Ermənilərin yeni “qəhrəmanı” Avanesyan və dəyişməyən xislət

Amma reallıq bir daha mifdən daha güclü olduğunu sübut edir...

Dekabrın 28-də məhkəmə Xankəndi sakini Karen Avanesyanı 16 il müddətinə azadlıqdan məhrum edib. Hökm onun polis əməkdaşlarına silahlı hücumda iştirakını müəyyən edən və təsdiqləyən istintaqdan sonra verilib.

Amma biz əminik ki, hökm elan edildikdən sonra belə, Ermənistan cəmiyyətinin bir hissəsi aşkar olanı qəbul etməkdən imtina edəcək. Onlar üçün Avanesyan qəsdən silah götürüb hökumət məmurlarına qarşı istifadə edən şəxs deyil, mifik "Artsaxın müstəqilliyi" naminə qurban verilən daha bir "qurban"dır.

Təəssüf ki, bu cür reaksiyalar çoxdan təəccübləndirməkdən çıxıb. Reallıq ideologiya ilə toqquşduqda, faktlar çox vaxt gücsüz olur.

Dəlillər, ifadələr və ipucları — bütün bunlar erməni mifologiyasının rahat mənzərəsinə sığmazsa, dərhal dəyərini itirir.

Belə bir sistemdə günahkarlar avtomatik olaraq qəhrəmanlara, istənilən cinayət isə "mübarizəyə" çevrilir. Bu, məqbul və qəbuledilməz arasındakı sərhəd anlayışının yox olduğu anlayışların təhlükəli əvəzlənməsidir.

Məlumat üçün: 14 sentyabr səhəri, saat yeddi radələrində o heç bir izahat vermədən qaldığı sosial sığınacaqdan çıxıb. Sonrakı hərəkətləri bunun kortəbii bir hərəkət olmadığına şübhə yeri qoymur. O silah və sursatını əvvəlcədən gizlətmiş, onları götürmüş, döyüşə hazırlamış və əvvəlcədən seçilmiş bir yerə getmişdi. Səhər saat doqquz radələrində Avanesyan yaşayış olmayan bir binaya girib, mövqe tutub və gözləyib.

Bu zaman polis əməkdaşları onu tapmağa çalışırdılar. Onların hərəkətlərini müşahidə edən və xeyli sayda hüquq-mühafizə orqanı əməkdaşını görən o əvvəlcədən düşündüyü planı həyata keçirmək üçün əlverişli anın gəldiyini qərara alıb. Onun məqsədi qaçmaq və ya təslim olmaq deyil, maksimum ziyan vurmaq idi. Sığınacaqdan yaxınlaşan polis əməkdaşlarına avtomatik silahla atəş açıb, sonra isə onlara əl qumbaraları atıb. Partlayışlar nəticəsində üç polis əməkdaşı müxtəlif dərəcəli xəsarətlər alıb. Yalnız təcili təxliyə və vaxtında tibbi yardım sayəsində onların həyatları xilas edilib.

Xahiş edirik aşağıdakı fakta diqqət yetirin: polislər döyüşdə iştirak etməyiblər və heç bir təhlükə yaratmayıblar — onlar öz işlərini görürdülər. Baş verənləri "müqavimət aktı" kimi qələmə vermək cəhdi sadəcə uydurma deyil, həm də tamamilə gülüncdür.

Buna baxmayaraq, Avanesyan tezliklə Ermənistan cəmiyyətinin müəyyən bir təbəqəsi üçün bir ikona çevriləcək. Onun obrazı uzun müddətdir mövcud olan bir modelə uyğundur, bu modeldə öz millətinin apriori qüsursuz hesab edilməsi və zorakılığın icazə verilməsi nəzərdə tutulur.

Bu kontekstdə Avanesyanın hekayəsi heç də istisna deyil, uzun müddətdir davam edən bir ənənənin davamıdır.

Qatillərin, terrorçuların və hətta açıq faşist əlbirlərinin qəhrəmanlaşdırılması Ermənistanda uzun müddətdir ki, adi haldır.

Ötən əsrin birinci yarısında Türkiyə və Azərbaycan liderlərinə qarşı törədilən iyrənc sui-qəsdlər hələ də çox vaxt "milli qəhrəmanlıq" kimi təqdim olunur. Keçmişi ayıq şəkildə anlamaq əvəzinə, ictimaiyyətə cinayətin qəhrəmanlıq aktına çevrildiyi romantikləşdirilmiş bir versiya təqdim olunur.

Bu məntiq təkcə ritorikada deyil, həm də simvolizmdə öz əksini tapıb. İrəvanda Tələt Paşanı güllələyərək öldürən Soqomon Tehliryana abidə ucaldılıb. Terrorçuluq aktının özü bu işdə pislənilmir, əksinə, tarixi bir nailiyyət səviyyəsinə qaldırılır. İrəvanın mərkəzində Hitler Almaniyasına sədaqət andı içən və nasistlərlə əməkdaşlıq edən Qaregin Njdenin abidəsi də var.

Başqa ölkələrdə bu cür faktlar ciddi ictimai qınaq və keçmişin yenidən qiymətləndirilməsi üçün əsas ola bilər. Lakin Ermənistanda bunlar ya susdurulur, ya da haqlıdır.

Bu fonda Karen Avanesyanın "şəhid"ə çevrilməsi tamamilə təbii görünür.

Biz peyğəmbər olduğumuzu iddia etmirik, amma erməni təbliğatının bütün yolunu diqqətlə izləsək, hadisələrin sonrakı inkişafını proqnozlaşdırmaq çətin deyil.

Avanesyan çox güman ki, yaxın gələcəkdə nəhayət "müqəddəsləşdiriləcək" - o “əzab çəkən” simvol kimi təsvir ediləcək, konkret atışmalar, partlayışlar və yaralılar yaddaşlardan silinəcək.

Düzdür, bu improvizə edilmiş panteonda o çox güman ki, daha “müqəddəs” fiqurlardan - Qarabağ xuntasının liderlərindən aşağı bir yerə düşəcək. Çünki uzun illər onlar əsas "qəhrəmanlar" hesab olunurdular, amma bu gün onları daha prozaik bir gələcək gözləyir - tamamilə fərqli bir mənada olsa da, çox arzuladıqları uzun bir çay süfrəsi olan Bakı. İroniya ondadır ki, reallıq bir daha mifdən daha güclü olduğunu sübut edir...