Icma.az
close
up
RU
Başınıza baxın, görün çürüyürmü?

Başınıza baxın, görün çürüyürmü?

Oxu.az portalından əldə olunan məlumata əsasən, Icma.az xəbər verir.

Qan Turalı yazır...

Hər il Oksford Lüğəti ilin sözünü seçir. Nəşriyyatın təqdim etdiyi altı sözdən ibarət siyahı ictimaiyyətə təqdim olunur və ictimaiyyət arasında keçirilən səsvermə əsasında ilin sözü müəyyən olunur. Builki sorğu 37 mindən çox adam arasında keçirilib və sorğunun qalibi isə "Brain rot" (Beyin çürüməsi) oldu.

"Brain rot" fərdlərin zehni vəziyyətinin pozulmasını ifadə edir. Bu pozulmanın da səbəbi əhəmiyyətsiz, ya da çox az əhəmiyyətli olan onlayn kontentlərin ifrat istehlakıdır. Əslində isə bu sözə ilk dəfə görkəmli filosof Henri David Toronun "Walden" adlı kitabında rast gəlmişdik. 1854-cü ildə yazılan bu kitabda Toro cəmiyyətlərin mürəkkəb və dərin fikirlərə əhəmiyyət vermədiyini vurğulayır, bunun nəticəsində beyin çürüməsinin baş verdiyini bildirir və belə bir sualla oxucuya müraciət edirdi: "İngiltərə kartofların çürüməsini müalicə etməyə cəhd göstərir, bəs beyin çürüməsinin qabağını kim alacaq?"

Toronun bir çox fikirləri kimi bu fikir də öz aktuallığını qoruyur. Doğrudur, ötüb keçən 170 il ərzində istər İngiltərə, istərsə də digər ölkələr böyük inkişaf yolu keçiblər. Təhsilə böyük pullar ayrılıb, universitetlər, məktəblər açılıb, nəhəng elmi-tədqiqat institutları qurulub. Dünya əhalisinin böyük bir hissəsi savadlanıb, yazıb-oxumaq öyrənib. Nadanlıq və cəhalət üzərində mühüm qələbələr qazanılıb, səhiyyə sistemi inkişaf edib. Bütün bu qazanılan nailiyyətləri uzatmaq, sabaha qədər yazmaq mümkündür. Ancaq biz yazının ilk cümləsində faktın üzərinə qayıtmalıyıq. Söhbət "Brain rot" sözündən gedir. Niyə bu söz ilin sözü oldu? Bəşəriyyətin Marsda koloniyalar qurmağı müzakirə etdiyi bir zamanda bu söz maarifçi xurafatı deyilmi?

- Əslində deyil. Bu sözün seçilməsini maarifçi xurafatının təzahürü, başqa sözlə desək giley və şikayət kontekstində izah etmək düzgün olmazdı. Çünki doğrudan da bəşəriyyətdə bir beyin çürüməsi gedir. Xüsusilə, "TikTok" şəbəkəsi insanları saatlarla özündən asılı vəziyyətə sala bilir. Özünüz diqqət edin, "Facebook" ya da "Instagram"da bu qədər zaman itiririkmi? Adi bir müşahidə ilə bunu müəyyən etmək mümkündür. Ancaq biz yenə rəqəmlərə baxaq. İnsanlar "TikTok"da ayda ortalama olaraq 34 saat vaxt keçirirlər. "YouTube" ikinci sırada gəlir, 29 saat. "Facebook"da bu göstərici 18, "Instagram" və "WhatsApp"da 17 saatdır. Bu siyahıda "YouTube"dakı yüksək rəqəmləri başa düşmək mümkündür. Çünki bu şəbəkədə insanlar filmlər, seriallar izləyir, verilişlərə, futbol oyunlarına baxırlar. "TikTok"da aylıq 34 saatı isə izah etmək asan deyil.

Kiçik bir hesablamanı özünüz aparın. Bu 34 saat nə qədər video edir? Bir videonu 30 saniyədən hesablasaq 136 video. Bir gündə 136 video izləmək insanda beyin çürüməsi yarada bilərmi? Əlbəttə ki, yarada bilər. Fikir verin, ən çox saxta və yalan xəbər "TikTok"da yayılır. Çünki oradakı insanlarda digər sosial şəbəkələrə görə beynin tormozlanması daha çox baş verir. Bu videolara aludə olan, beynini dincə qoyan insanlar hər cür yalana, saxta xəbərə, dezinformasiyaya asanlıqla inanırlar.

"TikTok"a bu cür aludəçiliyin bir səbəbi də var. Sözügedən platformanın alqoritmi bizdən daha çox şəxsi məlumat toplayır, bu şəxsi məlumatları bizi sosial şəbəkədə saxlamaq üçün məsuliyyətsizcəsinə istifadə edir. Bir növ, bizim zəifliklərimizindən sui-istifadə halı yaradır.

Eliot deyirdi ki, boş vaxt mədəniyyətin mənbəyidir. Biz boş vaxtlarımızda düşünürük, ətraf aləmi dərk edirik, hadisələrə qiymət veririk. Ancaq sosial şəbəkələr bizim bütün boş zamanımızı əlimizdən alırlar. İnsanlar getdikcə robotlaşır, mexanikləşir, avtomatlaşır. İnsanlar bir-birindən uzaqlaşır, real həyatdan qaçıb sosial şəbəkələrin aləminə düşürlər. Beyin də getdikcə uyuşur, fəaliyyətdən düşür, kəskinliyini itirir və çürümə prosesi başlayır.

Beyin çürüməsi gerçəkliyimizdir, ancaq əsla aqibətimiz, taleyimiz deyil...

Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:115
embedMənbə:https://oxu.az
archiveBu xəbər 13 Dekabr 2024 09:40 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see228

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see195

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see168

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see161

Bakıda bal yarmarkası fəaliyyətə başlayır

17 Oktyabr 2025 13:46see158

“Ağır çantalar uşaqlarda onurğa əyriliyinə gətirib çıxarır” EKSPERT DANIŞDI

17 Oktyabr 2025 11:50see147

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see144

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see136

Xaçmaz Rayon Prokurorluğunda “Açıq Qapı” Günü Keçirilib

17 Oktyabr 2025 11:35see135

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see135

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see134

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see134

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see131

DNT testi bütün həyatını dəyişdi: Uşağının əsl atası məlum oldu

17 Oktyabr 2025 14:24see128

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see127

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see126

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see126

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see126

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see124

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see122
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri