Azərbaycanda satılan ətirlər: yayda bu nöqtələrə vurmayın Xərçəng yaradır

Yay aylarında ətir, parfüm və qolaltı spreylərinin ən çox istifadə etdiklərimiz arasında olub. Lakin unutmayaq ki, bu sadaladıqlarımızı düzgün istifadə etməsək sağlamlığımıza ciddi təsir edər. Həmin məhsulların orijinal və ya saxta olmasına xüsusi diqqət edin.

Lent.az-ın əməkdaşının hazırladığı araşdırmada bu məsələ ilə əlaqədar sağlamlıq riski, məhsul seçimi, istifadə qaydaları və saxtakarlıq aspektlərinə xüsusi diqqət yetirilib.

Araşdırmanı təqdim edirik:

Yay Mövsümündə Ətir və Dezodorant İstifadəsi

Yayda havaların isinməsi səbəbindən insanlar tər və xoşagəlməz qoxuları neytrallaşdırmaq üçün daha sıx ətir, parfüm və qolaltı spreylərinə müraciət edirlər. Lakin isti havada bu məhsulların tərkibindəki tez buxarlanan kimyəvi maddələr istiliyin təsiriylə tez uçur və iyləri fərqli yayılır. Mütəxəssislər bildirir ki, birbaşa günəş işığı ətir molekullarını zədələyir, məhsulun tərkibini pozaraq qoxunun ömrünü qısalda bilər. Buna görə yayda ətirlərin günəşdən uzaqda, sərin yerdə, yaxşı örtülmüş qabda saxlanılması tövsiyə olunur. Eyni zamanda orqanizmdə xroniki yorğunluğa yol açmamaq üçün ətrə diqqətli yanaşmaq lazımdır.

Sağlamlıq Riskləri

Şəhər şəraitində, qapalı məkanlarda güclü qoxulu ətirlər uzun müddət nəfəs aldıqda tənəffüs yollarını qıcıqlandıra, allergiya və astma tutmalarına səbəb ola bilər. Məsələn, Dünya Səhiyyə Təşkilatı qeyd edir ki, parfüm qoxuları bronxial qıcıqlanmalar və nəfəsalma problemləri yarada bilər. Harvard Tibb Məktəbinin araşdırması göstərir ki, sintetik ətirlərdəki uçucu kimyəvi birləşmələr beyin funksiyalarını zəiflədir, yaddaş və konsentrasiya problemlərinə, xroniki yorğunluğa və baş ağrılarına səbəb olur. Xüsusilə astmatik və allergiyaya meylli şəxslər üçün sprey ətirlər daha risklidir, çünki aerosol hissəcikləri dərin tənəffüs yollarına daxil olaraq qıcıqlanmanı artırır. Dezodorant spreylərindəki kimyəvi uçucu maddələr də inhalyasiya edildikdə allergik dəri reaksiyalarına, asqırmağa və hətta göz qızarmasına yol aça bilər. Məsələn, bir araşdırmada iştirakçıların təxminən 25%-i dezodorant istifadəsi sonrası qaşınma, dəri rəngində dəyişiklik, asqırma və göz qızarması kimi təsirlər yaşadıqlarını bildiriblər.

Aerozol kosmetikalar – ətir və qolaltı sprey kimi – tərkibindəki alüminium duzları və ftalatlarla diqqətlə istifadə olunmalıdır. Avropa Kimyəvi Agentliyi (ECHA) xəbərdarlıq edir ki, bəzi ətirlərdəki ftalat və sintetik musk maddələri hormonal balansı poza, reproduktiv sağlamlığa mənfi təsir göstərə bilər. Həmçinin, ABŞ Pediatriya Akademiyası bildirir ki, güclü qoxulu ətirlər uşaqlarda yuxusuzluq, narahatlıq və hətta nəfəs tutması kimi hallara səbəb ola bilər. Dermatoloqlar təbii tərkibli, dəriyə uyğunlaşdırılmış məhsullara üstünlük verməyi, az miqdarda istifadə etməyi və otağı tez-tez havalandırmağı tövsiyə edirlər.

