Canavarların necə itə çevrildiyi aşkar edilib..?

...Canavarların əhliləşdirilməsi və onların itə çevrilməsi çox güman ki, yırtıcıların öz təşəbbüsü ilə baş verib, onlar vəhşi təbiətdə sağ qalmaq əvəzinə insanlarla birgə yaşamağı üstün tutublar.

SİA xəbər verir ki, bu barədə “Live Science” elmi jurnalı yeni araşdırmanın məlumatlarına istinadən yazır.

Nəşr qeyd edir ki, alimlər hələ də canavarların necə erkən itlərə çevrildiyini dəqiq bilmirlər, baxmayaraq ki, bu mövzuda bir çox nəzəriyyələr mövcuddur.

....Proceedings of the Royal Society jurnalında dərc edilən yeni bir araşdırma daha itaətkar canavarlardan bəzilərinin qırıntılarla qidalanmaq üçün insan məskənlərinə gəlməsi və bu prosesdə itlərə çevrilməsi ehtimalını araşdırıb. Tədqiqatçıların əldə etdikləri nəticələr riyazi olaraq bu nəzəriyyənin məntiqli olduğunu göstərib.

Müasir genetik və arxeoloji məlumatlara görə, itlər (Canis familiaris) boz canavarın (Canis lupus) törəmə növüdür. Qurdun itə çevrilməsi iki tarixi dövr ərzində baş verib.

30.000 ilə 15.000 il əvvələ qədər davam edən birincidə vəhşi canavar ilk itlərə əhliləşdirilib.

Təxminən 15.000 il əvvəl başlayan ikinci dövrdə insanlar müəyyən xüsusiyyətlərə görə itləri süni şəkildə seçməyə, onları ayrı-ayrı cinslərə çevirməyə başlayıblar.

Əsas sual birinci mərhələnin məhz necə başlaması idi.

Özünü əhliləşdirmə nəzəriyyəsinin əleyhdarları təkid edirlər ki, 15.000 il canavarların sadəcə olaraq insan məskənlərinin yaxınlığında yaşayaraq və qırıntıları yeyərək itə çevrilməsi üçün çox qısa bir zamandır.

Skeptiklər hesab edirlər ki, artıq bu mərhələdə insanlar təbii seçmə prosesinə fəal şəkildə müdaxilə etməli və aqressiv canavarları müstəqil surətdə çıxarmalı, ən sakit və ən itaətkarlarını yaxınlıqda qoymalı idilər.

Lakin yeni model göstərdi ki, bu proses təbii olaraq insanın aktiv müdaxiləsi olmadan baş verə bilərdi. Bu, iki şərt yerinə yetirildiyi təqdirdə mümkündür. Birincisi, canavarlar yalnız ovla sağ qalmaq əvəzinə, yemək qalıqlarını yemək üçün daim insanların yanında qalmalı idilər. İkincisi, vəhşi həyat sürməyə davam edənlərlə cinsdən qaçaraq, insanların yaxınlığında yaşayan eyni dərəcədə sakit canavarlarla cütləşməli idilər.

Tədqiqat müəlliflərinin qeyd etdiyi kimi, itlər əhliləşdirilən ilk heyvandır, buna görə də onların təkamülünü öyrənmək elm adamlarına digər növlərdə əhliləşdirmənin necə baş verə biləcəyini daha yaxşı anlamağa kömək edə bilər.

İtlərin əhliləşdirilməsi prosesi ilkin insan cəmiyyətlərinin inkişafı ilə çox sıx bağlı olduğuna görə - itlər ilkin insan məskənlərində mal-qara sürürdülər və planetin hər tərəfində ilk insanlarla birlikdə miqrasiya edirdilər.

Xronologiyanı başa düşmək öz tariximizə və özümüzün itlərlə ünsiyyət və münasibət qurmaq üçün necə təkamül etdiyimizə işıq tuta bilər.

Əli Babayev