Ərəb Əmirlikləri ilə iqtisadi əməkdaşlıqda yeni mərhələ

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə (BƏƏ) səfəri iki ölkə arasındakı münasibətlərin, xüsusilə iqtisadi sahədə, yeni mərhələyə meydan açıb. Bu yüksək səviyyəli dialoq çərçivəsində siyasi əlaqələr möhkəmlənir, iqtisadi əməkdaşlıq genişlənir.

Ümumiyyətlə, dövlət başçılarının qarşılıqlı səfərləri ikitərəfli iqtisadi əlaqələrin çoxşaxəli genişlənməsinə təkan verəcək. Qeyd edək ki, ötən il BƏƏ Prezidentinin Qarabağa tarixi səfəri zamanı iki ölkə arasında Hərtərəfli Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamə imzalanıb. İndi isə Prezident İlham Əliyevin Əbu-Dabiyə səfəri bu tərəfdaşlığın konkret layihələr və nailiyyətlərlə zənginləşdirilməsi üçün mühüm platforma yaradıb.

Son illərdə Azərbaycan ilə BƏƏ arasında ticarət dövriyyəsi diqqətçəkən sürətlə artıb. 2024-cü ildə ikitərəfli ticarət dövriyyəsi 96,8 milyon ABŞ dolları təşkil edib ki, bu da 2021-ci illə müqayisədə iki dəfə artım deməkdir. Üstəlik, cari ilin (2025) ilk on ayında iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 147,5 milyon dollara çataraq ötən ilin yekunu ilə müqayisədə 66 faiz daha yüksək olub. Bu göstərici Bakı ilə Əbu-Dabi xətti üzrə iqtisadi tərəfdaşlığın dinamik gücünü nümayiş etdirir. Diqqətəlayiq haldır ki, Azərbaycan BƏƏ ilə ticarətdə təxminən 40 milyon dollarlıq müsbət saldoya malikdir – yəni ixrac idxalı üstələyir. Belə müsbət ticarət saldosu BƏƏ bazarının Azərbaycan üçün yüksələn bir qeyri-neft ixracatı məkanı olduğuna işarədir.

Azərbaycan üçün BƏƏ-yə artan ixracat əsasən qeyri-neft sektorunun məhsullarından formalaşır. Ölkəmizin qeyri-neft-qaz ixrac bazarlarının şaxələndirilməsi baxımından BƏƏ ilə əməkdaşlıq son dərəcə vacibdir. 2025-ci ilin ilk 10 ayında Azərbaycanın qeyri-neft-qaz məhsulları ixracının 3,1 faizi (təxminən 92 milyon dollar) məhz BƏƏ-nin payına düşüb. Müqayisə üçün qeyd edək ki, ötən ilin eyni dövründə bu rəqəm cəmi 46 milyon dollar idi, yəni bir il ərzində göstərici, demək olar, ikiqat artıb (91,7 milyon dollara). BƏƏ artıq Azərbaycan məhsulları üçün stabil ilk 10 ixrac bazarından birinə çevrilməkdədir. Bu cür irəliləyiş ölkəmizin ənənəvi bazarlardan asılılığını azaltmaqla, qeyri-neft sektorunun inkişafına mühüm stimul verir.

Bu ilin iyul ayında BƏƏ Prezidenti Şeyx Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyanın iştirakı ilə Əbu-Dabidə keçirilmiş görüş zamanı Azərbaycan və BƏƏ nümayəndələri arasında əməkdaşlıq sazişlərinin imzalanması ikitərəfli iqtisadi tərəfdaşlığın yeni səviyyəyə yüksəldiyini göstərir.