Düzgün İstifadə Qaydaları

Yay aylarında dezodorant və ətirlərin düzgün istifadəsi sağlamlığı qorumaq baxımından vacibdir. Məhsulu hər gün təmiz, quru dəriyə tətbiq etmək, duşdan dərhal sonra və ya tərləmə başlamazdan əvvəl istifadə etmək daha səmərəlidir. Qolaltı spreydən istifadə edərkən sprey başlığı dəridən 15–20 sm məsafədə saxlanılmalı və dəridən çox uzaqdan buraxılmış effektli buxar formada tətbiq olunmalıdır. Sprey fen, oda və ya açıq alov mənbələrindən uzaq tutularaq qısa müddət ərzində dəriyə püskürtülməlidir. Ətir spreyi belə istifadə etmək məsləhətdir:  nöqtələrə DİQQƏT – boyun, qulaq arxası, biləklər – azca sıxın Dəridə problem yaratmamaq üçün vurulan nahiyyələr bir-birinə sürtməyin. Çox miqdarda ətir vurmaq həm fərdi həm ətrafdakıların narahatlığına, həm də dəridə həssaslığa səbəb ola bilər. Eyni qayda olaraq, günəşə çıxmazdan əvvəl dəridəki yeni ətirlərdən çəkinmək məsləhətdir. Heç bir halda sprey ağız, göz və dodaq yaxınlığında istifadə olunmamalıdır.

Orijinal Məhsul Seçimi və Autentikliyin Yoxlanılması

Azərbaycanda bazarda çoxsaylı parfüm brendlərinin yanında saxta nüsxələr də geniş yayılıb. İstehlakçılar diqqətli olmalı və məhsulun orijinallığını yoxlamağı öyrənməlidirlər. Məsləhətdir ki, məhsulu yalnız rəsmi distribyutorların dükanlarından və etibarlı apteklərdən alın. Qablaşdırmaya fikir verin: Selofan üzlük termo üsulla sıx bağlı və qabarıqlıqsız olmalıdır, saxta ətrlərdə isə asan soyulan, qalın yapışqan selofan rast gəlinir. Qutunun üzərindəki yazılara diqqət edin – saxta ətirlərdə ad və detal yazılarında hətta bir hərf belə səhv ola bilər. Məsələn, bəzən orijinal “Narcisso” yazısı saxtada “Narsisso” formasında görünür. Qutunun etiketində istehsal tarixi, tutum, tərkib və “Made in …” yazısı tam qeyd olunmalıdır. Fransa istehsalçıları sadəcə “parfum” termini işlədir; “parfume” yazısı saxtalığa işarədir. Barkodu smartfon tətbiqilə skan etmək vacibdir – barkod istehsalçının və istehsal ölkəsinin məlumatını göstərməlidir. Həmçinin qablaşdırmada “recycle” loqotipi aydın, tam görkəmli olmalıdır. İstehlakçıya müvafiq gigiyenik, mənşə və uyğunluq sertifikatları təqdim olunmalıdır – qanuna görə satıcı bunları göstərməyə borcludur.

Orijinal məhsulları necə tanımaq olar (təklif olunan yoxlama üsulları):

Məhsulun üzərindəki yazı və logo səhvsizlikləri: orijinal brend yazıları dəqiq, qrammatik səhvsiz olmalıdır.

Qablaşdırmadakı selofan örtük: orijinal ətirin selofanı havasız, düzgün formada bərkidilməlidir.

Qutu dizaynı və tərkib etiketi: “Made in…” yazısı tam olmalı, “parfum” termininə diqqət edilməlidir.

Barkodun yoxlanılması: telefon tətbiqi vasitəsilə “barkodu” oxuyun, istehsalçı və məhsul haqqında məlumat alın.

İç qutu əlavələri: Orijinal ətirlərdə flakonun plastik karton əlavəsi keyfiyyətli hazırlanmış olur.

