COP29un Azərbaycanda: təhsil sisteminə təsirləri və gözləntilər KONKRET

“Azərbaycanda COP29 çərçivəsində iqlim dəyişikliyi, dayanıqlı inkişaf və “yaşıl” iqtisadiyyatın inkişafı istiqamətində keçirilən tədbirlər yalnız ekoloji deyil, həm də sosial və iqtisadi sahələrə əhatəli təsirlər göstərmişdir. Təhsil sistemi bu proseslərin mərkəzində dayanır və müxtəlif pillələrdə ciddi yeniliklər və islahatlar üçün zəmin yaradılmışdır”.

KONKRET.az xəbər verir ki, bunu təhsil eksperti Kamran Əsədov qeyd edib.

Ekspert tədbirin məktəbəqədər və ümumi təhsil sisteminə təsirindən danışıb:

“COP29 çərçivəsində məktəbəqədər təhsil müəssisələrində ekoloji təhsil xüsusi diqqət mərkəzinə çevrilmişdir. İqlim dəyişikliyi ilə bağlı erkən yaşlarda maarifləndirmə işləri uşaqlarda ekoloji düşüncə tərzinin formalaşmasına xidmət edir. Ümumi təhsildə isə ekoloji savadlılıq üzrə tədris planlarında dəyişikliklər baş vermişdir. Azərbaycan məktəblərində ekoloji layihələrin, həyətyanı bağçaların və “yaşıl laboratoriyaların” yaradılması təşviq edilmişdir. Statistikaya əsasən, Bakı və Sumqayıt şəhərlərində yerləşən 30-a yaxın orta məktəbdə şagirdlərin iştirakı ilə ekoloji seminarlar keçirilmiş, iqlim dəyişikliyi ilə bağlı yeni tədris vəsaitləri təqdim olunmuşdur. Müasir texnologiyalardan istifadə edərək “yaşıl” mövzuların oyunlar və layihələr vasitəsilə tədrisi səmərəliliyi artırmışdı. Məsələn, 5-11-ci siniflər üçün tədris olunan biologiya və coğrafiya dərsliklərinə “İqlim dəyişikliklərinin sosial-iqtisadi təsirləri” adlı bölmə əlavə olunmuşdur. Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilən bu yeniliklər şagirdlərə iqlim dəyişikliyinin qlobal və lokal təsirlərini dərindən öyrənmək imkanı verir”.

Kamran Əsədov həmçinin orta ixtisas və peşə təhsilinə də faydalardan bəhs edib:

“Orta ixtisas və peşə təhsili COP29-un ən ciddi təsir göstərdiyi sahələrdən biridir. “Yaşıl texnologiyalar”, “ekoloji menecment” və “bərpa olunan enerji mənbələri” üzrə yeni ixtisaslar təqdim edilmişdir. Bu, əmək bazarında “yaşıl” sahələrə olan tələbatı qarşılamaq üçün önəmli addımdır.

Statistik təsirlər:
Peşə təhsili müəssisələrində “yaşıl” peşələr üzrə tələbə sayı son bir il ərzində 25% artmışdır.
2023-cü ildə 8000-dən çox tələbə bərpa olunan enerji və ekoloji təmiz texnologiyalar üzrə təlimlərdə iştirak etmişdir.

COP29 çərçivəsində keçirilən tədbirlərdə vurğulandı ki, Azərbaycan regionlarında fəaliyyət göstərən peşə təhsili müəssisələri xüsusən kənd təsərrüfatı və ekoloji turizm istiqamətində daha çox mütəxəssis hazırlamalıdır. Dünya Bankının hesabatına görə, “yaşıl” iqtisadiyyat üzrə peşəkar kadr hazırlığı Azərbaycanın qeyri-neft sektorunun gücləndirilməsinə təkan verəcəkdir. COP29-un ali təhsil sahəsinə təsiri daha dərindir. Universitetlərdə iqlim dəyişikliyi ilə bağlı tədqiqat mərkəzləri və yeni ixtisas proqramları yaradılmışdır. Məsələn, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti “Bərpa olunan enerji texnologiyaları” və “İqlim dəyişikliklərinin sosial təsirləri” üzrə magistratura proqramlarına start vermişdir.
Bundan əlavə, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti dayanıqlı iqtisadiyyat mövzularında xüsusi fənləri tədris etməyə başlamışdır. Universitetlərarası əməkdaşlıq da artırılmışdır: ADA Universiteti və BP şirkəti arasında imzalanan memorandum çərçivəsində “yaşıl biznes modelləri” üzrə tədqiqat layihələri həyata keçirilir”.

Mütəxəssis dünya təcrübəsi ilə Azərbaycan nümunəsini də müqayisə edib:

“Beynəlxalq səviyyədə, xüsusən də Skandinaviya ölkələrinin ali təhsil sistemində iqlim dəyişikliyi ilə bağlı fənlər və ixtisaslar geniş yayılmışdır. Azərbaycan universitetlərinin bu modeli tətbiq etməsi beynəlxalq əməkdaşlıq perspektivlərini də artırır. Məsələn, Norveçdə hər bir universitetdə iqlim dəyişikliyi ilə bağlı 5-dən çox ixtisas proqramı mövcuddur. COP29-un təcrübəsi bu yanaşmanın Azərbaycanda genişlənməsi üçün baza rolunu oynayır. Azərbaycanın əmək bazarı dayanıqlı inkişaf və yaşıl iqtisadiyyat prinsiplərinə uyğun dəyişir. COP29 çərçivəsində “yaşıl iş yerləri” konsepsiyası genişləndirilmiş və yeni iş imkanları yaradılmışdır. 2024-cü ildə bərpa olunan enerji sektoru üzrə 2000-dən çox yeni iş yeri açılacağı gözlənilir. Dünya Bankının hesabatında qeyd olunur ki, Azərbaycanın “yaşıl iqtisadiyyat” sahəsində potensialı illik 2 milyard dollar əlavə gəlir gətirə bilər. COP29-un təsiri uzunmüddətli perspektivdə təhsil və əmək bazarında yeni tendensiyaların yaranmasına səbəb olacaq.

2030-cu ilə qədər:

Yaşıl ixtisaslar üzrə ali və peşə təhsili alanların sayı ən azı 50% artacaq.
Təhsildə ekoloji layihələr və texnologiyaların tətbiqi genişlənəcək.
Azərbaycanın qeyri-neft sektorunda yeni innovativ iş yerləri yaranacaq.
İqtisadiyyatın “yaşıl” transformasiyası Azərbaycan təhsilinə və cəmiyyətinə daha sabit və dayanıqlı bir gələcək təmin etmək üçün vacib təməldir. COP29-un təsirləri bunun başlanğıcıdır”.

Məlik,
KONKRET.az