Beynimiz haqqında yeni kəşf: Gördüyünə deyil, gözlədiyinə inanır

İnsan beyninin sirrlərlə dolu olduğu çoxdan məlumdur, lakin son elmi araşdırmalar bu mürəkkəb orqanın işləmə mexanizminə dair daha bir maraqlı həqiqəti üzə çıxarıb. Məlum olub ki, beynimiz gördüklərini deyil, gözlədiklərini daha çox əsas götürür. Yəni insan beyni sadəcə müşahidə etmir, aktiv şəkildə gələcək hadisələri proqnozlaşdırmağa çalışır.

Qaynarinfo xəbər verir ki, əvvəllər beynimizin gözlərimizdən gələn məlumatları passiv şəkildə qəbul etdiyi düşünülürdü. Ancaq yeni araşdırmalar göstərir ki, beyin ətrafda nə baş verəcəyini əvvəlcədən təxmin etməyə çalışır. Məsələn, bir insanın əlini tencərəyə uzatdığını gördükdə, beyin bu hərəkətin davamını – yəni qapağın açılacağını və ya qarışdırma hərəkətini – öncədən "təxmin edir" və bu proqnozlarda çox vaxt haqlı çıxır. Bu proses beynin "hərəkət müşahidə şəbəkəsi” (AON) adlanan və başqalarının obyektlərlə qarşılıqlı əlaqəsini izləyərkən aktivləşən xüsusi bölgələri tərəfindən idarə olunur.

"Cell Reports" jurnalında dərc olunan son bir araşdırmada, tədqiqatçılar könüllülərə həm adi, həm də təsadüfi şəkildə qarışdırılmış gündəlik həyat səhnələrini göstərib və bu zaman onların beyin fəaliyyətlərini qeydə alıblar. Nəticələr olduqca maraqlıdır: beynimiz qarşıdakı addımı proqnozlaşdıra bildiyi hallarda vizual mərkəzlərdə daha az fəaliyyət müşahidə olunub. Bu isə beynin enerji baxımından daha səmərəli işlədiyini göstərir.

Əksinə, görüntülər gözlənilməz və mürəkkəb olduqda, beyin nə baş verəcəyini təxmin edə bilmədiyi üçün digər sahələrdə – xüsusilə də təhlil və qərarvermə ilə bağlı bölgələrdə – fəaliyyətin artdığı müşahidə edilib.

Bu tapıntılar motor yaddaşımızın vizual informasiyanın emalında mühüm rol oynadığını göstərir. Başqa sözlə, beynimiz ətrafı dərk etmək və anlamaq üçün əvvəlki təcrübələrinə söykənir. Yəni insan nə qədər təcrübəlidirsə, ətraf mühiti dərk etməsi və hadisələri anlaması da bir o qədər sürətli olur.

Aydın