Icma.az
close
up
RU
Bakı və İrəvana vacib təklif: gürcü politoloq detalları açdı ÖZƏL

Bakı və İrəvana vacib təklif: gürcü politoloq detalları açdı ÖZƏL

Icma.az, GlobalInfo portalına istinadən məlumatı açıqlayır.

Globalinfo.az gürcü politoloq, Yaxın Şərq və Qafqaz Araşdırmaları İnstitutunun (IMECS) təsisçisi və baş direktoru Vasili Papava ilə müsahibəni təqdim edir:

– Cənab Vasili, 2021-ci ildə Türkiyə və Azərbaycanın təklif etdiyi “3+3” formatı (Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan, Türkiyə, Rusiya, İran) Tbilisi-Moskva münasibətlərindəki qeyri-müəyyənlik səbəbindən reallaşdırılmayıb. Rusiyanın Abxaziya və Cənubi Osetiyanı Gürcüstanın yurisdiksiyasına qaytarmaq niyyəti yoxdur. Tbilisi isə Rusiyanın təmsil olunduğu regional əməkdaşlıq platformasında yer almaq istəmir. Problemin həllini nədə görürsünüz?

– Qondarma Abxaziya və Cənubi Osetiyanın statusu məsələsi burada əsas maneə olaraq qalır. Gürcüstan onların beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri daxilində qayıtmasında israrlıdır, Rusiya isə müstəqil qurumlar kimi dəstəkləyir. Bu, Gürcüstanın biganə qala bilməyəcəyi fundamental suverenlik məsələsidir.

Gürcüstanla Rusiya arasındakı gərginlik bütün Cənubi Qafqaza təsir edir. Nə qədər ki münaqişə donmuş vəziyyətdə qalacaq, region vahid iqtisadi və siyasi məkan kimi tam inkişaf edə bilməz. Nəqliyyat dəhlizləri və ya enerji təşəbbüsləri kimi layihələr ciddi maneələrlə üzləşir. Gürcüstanla Rusiya arasında münasibətlər yaxşılaşana qədər, ki bu da yalnız Moskvanın siyasətini dəyişdiyi təqdirdə mümkündür, “3+3” formatı Tbilisi üçün qəbuledilməz olaraq qalacaq.

– Cənubi Qafqazda “3+3” formatında əməkdaşlığın həyata keçirilməsi istiqamətində hansı addımlar atıla bilər? 

– Gürcüstan Azərbaycan, Ermənistan, Türkiyə və İranla Rusiyanın iştirakı olmadan digər formatlarda əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə hazırdır. Alternativ olaraq Gürcüstan, Azərbaycan və Türkiyə arasında öz effektivliyini sübut edən üçtərəfli əməkdaşlığın gücləndirilməsi ola bilər. Məsələn, Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) neft kəməri Azərbaycan neftinin dünya bazarlarına çıxarılmasını təmin etməklə regionun enerji təhlükəsizliyinin mühüm elementinə çevrilib. Digər mühüm layihə Azərbaycan qazını Türkiyəyə və oradan da Avropaya nəql edən Cənubi Qafqaz Boru Kəməridir (Bakı-Tbilisi-Ərzurum). Bundan əlavə, Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmir yolu layihəsi regionu Türkiyə vasitəsilə Avropa ilə birləşdirərək Rusiyadan keçən ənənəvi nəqliyyat marşrutlarına alternativ yaradır. Bu layihələr regionun iqtisadiyyatını və sabitliyini gücləndirməklə üçtərəfli əməkdaşlığın artıq nəzərəçarpacaq nəticələr verdiyini nümayiş etdirir.

Vasili Papava

– Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin mətni üzrə danışıqlar artıq başa çatıb. İndiki məqamda Cənubi Qafqazda sülhün davamlı olması istiqamətində Gürcüstan hansı rolu oynaya bilər?

– Gürcüstan həm coğrafi, həm də siyasi baxımdan regionda xüsusi yer tutur. Abxaziya və Cənubi Osetiya ilə bağlı çətinliklərinə baxmayaraq, Gürcüstan qonşuları arasında bir növ körpü rolunu oynayır. Biz Qarabağ münaqişəsində birbaşa iştirak etməmişik və bu da bizə neytrallığı qoruyub saxlamağa və hər iki tərəfin etimadını qazanmağa imkan verdi. Bu, Gürcüstanı dialoq platforması təklif edə biləcək obyektiv iştirakçıya çevirir.