İstehlakçı hüquqları: əldə olunan məhsulun sənədlərini (sertifikat) satıcıdan tələb etmək hüququnuz var.

Sosial media və məşhur platformalarda da istehlakçılar bu tövsiyələri bölüşürlər. Məsələn, kosmetika ekspertləri Instagram və bloqlarda qablaşdırmaya diqqət çəkməyi tövsiyə edir, bəzi izləyicilər isə saxta məhsulları realdan ayırmağı yoxlamaq üçün onlayn forumlarda məsləhətləşirlər. Onlar qeyd edir ki, orijinal məhsullar qatqı və qoxu tutarlılığında sabit, toxuması və paketi zəhmətlə hazırlanmış olur.

Saxta Məhsulların Fəsadları

Saxta parfüm və kosmetik vasitələr ucuz qiyməti ilə cəlbedici görünə bilər, lakin sağlamlıq üçün ciddi təhlükə daşıyır. Yeraltı keçidlərdə, bazar piştaxtalarında satılan bəzi “brend” ətirlər əslində içi müəyyən edilməyən kimyəvi məhluldur. İlk baxışda qalıcılığı yaxşı görünə bilər, amma tərkibində ağciyər yollarına zərər verən maddələr var. Misal olaraq, saxta kirpik boyası kirpik tökülməsinə səbəb olur. Saxta kosmetik məhsulların tərkibindəki xrom, maqnezium, alüminium kimi ağır metallar orqanizmə yığılır, erkən yaşlanma, hormon pozğunluğu, hətta dəri xərçəngi riskini artırır. Bu barədə Türkiyə və Avropa tədqiqatçıları xəbərdarlıq edir: ağır metallar yalnız allergiya və qıcıqlanmalar deyil, həm də xərçəng xəstəliklərinin əsas səbəbi ola bilər.

Azərbaycanda ekspertlər bildirir ki, saxta parfüm istifadə edərkən dəri kontaktında xroniki qaşınma, səpgilər, allergiya və sızanaq yaranır. Yerli həkimlərimiz bu barədə belə deyir: “Ucuz alınan kosmetik vasitələr sonradan dəridə ağır fəsadlar yaradır… Bu vasitələr dəridə ləkələr və immun sistemi zəif insanlarda allergik səpkilər yaradır. Ən təhlükəlisi isə tərkibindəki kimyəvi maddələrin xərçəng riskini artırmasıdır”. Dermatoloqların bəziləri isə saxta kosmetik parfümeriya məhsullarından istifadəni “insanın bədəninə oynamaq” hesab edir: “Keyfiyyətsiz, saxta kosmetika və parfümeriya vasitələri dəridə qıcıqlanmaya, qaşınmaya, allergiyalara, səpkilərə səbəb olur, ən böyük fəlakət isə dəridə yaranan xərçəng ola bilər”.

Nəticədə, ucuz saxta məhsula görə sağlamlıq xərcləri böyük ola bilər. İstehlakçı hüquqlarını qoruyan ekspertlər bildirir ki, diqqətli olmaq, məhsulun etibarlı yerdən alınması, sertifikatlarını tələb etmək gərəkdir. İlkin ucuzluq yerinə uzunmüddətli sağlamlığınızı düşünərək orijinal, sertifikatlı brendlərə üstünlük vermək tövsiyə olunur.

Yay mövsümündə ətir, parfüm və qolaltı spreylərindən faydalı istifadə üçün gigiyena qaydalarına əməl edin, aromaterapiya elementləri ilə ölçülü davranın. Sağlamlıq risklərini azaltmaq üçün havalandırılmış yerlərdə sprey edin, günəş altında təzə çəkilmiş dərini örtün, lazımsız kimyəvi yığılmadan qorunun. Ən əsası, məhsulun orijinallığını yoxlayın və saxta məhsullardan uzaq durun – onların fəsadları uzunmüddətli sağlamlıq zərərlərinə yol aça bilər.