Cəmiyyətdə baş verən neqativ hadisələrin insan psixologiyasında yaratdığı izlər

Yaşadığımız dünyada həmişə neqativ hadisələrin – qəzaların, ölüm hallarının, müharibələrin şahidi oluruq. Bu da bizim psixologiyamıza mənfi təsirlər göstərir, stress, aqressiya, həyəcan yaradır. Bu əslində fərqli səbəblərdən istər cəmiyyətdə baş verən ümumi xoşagəlməz hadisələr, istərsə də yaxınlarımızla münasibətlərimizdə əmələ gələn anlaşılmazlıqlar, neqativ situasiyalardan qaynaqlanır. Bəs belə məqamlarda həyəcanımızı, yaşadığımız təşviş və s. kimi hisləri niyə idarə etməyi bacarmırıq? Həmin vəziyyətin qarşısını necə almaq olar? 
Psixoloq Aytən Ələkbərova Missiya.Az-a açıqlamasında deyib ki, insanların həyəcan hissini idarə edə bilməsi olduqca əhəmiyyətlidir. Həyəcanlar da müxtəlif cürdür:
“Bunların içərisində emosional və informativ həyəcanlar var. Emosional həyəcanlarda məsələn, bir şəxs aqressiya durumunda olur. Əlinə nə keçirsə vurur sındırır, əsəbini əşyalardan çıxır. Ya da ki, hər hansı fiziki zorakılığa baş vurur. Əgər bir adam fiziki şiddət göstərirsə, səbəbi psixopatiyadır. Digər tərəfdən isə sözügedən faktorlar emosional stressdə yaranan məqamdır. İnformativ stress isə son günlər təyyarə qəzasının baş verməsi, sevilən bir insanın dünyasını dəyişməsi və gündəlik bunlara aid olan videoların paylaşımı bəzilərində informativ stressin əmələ gəlməsi ilə nəticələnir. Ya da qeyd etdiyim həmin təyyarə qəzasından sonra əksər insanlar artıq düşünür: “Kaş, quru yollar açılsa”, “Kaş təyyarədən yox ancaq vaqonlardan, avtomobillərdən istifadə edərdik” və s. Anlamaq lazımdır ki, belə xoşagəlməz hallar istənilən situasiyada ola bilər. Qəzalar baxmır ki, kimsə göydədir, ya yerdə...”.

Psixoloqun sözlərinə görə digər məsələ isə, informativ stressdən yaranan ipoxondriyalardır:
“Məsələn, qorxudan yaranan: “ay, mən də öləcəm, yox olacam. Necə olacaq? Mənsiz necə qala biləcəklər” fikirlər... Sevdikləri, ailə üzvləri ilə əlaqələrində olsun, ya da fərqli amillər səbəbindən şəxsin psixi durumunu bütün bunlara uyğun qiymətləndirmək mümkündür. Zamanında edilən psixoloji yardımlarla belə şəxslər qısa zamanda problemindən xilas olunurlar. Ümumiyyətlə bir fərd yaşadığı həyəcanı, nə etdiyini başa düşməli və səbəbini söyləyə bilməlidir”.

Zərintac Mayisqızı
Missiya.Az