gəlməsi daha məntiqli və sosial cəhətdən ədalətli olardı. Mövcud şəraitdə hökumətin siyasət mesajlarına əsaslanaraq demək olar ki, yaxın 5 ildə pensiya yaşının artırılması ilə bağlı əlavə bir qərarın qəbul olunması ehtimalı azdır qadınlar üçün əvvəlcədən təsdiq olunmuş artım istisna olmaqla. Pensiya sistemində islahatlar aparılarkən yalnız xərclərin azaldılmasına deyil, həm də gəlirlərin artırılmasına, sosial ədalət prinsipinə və vətəndaşların rifahına əsaslanan kompleks yanaşma zəruridir. Yalnız bu halda vətəndaşların pensiya sisteminə inamı qorunacaq və sosial sabitlik təmin olunacaq”.
Leyla Turan
Demokrat.az