Gözəl alim, yüksəkixtisaslı klinisist, məharətli diaqnost

Tibb elmləri doktoru Münəvvər Cavad qızı Qasımova 1924-cü ildə ziyalı ailəsində dünyaya göz açmışdır. 1946-cı ildə N. Nərimanov adına Tibb İnstitutunu bitirdikdən sonra Elmi-Tədqiqat Oftalmologiya İnstitutunda həkim oftalmoloq vəzifəsində əmək fəaliyyətinə başlamışdır. Klinik işinə yüksək zəhmətkeşliklə yanaşaraq, elmi axtarışlarında dəlib keçən keratoplastika cərrahi əməliyyatı zamanı köçürülən buynuz qişanın patomorfoloji xüsusiyyətlərini öyrənmiş və 1957-ci ildə bu iş üzrə namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1957-ci ildən ömrünün sonunadək institutun qlaukoma şöbəsinin rəhbəri vəzifəsində çalışmışdır.

Münəvvər Qasımova göz sağlamlığının qorunmasına xüsusi diqqət yetirirdi. O, qlaukomanın, korluğa və görmə əlilliyinə səbəb olan ciddi bir xəstəlik olduğunu vurğulayırdı. Bu sahədəki elmi fəaliyyəti, xəstəliklə mübarizədəki geniş bilik və təcrübəsini göstərir. O, əsas diqqətini ölkəmizdə tez-tez rast gəlinən toksiki qlaukomaya yönəltmiş və 1972-ci ildə böyük klinik-eksperimental və histokimyəvi tədqiqatlar əsasında bu sahə üzrə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir.  Onun toksiki qlaukomanın öyrənilməsi üzrə apardığı tədqiqatlar, bu xəstəliyin səbəblərini və müalicə yollarını aydınlaşdırmaq məqsədi daşıyırdı.

 Doktorluq dissertasiyasında, kimyəvi maddələrin oftalmotonus üzərindəki təsirini isbat edərək, qlaukomanın səbəblərini daha dərindən anlamağa çalışmışdır.
Münəvvər  xanım Qasımova həmçinin qlaukomanın epidemiologiyası, patogenezi, diaqnostikası və müalicəsi sahəsində də əhəmiyyətli tədqiqatlar aparmışdır. O, bu sahədə bir çox ixtisaslı kadrların yetişdirilməsinə və elmi tədqiqatların tətbiqinə böyük töhfə vermişdir. 160-dan artıq elmi əsərin müəllifi olaraq, onun işləri oftalmologiya sahəsində dərin izlər qoymuşdur. Münəvvər xanımın  elmi və praktiki məktəbi, qlaukoma sahəsindəki tədqiqatların yüksək səviyyədə həyata keçirilməsini təmin etmişdir. Onun yaratdığı məktəb, həm elmi tədqiqatların keyfiyyətini artırmaq, həm də praktikada bu tədqiqatların tətbiqini inkişaf etdirmək məqsədini daşıyırdı. Bu məktəb, oftalmologiya sahəsində bir çox yeni yanaşmaların və müalicə üsullarının inkişafına şərait yaratmışdır. O, elmi və praktiki nailiyyətləri ilə göz müalicəsində müasir yanaşmaların formalaşmasına və inkişafına böyük təsir göstərmişdir.

Alim bu sahəyə olan həvəsi və peşəkarlığı ilə diqqət çəkir. Onun elmi tədqiqatları, geniş təcrübəsi və müasir müalicə üsulları, oftalmologiyanın inkişafında əhəmiyyətli rol oynamış, hələ də müasir oftalmologiya sahəsində öyrənilən və tətbiq olunan elmi prinsiplərin əsasını qoyur.

Münəvvər xanım Qasımova oftalmologiya sahəsində tanınmış və hörmətli bir alimdir. Onun tədqiqatları və yazıları oftalmologiyanın müxtəlif aspektlərinə dərin təsir göstərmişdir. Səhiyyəmizə verdiyi töhfələr yalnız akademik dünyada deyil, həm də praktiki tibbdə geniş qəbul edilmişdir.

Münəvvər xanımın əsərləri, göz xəstəliklərinin diaqnostikası və müalicəsinə əhəmiyyətli yeniliklər təqdim etmişdir. Onun kitabları və elmi məqalələri oftalmologiya sahəsində müasir yanaşmaları və texnologiyaları işıqlandıraraq, həm mütəxəssislərə, həm də tələbələrə dəyərli resurslar təqdim edir.
Alimin tədqiqatları, göz xəstəliklərinin müalicəsi və tədris metodlarının inkişafına yönəlmişdir. Onun əldə etdiyi nəticələr, oftalmologiyanın müxtəlif sahələrində, xüsusən də klinik praktika və tədqiqatda əhəmiyyətli bir rol oynamışdır. Onun elmi əsərləri, göz mütəxəssislərinə yeni müalicə üsulları və diaqnostik alətlər təqdim edərək, sahənin inkişafına töhfə vermişdir.

M.C.Qasımova yalnız öz elmi işləri ilə deyil, həm də gənc oftalmoloqların yetişdirilməsində böyük rol oynamışdır. Onun rəhbərliyi altında bir çox aspirant və doktorant elmi işlərini tamamlamış və öz sahələrində peşəkar həkimlər kimi tanınmışlar. Qasımova, tələbələrinə verdiyi dərin bilik və təcrübə ilə onlara bir məktəb olmuş, oftalmologiya sahəsində yüksək ixtisaslı kadrların yetişməsinə əhəmiyyətli töhfə vermişdir. Onun pedaqoji fəaliyyəti sayəsində bir çox gənc alimlər və həkimlər onun izini davam etdirərək, göz sağlamlığının qorunması sahəsində əhəmiyyətli işlər görmüşlər.

Əminik ki, 100 il əvvəl bu işıqlı dünyaya göz açan Münəvvər xanımın gözəl siması onunla təmasda olan bütün insanların –  həmkarlarının, tələbələrinin, gözlərinə nur bəxş etdiyi xəstələrinin xatirəsində əbədi yaşayacaq.

Yazgül ABDIYEVA,
tibb elmləri doktoru