Azərbaycanın dövlətçilik tarixi: Elm və mədəniyyətinin təbliği

Azərbaycan, qədim dövlətçilik ənənələrinə malik, zəngin mədəni irsi və dərin elmi potensialı olan bir ölkədir. Bu coğrafiyada formalaşan sivilizasiyalar təkcə regionun deyil, bütövlükdə dünya tarixinin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Tarix boyu müxtəlif dövlət quruluşları, dinamik siyasi proseslər, zəngin adət-ənənələr və yüksək mədəni irs Azərbaycanın özünəməxsus kimliyini formalaşdırmışdır. Bu gün isə bu dəyərlərin təbliği və qorunması milli siyasətin əsas istiqamətlərindən birinə çevrilmişdir.

Sfera.az xəbər verir ki, Azərbaycanın dövlətçilik tarixi minilliklərə dayanır. Qafqaz Albaniyası (e.ə. IV əsr), Atropatena, Sasani və Ərəb xilafəti dövründə yaranan idarəetmə formaları, daha sonralar Şirvanşahlar, Eldənizlər, Qaraqoyunlular, Ağqoyunlular, Səfəvilər və Qacarlar kimi güclü dövlətlərin varlığı bu ərazidə dərin dövlətçilik ənənələrinin mövcudluğunu sübut edir.

1918-ci ildə qurulan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti isə Şərqdə ilk parlamentli, demokratik respublika olaraq tarixə düşdü. Qısaömürlü olsa da, cümhuriyyətin qurduğu hüquqi və siyasi əsaslar müasir Azərbaycan Respublikasının təməl daşları oldu.

1991-ci ildə yenidən bərpa edilən dövlət müstəqilliyi ilə Azərbaycan xalqı öz milli suverenliyini bərpa etdi. Ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkədə sabitlik və inkişaf prosesi başladı, milli-mənəvi dəyərlərin qorunması və təbliği dövlət siyasətinin mərkəzinə çevrildi.

Azərbaycan xalqının çoxəsrlik tarixi boyunca formalaşmış zəngin adət-ənənələri milli kimliyimizin ayrılmaz hissəsidir. Novruz bayramı, toy və yas mərasimləri, xalq oyunları və musiqisi, milli geyimlər, aşıq sənəti və ustad-şagird ənənəsi bu irsin bariz nümunələrindəndir.

Xüsusilə Novruz bayramı, baharın gəlişi ilə bağlı olan və UNESCO tərəfindən qeyri-maddi mədəni irs kimi tanınan bu bayram, xalqın təbiətə, yenilənməyə və birliyə verdiyi dəyərin göstəricisidir. Ailədaxili və cəmiyyət daxilindəki münasibətləri tənzimləyən, nəsillər arasında körpü yaradan bu ənənələr milli dəyərlərin ötürülməsində mühüm rol oynayır.

Azərbaycan torpaqları tarix boyu elm adamları və filosofların yetişdiyi məkana çevrilib. Nizami Gəncəvi, Məhəmməd Füzuli, Tusi, Bəhmənyar kimi dahilər orta əsrlərdə İslam dünyasının elmi-mədəni həyatında önəmli rol oynamışdır.

Sovet dövründə elmin institusional inkişafı ilə yanaşı, fizika, kimya, neft-qaz, biologiya və riyaziyyat sahələrində mühüm nailiyyətlər əldə edildi. Bu gün isə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) ölkənin elmi potensialını qoruyaraq inkişaf etdirir.

Xüsusilə son illərdə elmin populyarlaşdırılması, gənclərin elmə marağının artırılması və innovativ tədqiqatların dəstəklənməsi istiqamətində mühüm addımlar atılıb. Startaplar, texnoparklar, beynəlxalq elmi forumlar və təhsil islahatları bu siyasətin bir hissəsidir.

Azərbaycan musiqisi, xüsusən muğam sənəti, dünya mədəniyyət xəzinəsində özünəməxsus yer tutur. Muğam UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilib. Aşıq sənəti, xalçaçılıq, milli memarlıq və incəsənət nümunələri də bu siyahıda yer alır.

Şuşanın 2023-cü ildə “Türk Dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı” elan olunması və Bakının beynəlxalq festivallar, sərgilər və simpoziumlar üçün mərkəzə çevrilməsi Azərbaycanın mədəni potensialının dünyaya təqdimatında mühüm rol oynayır. Teatr, kino, rəssamlıq və ədəbiyyat sahəsində də parlaq simalar yetişib: Üzeyir Hacıbəyli, Rəşid Behbudov, Məmməd Araz, Anar, Çingiz Abdullayev kimi yaradıcı şəxslər Azərbaycan mədəniyyətinin simvoluna çevriliblər.

Azərbaycanın zəngin irsinin təkcə daxildə deyil, beynəlxalq səviyyədə də tanıdılması milli maraqlar baxımından vacibdir. Diaspor təşkilatları, beynəlxalq sərgilərdə iştirak, xarici dillərdə yayımlanan filmlər, sənədli verilişlər və sosial media platformaları vasitəsilə bu təbliğ daha sistemli şəkildə aparılır.

Eyni zamanda, Azərbaycanın mədəniyyət və təhsil sahəsində digər ölkələrlə əməkdaşlığı, mübadilə proqramları və beynəlxalq elmi layihələrdə iştirakı milli dəyərlərin təbliğini gücləndirir. Bu təbliğat yalnız keçmişin təqdimatı deyil, həm də gələcək nəsillərə örnək ola biləcək bir iradənin nümayişidir.

Bu dəyərlərin qorunması, inkişaf etdirilməsi və təbliği milli vəzifə olmaqla yanaşı, həm də gələcək nəsillərə olan mənəvi borcdur. Keçmişin mirasını gələcəyə daşımaq, onu müasir dövrün tələbləri ilə birləşdirmək Azərbaycan dövlətinin və cəmiyyətinin prioritetlərindən biri olmalıdır.

Bəsti Rəfizadə
Sfera.az

Mövzu: Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin, milli adət-ənənələrinin, elm və mədəniyyətinin təbliği

Qeyd: Bu yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin dəstəyi ilə hazırlanıb