Azərbaycan və Ermənistan sülh müqaviləsi imzalamaq ərəfəsində olduğu bir vaxtda Gürcüstan stabilləşdirici rol oynayır. Tbilisi qonşuları arasında gərginliyi azaltmaqda maraqlıdır, çünki regiondakı istənilən münaqişə istər iqtisadiyyat, istər qaçqınlar, istərsə də təhlükəsizlik baxımından Gürcüstana təsir edir. Məsələn, münaqişənin aktiv fazaları zamanı Gürcüstan bütün tərəflərə dəyən iqtisadi zərəri minimuma endirmək üçün nəqliyyat dəhlizlərini açıq saxlayıb.

– Gürcüstan daha əvvəl öz ərazisini danışıqlar platforması kimi təklif edib…

– Bəli, bu, tərəflərin razılığa yaxın olduğu, lakin sərhədlərin delimitasiyası və ya nəqliyyat dəhlizlərinin statusu kimi həssas məsələlərin qaldığı indiki məqamda xüsusilə vacibdir. Sülh müqaviləsi imzalanarsa, Gürcüstan Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin münaqişə fazasından əməkdaşlıq mərhələsinə keçməsinə yardım edərək, təşəbbüslərdə əlaqələndirici həlqəyə çevrilə bilər. Bu, birgə iqtisadi layihələrin, mədəni mübadilələrin və ya təhsil proqramlarının inkişafı yolu ilə həyata keçirilə bilər.

Bununla belə, Gürcüstanın rolunun sərhədsiz olmadığını anlamaq vacibdir. Nə qədər ki, ölkənin Rusiya ilə həll olunmamış münaqişəsi var, onun sülhməramlı imkanları məhduddur. Buna baxmayaraq, Gürcüstan məsələn, Aİ və ya BMT daxilindəki proqramlar kimi regionda sabitliyin möhkəmləndirilməsinə yönəlmiş beynəlxalq təşəbbüslərdə fəal iştirak etməkdə davam edir.

Gülnar Səlimova
Globalinfo.az
İstanbul

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az-ı izləyin.
seeBaxış sayı:16
embedMənbə:https://globalinfo.az
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Mehriban Əliyeva ilə Matviyenkonun görüşü oldu VİDEO

16 Mart 2025 19:20see292

Lider İnter 3 cü pillədəki Atalanta nın qonağı olacaq

16 Mart 2025 15:43see139

“Yunayted”dən səfərdə inamlı qələbə

17 Mart 2025 00:56see129

Qarın yağını yandırmaq üçün gündə neçə addım atmaq lazımdır..?

17 Mart 2025 01:08see129

Elçin Əzizov: Klassik musiqi heyrətamiz bir sənət növüdür

16 Mart 2025 22:57see128

Prezident Ərdoğan gənclərlə görüşüb VİDEO Yeni Gündəm

16 Mart 2025 23:39see123

Palmer millidə forma geyinməyəcək

16 Mart 2025 21:59see122

Ermənistan yenidən ATƏŞ AÇDI

16 Mart 2025 20:28see121

Üz dərisini hamar, parlaq və gözəl edən 2 MEYVƏ

17 Mart 2025 02:03see121

Sosioloq: Internat məktəblərindəki uşaqların vəziyyəti o qədər də ürəkaçan deyil

17 Mart 2025 14:59see120

İnvestisiya etdiyiniz hər qəpiyə dəyər olan üç işlənmiş avtomobil

17 Mart 2025 00:56see118

“Sabah” rekorda şərik oldu

17 Mart 2025 12:17see117

ABŞ də cinayətkarlar pitonlarla hədə qorxu gələrək YDM ni qarət ediblər

17 Mart 2025 03:02see117

Hikmət Babaoğlu: “Dövlətimizin imkanları var ki, həmin şəxsləri Azərbaycana gətirsin”

17 Mart 2025 15:15see117

Abşeronda yeni çəkilən yol su içində qalıb SƏBƏB NƏDİR?

17 Mart 2025 14:41see117

Bu film Rusiyada ilin ən çox gəlir gətirən filmləri arasında altıncı sırada yer tutur

16 Mart 2025 22:35see116

TƏBİB: "Xızıda yol qəzasında xəsarət alanlar Bakıdakı tibb müəssisəsinə təxliyə olunub" YENİLƏNDİ

17 Mart 2025 15:05see116

“Hər oyun kobud səhvlər buraxırıq” Berdıyev

16 Mart 2025 21:14see115

ABŞ Rusiyaya qarşı qurulan beynəlxalq qrupu tərk edir

17 Mart 2025 10:54see115

Ürəyimi nişan al, Kələntər dayı, ağrıdır axı… Cəlalı həmişəlik İTİRDİK

17 Mart 2025 14:55see115
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri