“Erməni revanşistlər köhnə xülyalarla yaşayır”

Pərvanə SULTANOVA
[email protected]

Vaşinqton sammitindən sonra Azərbaycan-Ermənistan sülh prosesi irəliləməkdədir. ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvi ilə Bakının İrəvan qarşısında şərtlərindən daha biri yerinə yetirildi. Bununla bağlı Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin yaydığı açıqlamada qeyd edilib ki, 1 sentyabr 2025-ci il tarixində ATƏT Nazirlər Şurası tərəfindən ATƏT-in Minsk Prosesi və əlaqəli strukturlarının bağlanmasına dair qərar qəbul olunub. Qərara əsasən, Azərbaycan Prezidenti və Ermənistanın Baş nazirinin ABŞ Prezidentinin dəvəti və iştirakı ilə 8 avqust 2025-ci il tarixində Vaşinqton şəhərində baş tutmuş görüşü çərçivəsində Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinə ünvanlanmış birgə müraciət məktubuna uyğun olaraq, ATƏT-in Minsk Prosesinin, ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin ATƏT-in Minsk Konfransının məşğul olduğu münaqişə üzrə şəxsi nümayəndəsinin və Yüksək Səviyyəli Planlaşdırma Qrupunun fəaliyyətinə 1 sentyabr tarixindən etibarən xitam verilib.

Sözügedən strukturların bağlanmasından irəli gələn təşkilati və texniki məsələlərin 1 dekabr 2025-ci il tarixindən gec olmayaraq yekunlaşdırılması ATƏT Katibliyinə tapşırılıb. Həmçinin keçmiş Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi ilə bağlı ATƏT çərçivəsində vaxtilə qəbul edilmiş bütün qərarlar qüvvədən düşmüş və etibarsız elan edilib. Beləliklə, vaxtilə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin nizama salınması məqsədilə təsis edilmiş sözügedən institutların münaqişənin həlli nəticəsində yaranmış yeni şəraitdə lüzumsuz olması bütün ATƏT iştirakçı dövlətləri tərəfindən qəbul edilərək, həmin institutların bağlanması rəsmiləşdirilib.

Sözügedən qərarın qəbulu, Azərbaycan Respublikasının vaxtilə işğal edilmiş əraziləri üzərində suveren nəzarətini və ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi və bununla da Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə son qoyulması ilə bağlı reallığın və Azərbaycan tərəfindən irəli sürülmüş sülh gündəliyinin beynəlxalq müstəvidə qəbul edilməsinin göstəricisi olmaqla yanaşı, 8 avqust 2025-ci il tarixli Vaşinqton görüşündə Azərbaycan və Ermənistan arasında normallaşma prosesi ilə əlaqədar əldə edilmiş razılıqların praktiki icrası istiqamətində mühüm addımdır. Azərbaycan Respublikası bundan sonra da regionda sülhün və sabitliyin gücləndirilməsi istiqamətində beynəlxalq hüquqa əsaslanan prinsipial və ardıcıl mövqeyini davam etdirəcəkdir.

Qeyd edək ki, hazırda Azərbaycanın Ermənistanla sülh sazişi imzalaması üçün bir şərti qalıb. Bu da rəsmi İrəvanın konstitusiyasında dəyişiklik edərək, ölkəmizə qarşı ərazi iddialarının aradan qaldırılmasından ibarətdir. Ermənistanın gələn il parlament seçkiləri ilə eyni vaxtda referendum keçirərək bu şərti də yerinə yetirəcəyi gözlənilir.

Bununla belə, Ermənistanda Azərbaycanla sülh prosesinə qarşı çıxan revanşist qüvvələr öz pozucu fəaliyyətlərini davam etdirirlər. Həm keçmiş cinayətkar xunta rəhbərləri, onların nəzarətindəki siyasi qüvvələr, eləcə də erməni kilsəsi Paşinyanı devirmək üçün mübarizə aparır, sülh prosesi əleyhinə çıxışlar edirlər. Bir neçə gün əvvəl qondarma “artsax”ın yaranmasının ildönümü münasibətilə separatçılar, erməni kilsəsi və bəzi müxalifət partiyaları bir araya gələrək sülh əleyhinə çıxışlar ediblər, Minsk qrupunun buraxılmasını da qəbuledilməz adlandırıblar. Onlar hesab edirlər ki, bu, Qarabağ ermənilərinin hüquqlarının təmin edilməsi üçün vacib mexanizm idi.

Azərbaycan tərəfi sülhün təşəbbüskarı olsa da, yeni müharibə istəməsə də, Ermənistan tərəfini dəfələrlə revanşist meyllərlə bağlı xəbərdar edib. Prezident İlham Əliyev bu günlərdə Kəlbəcər şəhərinin sakinləri ilə görüşdə bəyan etdi ki, Azərbaycan ləyaqətli ölkədir, güclü ölkədir, heç kimə məsləhət görmürük ki, nə vaxtsa bizə qarşı hansısa bəd əməllər haqqında düşünsün: “Hər halda son 80 il ərzində dünyada Azərbaycan qədər tam və mütləq qələbə qazanan ikinci ölkə olmamışdır. İndi dünyada gedən prosesləri görürsünüz. Müxtəlif yerlərdə toqquşmalar, müharibələr, hərbi cinayətlər baş alıb gedir. Amma heç kim tam qələbə qazanmayıb. Müharibələr davam edir, daha böyük coğrafiyanı əhatə edir və yəqin ki, davam edəcək. Yəni bax, bu siyasi məsələlərin inkişafı bunu göstərir. Tək yeganə ölkə bizik. Yeganə xalq bizik ki, tam Qələbə qazandıq, mütləq Qələbə qazandıq. Düşməni kapitulyasiya aktını imzalamağa məcbur etdik və eyni zamanda, sülhün təminatçısı da Azərbaycandır... Ancaq biz bundan sonra heç kimlə müharibə aparmaq fikrində deyilik. Əgər bizə qarşı hər hansı bir təhlükə çıxarsa, onda yenə də bizim “dəmir yumruğ”umuzu hər kəs görəcək”.

Politoloq Zaur Məmmədov “525”ə deyib ki, həmin revanşist qüvvələr “əsirlər”in azad edilməsi, Qarabağ ermənilərinin öz evlərinə qaytarılmasının Ermənistan-Azərbaycan danışıqlarının gündəliyinə salınmalı olduğunu bəyan ediblər. Eyni zamanda, ATƏT-in Minsk qrupunun da buraxılmasını qəbuledilməz hesab edirlər, çünki onun mandatına Qarabağ ermənilərinin hüquqları məsələsi də daxildir: “Bəyanatda deyilir ki, bu hüquqların təmin edilməsi üçün effektiv mexanizmlər olmadan ATƏT MQ-nin buraxılması qəti şəkildə qəbuledilməzdir. Bundan başqa, özünü separatçıların lideri adlandıran Samvel Şahramanyan, Ermənistanın katalikosu, Kilikiya katalikosu, bəzi müxalifət partiyaların sədrləri bəyanatlarında indiki şəraitdə Qarabağın müstəqilliyinin mümkün olmamasına baxmayaraq, ruhdan düşməməyi və gələcəkdə yaranacaq münbit şəraitdə Qarabağın yenidən "azad ediləcəyi" ilə bağlı çıxışlar ediblər. Onlar Ermənistan hakimiyyətini satqınlıqda günahlandırıblar. Qısası, Ermənistandakı və ölkə xaricindəki bu qüvvələr "Böyük Ermənistan" haqqında hələ də fikirləşməkdədirlər və Paşinyanı devirərək xarici güclərin köməyi ilə yenidən ərazi iddialarını qaldırmaq niyyətindədirlər. Bu gün İşxan Saqatelyan və digərləri tərəfindən səsləndirilən bəyanatda "Ermənistan hökuməti Azərbaycanın təzyiqi nəticəsində Vaşinqton sazişi imzaladı və buna görə də bu sənəd qeyri-legitimdir" kimi oxşar ifadələr səsləndirildi. Baş verənlər bir daha bizi əmin etməlidir ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev necə dəqiqliklə bizi gözləyən çağırışları vaxtında həll etdi. Laçın yolunun azad edilməsi, bölgənin separatçılardan təmizlənməsi, sülhməramlıların Qarabağı qarşılıqlı razılaşma yolu ilə tərk etməsi, Ermənistan dövlətinin Minsk qrupunun buraxılmasına razılıq verməsi və Vaşinqton sazişi çox ciddi çağırışlar öncəsi dövlətimizi təhdidlərdən sığortaladı”.

Politoloq vurğulayıb ki, böyük Avrasiyanın şəkilləndirilməsi hələ davam edir. Cənubi Qafqazda da çox ciddi tarixi hadisələr baş verir: “Yaxın onilliklərin münasibətlər sistemi formalaşır. Azərbaycana qarşı "erməni kartından", "etnik kartlardan", o cümlədən hərbi təhdid formalarından istifadə edilməsi gözləniləndir. Lakin indi nə 1918-20-ci, nə də 1990-cı illərdir. Şuşa Bəyannaməsi var, Azərbaycanın siyasi, iqtisadi, demoqrafik, diaspora potensialı kifayət qədərdir, dövlətimiz Türk Dövlətləri Təşkilatının və Qoşulmama Hərəkatının aparıcı üzvlərindən biridir. Kifayət qədər ciddi hərbi-siyasi müttəfiqlərimiz formalaşıb.

Bu gün Ermənistanda hökuməti tənqid edən və Azərbaycanı "işğalda" və sair kimi “cinayətlərdə” günahlandıranlar bir daha sübut edir ki, revanşist qüvvələr hələ də köhnə xülyalarla yaşayır, cəmiyyəti çaşdırmaqla dövlətin gələcəyini təhlükəyə atırlar. Halbuki Ermənistanın gələcəyi yalnız və yalnız özünün düzgün seçimlərindən asılıdır. Əgər o, regionda real vəziyyəti qəbul edib, qonşularla normal münasibətlər qursa, inkişaf və təhlükəsizlik qazana bilər. Əks halda, “Böyük Ermənistan” kimi utopik ideyalar və separatizmə dəstək siyasəti onu daha da dərin böhrana sürükləyəcək. Ermənistan ya əməkdaşlıq və sülh yolunu seçəcək, ya da yenidən özünü tarixi səhvlərin qurbanı edəcək. Seçim onlarındır”.