Azərbaycanın Yaşıl gələcəyi: Karbonsuzlaşmaya 75 milyard manat tələb olunur

2024-cü il son yarım əsrdə qeydə alınmış ən isti il olmuşdur və qlobal orta temperatur artımı sənaye dövründən əvvəlki səviyyədən, yəni 1850–1900-cu illər arasındakı orta temperaturdan 1,18 dərəcə selsi yüksəlib.

Modern.az bu barədə Mərkəzi Bankın 2024-cü il üzrə Dayanıqlı Maliyyə Hesabatına istinadən xəbər verir

2015-ci ildə Parisdə dünya liderləri qlobal temperatur artımını sənaye dövründən əvvəlki səviyyədən maksimum 2 dərəcə selsidən aşağı saxlamaq və mümkün qədər 1.5 dərəcə selsi ilə məhdudlaşdırmaq hədəfini müəyyən etmişdir.

Ötən il qeydə alınmış qlobal orta temperatur demək olar ki, Paris sazişində müəyyən edilmiş hədəfə yaxınlaşıb. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Dünya Meteorologiya Təşkilatı növbəti dörd il ərzində yalnız 1.5 dərəcə selsi həddinə yaxınlaşmaq deyil, onu keçmək ehtimalının 66 faiz olduğunu bildirir.

İstixana effekti yaradan qaz (İEYQ) emissiyaları onilliklərdir artmaqdadır.

Artım trendi COVID-19 pandemiyası dövründə müvəqqəti azalsa da, iqtisadi fəallığın bərpası ilə yenidən yüksəlişə keçib. 2024-cü ildə İEYQ emissiyalarında da rekord qeydə alınıb.

Fosil yanacaq istifadəsindən yaranan karbon dioksid (CO2) emissiyaları (bütün İEYQ-nın təxminən dörddə üçünü təşkil edir) bir il ərzində 1.08 faiz, 1990-cı il səviyyəsindən isə 60 faiz artaraq 37.41 milyard metrik tona (GtCO₂) çatıb (Statista, 2025). Qlobal Karbon Büdcəsinin paylaşdığı məlumat əsasında hazırlanmış aşağıdakı Qrafik 2 fosil yanacaqları və sənayedə yaranan CO₂ emissiyalarınının ölkələr üzrə illik dəyişim faizini virzuallaşdırır. Hesablamalara torpaq istifadəsi dəyişiklikləri, beynəlxalq hava nəqliyyatı və dənizçilikdən yaranan emissiyalar daxil edilməyib. Q

lobal Karbon Büdcəsi tərəfindən tərtib edilən bu data qlobal karbon Dayanıqlı Maliyyə Hesabatı 2024 7 | emissiyalarının və udulmalarının tendensiyalarını izləyir və Paris Sazişi məqsədlərinə doğru irəliləyişi ölçmək üçün vacib göstərici hesab edilir.

Azərbaycanın iqlim dəyişikliyinə adaptasiyası və iqtisadiyyatın aşağı karbonlu inkişaf modelinə keçidi maliyyə resurslarının cəlb edilməsini və struktur islahatlarını tələb edir. Dünya Bankının 2023-cü ildə dərc etdiyi Ölkə İqlim və İnkişaf Hesabatına (CCDR) əsasən, Azərbaycanın 2060-cı ilədək karbonsuzlaşdırma və dayanıqlılıq məqsədləri üçün 75 milyard manat diskontlaşdırılmış investisiya tələb olunur.