BƏƏ Azərbaycanın strateji investisiya tərəfdaşlarından biri kimi çıxış edir. Xüsusilə ölkəmizin “yaşıl enerji” sektoruna Körfəz ölkələrinin sərmayəsi getdikcə artır. Son illərdə Azərbaycanın bərpaolunan enerji sahəsinə yönəldilən 1 milyard dollardan çox investisiyanın əhəmiyyətli hissəsi məhz BƏƏ kimi Körfəz dövlətlərinin payına düşür. Əbu-Dabinin məşhur Masdar şirkəti Azərbaycanda bir sıra günəş və külək enerji layihələrinin aparıcı tərəfdaşıdır – Neftçala, Biləsuvar və Qaradağda həyata keçirilən birgə layihələr ölkəmizin “yaşıl enerji” hədəflərinə çatmasına böyük töhfə verir. Artıq istifadəyə verilmiş ilk böyük Günəş Elektrik Stansiyasının da məhz BƏƏ-nin dəstəyi ilə inşa olunması bu əməkdaşlığın real nəticəsidir. Hər iki ölkə innovativ texnologiyalar sahəsində də əməkdaşlığı gücləndirir və gözləntilərə görə alternativ enerji istehsalında Azərbaycan-BƏƏ tandemi yaxın gələcəkdə daha ciddi uğurlar əldə edəcək.

BƏƏ, həmçinin Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinin yenidən qurulmasında maraqlı investor kimi çıxış edir. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur bölgələrinə xarici sərmayələrin cəlb olunması prosesində BƏƏ xüsusi rol oynamaq niyyətindədir. Bu sahədə əməkdaşlığın dərinləşməsi Qarabağın iqtisadi dirçəlişi və reinteqrasiyası prosesini sürətləndirə bilər. Artıq iki ölkə birgə iqtisadi layihələrin maliyyələşdirilməsi üçün 1 milyard dollarlıq Birgə İnvestisiya Fondu təsis edib və həmin fond çərçivəsində bir sıra layihələr üzrə danışıqlar aparılıb. 2025-ci ilin sentyabr ayında Bakıda keçirilən beynəlxalq investisiya forumunda BƏƏ-nin “Modon Holding” şirkəti ilə 5 milyard dollar dəyərində şəhərsalma layihəsinə dair əməkdaşlıq sazişinin imzalanması da bu niyyətin konkret icra mərhələsinə keçdiyini göstərir. Belə iri investisiya layihələri azad edilmiş ərazilərdə infrastrukturun bərpası, kənd təsərrüfatının dirçəldilməsi və sənaye parklarının yaradılması kimi istiqamətlərdə böyük imkanlar açır.

Azərbaycan ilə BƏƏ arasındakı yüksək səviyyəli siyasi dialoq iqtisadi sahədə uzunmüddətli əməkdaşlığın yolunu açıb. İki ölkə rəhbərliyinin müdrik siyasəti nəticəsində əlaqələr bu gün strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlib. 2023-cü ilin sentyabrında imzalanmış Hərtərəfli Strateji Tərəfdaşlıq Bəyannaməsi siyasi, ticari və mədəni bağları möhkəmlətməklə yanaşı, iqtisadi əməkdaşlıq üçün də çərçivə yaradıb. Bunun ardınca, 2025-ci ilin iyulunda Əbu-Dabidə Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq Sazişi (CEPA) imzalanıb – bu mühüm sənəd qarşıdakı illərdə ticarət dövriyyəsinin və investisiya axınlarının artmasına, eləcə də daha rəqabətqabiliyyətli və dayanıqlı iqtisadi tərəfdaşlığın qurulmasına xidmət edəcək. İkitərəfli Birgə Biznes Şurasının yaradılması barədə qərar da məhz sahibkarlar arasında əlaqələri gücləndirmək məqsədi daşıyır.

Nəticə etibarilə, Bakı–Əbu-Dabi xətti üzrə əlaqələr təkcə siyasi arenada deyil, iqtisadi müstəvidə də sürətlə dərinləşir. Enerji, ticarət, investisiya və yeni texnologiyalar sahəsində əldə olunan razılaşmalar Azərbaycanın iqtisadi diversifikasiya hədəfləri ilə BƏƏ-nin qlobal iqtisadiyyatda artan rolunu birləşdirir. Prezident İlham Əliyevin cari səfəri çərçivəsində aparılan danışıqlar və imzalanan sənədlər göstərir ki, Azərbaycan-BƏƏ əməkdaşlığının növbəti mərhələsi başlayır. Bu mərhələdə hər iki ölkə qarşılıqlı faydalı iqtisadi layihələrlə strateji tərəfdaşlığını daha da dərinləşdirərək, gələcəkdə regionlararası əməkdaşlıq üçün nümunəvi bir model formalaşdırmaq niyyətindədir.

Nurlan ABDALOV
XQ