Dünya okean səviyyəsinin yüksəlməsi hansı nəticələrə gətirib çıxaracaq?

...Dəniz səviyyəsinin qalxması dövrümüzün ən ciddi ekoloji problemlərindən birinə çevrilib. Bu fenomen qlobal istiləşmə, buzlaqların əriməsi və suyun termal genişlənməsi ilə əlaqələndirilir.

SİA-nın xarici qaynaqlardan əldə etdiyi məlumata görə, dəniz səviyyəsi ildə orta hesabla 3,3 millimetr yüksəlir və bu, qlobal ekosistem, eləcə də insan cəmiyyəti üçün fəlakətli nəticələrə səbəb ola bilər.

…Darvin Muzeyinin tədqiqatçısı və elmin populyarlaşdırıcısı Yekaterina Borodina qeyd edir ki, iqlim dəyişikliyi və dəniz səviyyəsinin qalxması 21-ci əsrin ən mühüm ekoloji problemlərindən birinə çevrilir.

…Son məlumatlara görə, Antarktidanın qərb sahillərində yerləşən Amundsen dənizi keçən əsrdə olduğundan üç dəfə daha sürətli istiləşəcək.

Tədqiqatçı, 2023-cü ilin oktyabrında Nature Climate Change jurnalında dərc olunmuş məqaləyə işarə edir ki, qlobal istiləşmə 1,5 dərəcə ilə məhdudlaşsa belə, təsirlər artıq nəzərə çarpacaq.

Antarktida və Qrenlandiyada böhran

Ən çox narahatlıq doğuran ərazilər arasında Qrenlandiya buz təbəqəsi var. Tromso Universitetindən Nils Bohov-un rəhbərlik etdiyi məqalə "Nature" jurnalında dərc olunub və orada elm adamları 1,7-2,3 dərəcə istiləşmə diapazonunda olan sürətli buz itkisi üçün kritik həddi müəyyən ediblər. …Əgər temperatur 2,2 dərəcəni keçərsə, buz itkisi 80 faizə çata bilər.

Bunu da tədqiqatçı deyir.

Dəniz səviyyəsinin qalxmasının birbaşa təsiri

Dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi bir çox mürəkkəb problemləri ortaya çıxarır.

…Su səviyyəsindən yuxarı qalxan hər metr sahilyanı ərazilərin su altında qalmasına səbəb olur. İnsanların əsrlər boyu yaşadıqları yerlər yaşayış üçün yararsız hala düşə bilər.

Bunu da Borodina vurğulayır.

…Bu, həmçinin əhalinin yerdəyişməsini zəruri edir və yollar, limanlar və yaşayış məntəqələri kimi mühüm infrastrukturun itirilməsi təhlükəsi yaradır.

Bu kontekstdə tədqiqatçı infrastrukturun uyğunlaşdırılması ilə bağlı xərclərə işarə edir, çünki dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi müdafiə və uyğunlaşma üçün əhəmiyyətli investisiyalar tələb edir.

Bu, təkcə yerli iqtisadiyyatlar üçün deyil, həm də milli büdcələr üçün böyük iqtisadi xərclərlə nəticələnir.

Ətraf mühit və sosial təsirlər

Dəniz səviyyəsinin qalxmasının mənfi nəticələri təkcə iqtisadiyyata deyil, həm də ekosistemə təsir edir.

…Sahilləri qoruyan manqrovlar və mərcan rifləri sel və eroziyadan əziyyət çəkməyə başlayır. Bu, biomüxtəlifliyin itirilməsinə və bu ekosistemlərin funksiyalarının pozulmasına gətirib çıxarır. Biz həmçinin içməli suyun keyfiyyətini aşağı salan və kənd təsərrüfatına ziyan vuran şirin su mənbələrində duzluluğun artdığını müşahidə edirik.

Yekaterina Borodina xəbərdarlıq edir.

Bu, kənd təsərrüfatının çox vaxt suvarmadan istifadə etdiyi inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün xüsusilə vacibdir.

İqlim dəyişikliyi nəticəsində miqrasiya

Bu dəyişikliklərin təsiri altında əhalinin sahil zonalarından təhlükəsiz bölgələrə kütləvi miqrasiyası baş verir.

…Bu, miqrantların uğurlu inteqrasiyası üçün strategiyalar hazırlamalı olan ev sahibi ölkələrə təzyiq yaradır.

Və nəticədə qlobal dəniz səviyyəsinin kəskin artması təkcə ekoloji problem deyil, həm də təcili diqqət və kompleks yanaşma tələb edən sosial, iqtisadi, eləcə də ekoloji problemlərin kompleks birləşməsidir.

Əli Babayev