Ərdoğan və Trampın birgə sülh axtarışı
Icma.az, Xalq qazeti saytından verilən məlumata əsaslanaraq xəbər yayır.
Ankara ilə Vaşinqton Rusiya və Ukraynanı güzəşt və etimada çağırır
Martın 16-da Türkiyə və ABŞ prezidentləri arasında telefon bağlantısı olub. Liderlər bir çox aktual ikitərəfli və qlobal problemləri müzakirə ediblər. Ankara hesab edir ki, Rusiya ilə Ukrayna arasında mənasız müharibəyə mütləq son qoyulmalıdır. Ağ ev tərəflər arasında 30 günlük atəşkəsə cəhd etməklə düzgün yol seçib.
Qeyd edək ki, hazırkı məqamda Ukrayna böhranının həlli üçün Vaşinqtonun Ankara ilə fikir mübadiləsi aparması təsadüfi sayıla bilməz. Cənab Tramp müdrik və xarizmatik dövlət adamı olan Rəcəb Tayyib Ərdoğana rəğbətlə yanaşdığını gizlətmir. Eyni zamanda, Türkiyənin regiondakı kifayət qədər siyasi və hərbi gücü gözardı edilə bilməz.
Türkiyə NATO-da ABŞ-dan sonra ikinci ən böyük silahlı qüvvələrə malik ölkədir. Ağ ev üçün Ankaranı yanında görmək son dərəcə vacibdir. Nəzərdən qaçırmaq olmaz ki, ABŞ ilə Avropa İttifaqı (Aİ) arasında xeyli soyuqluq yaranıb. Aİ sülh danışıqları prosesinə dəvət olunmayıb və bu amil “Köhnə qitə”də Vaşinqtona qarşı etimadı azaldıb.
Avropanın şərqində vəziyyət gərgin olaraq qalır. Rusiyanın Ukraynaya hücumundan artıq 3 ildən bir qədər artıq vaxt keçir. Bu, dünyada miqyasına görə İkinci Dünya müharibəsindən sonra ən böyük savaşdır. Həm də ağır, tükəndirici müharibədir. Cəbhənin təmas xətti 2 min kilometrdən çoxdur. İki xalq arasında düşmənçilik son həddə çatıb.
Səudiyyə Ərəbistanında müxtəlif formatda aparılan danışıqlar, hələlik, arzu olunan nəticələri vermir. Cəbhənin təmas xətti boyunca ağır döyüşləri, hələlik, saxlamaq mümkün olmur. Bir çox siyasi təhlilçilər düşünür ki, qlobal güclər çağdaş dünyada münaqişələrin məqbul nizamlanma mexanizmini tapa bilmirlər. Belə ki, köhnə qanunlar işləmir, yeni qaydalar isə yoxdur.
Görünən budur ki, Ukrayna böhranı dünyadakı siyasi və hərbi proseslərin məhək daşına çevrilib. Planetimiz hazırda yol ayrıcındadır. Dünya ya sivil, bəşəri qaydalarla, ya da gücə, zora tapınaraq idarə olunacaq. Amma Ukraynada ağır döyüşlərin nə vaxt bitəcəyini gözləmək insanlığa ziddir.
Vəziyyətdən çıxış yolunu isə mütləq tapmaq lazımdır. Yeni dünya düzəni ilə bağlı bir çox təklif bu yöndədir. Türkiyə dövlətinin diplomatik səyləri bu baxımdan diqqəti daha cəlbedici edir. Ankaranın yanaşması kifayət qədər praqmatik və humanistdir. Belə ki, Türkiyə dövləti döyüşləri dərhal dayandırmağı və danışıqları ölkələrin ərazi bütövlüyünü qorumaq şərti ilə aparmağı təklif edir.
Ankara bu istiqamətdə uğurlu nəticələrə ümid edir. Bunu Liviyanın, Qətərin, Suriyanın timsalında görmək olar. Türkiyə Rusiya–Ukrayna savaşının bitməsi üçün də öz töhfəsini vermək stəyir. Bu ölkə regionda sülhün və sabitiyin bərqərar olunmasında maraqlıdır. Ən azı ona görə ki, bu hadisələr onun sərhədləri yaxınlığında baş verir.
Xatırladaq ki, Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan Ukrayna böhranı başlanan gündən məsələnin diplomatik yolla həlli üçün ciddi səylər ortaya qoymuşdu. 2022-ci ilin yayında tərəflər İstanbulda sülh sazişinə çox yaxın idilər. Əgər bu prosesə bir çox Qərb dövlətləri mane olmasaydılar, münaqişə tezliklə başa çata bilərdi.
Ankara Rusiya–Ukrayna müharibəsinin diplomatik yolla həlli üçün yenidən ciddi səylər ortaya qoyur. Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan “TV1000” telekanalına müsahibəsində deyib ki, Türkiyə Ukrayna böhranının həlli naminə optimal təkliflər hazırlayaraq tərəflərə göndərib. Ankara bütün formatlarda sülh prosesinə töhfə verməyə hazırdır.
Türkiyə haqq və ədaləti təkcə özü üçün istəmir, bunu bütün dünya üçün arzulayır. Region dövlətləri silahların susması və insan ölümlərinə son qoyulması üçün ciddi güzəştlərə getməyə hazır olmalıdırlar. Türkiyə Prezidenti məhz bunu arzulayır və çağırışlar edir. Ankaranın sülhyaratma təklifləri dünya xalqları tərəfindən də müsbət qarşılanır.
Ankara belə bir arqumentdən çıxış edir ki, Rusiya – Ukrayna müharibəsi dünyada qütbləşməyə səbəb oldu. Müharibənin bitməməsi ölkələri qarşı-qarşıya qoyub. Yəni müharibənin əhatə dairəsi bu qədər genişdir. Bəşəriyyətin taleyi ilə oynamaq olmaz. Bugünkü və gələcək nəsilləri gözləyən təhlükələri düşünmək və ağıllı qərarlar qəbul etmək lazımdır.
Türkiyə və ABŞ prezidentləri arasındakı telefon bağlantısında qaldırılan problemlər tezliklə müsbət həllini taparsa, regionda sülh və sabitliyi təmin etmək üçün əlverişli vəziyyət yarana bilər. Unutmaq olmaz ki, bütün savaşlar sülhlə bitir. Sülhə aparan yol nə qədər qısa olsa, bəşəriyyət bir o qədər çox qazanar.
M.HACIXANLI
XQ
