Günəş sisteminin sirli və bənzərsiz cismi Chiron nədir?

Günəş sisteminin dərinliklərində, Yupiterin orbitindən xeyli uzaqda yerləşən qeyri-adi bir göy cismi mövcuddur: Chiron. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, adını qədim yunan mifologiyasındakı centaurdan alan Chiron, "centaur" adlanan və Yupiter ilə Neptun arasında yerləşən göy cisimləri arasında belə özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir. Ceyms Uebb Kosmik Teleskopunun (JWST) son müşahidələri isə bu sirlərin daha da maraqlı olduğunu ortaya qoyub.

Chiron nədir?

Chiron həm asteroidlərə bənzər xüsusiyyətlərə, həm də bəzən kometlərə xas olan aktivliklərə malikdir. Alimlərin diqqətini çəkən xüsusiyyətlərindən biri də onun ətrafında kiçik bir planetin halqalarını xatırladan halqasının olmasıdır. Florida Universitetindən fizik Çarlz Şambo Chiron-un təbiətini belə izah edir:

"Chiron, bir tərəfdən kometlər kimi qaz və toz püskürdür, digər tərəfdən halqaları var və bu xüsusiyyətlərin birləşməsi onu tamamilə unikallaşdırır".

JWST ilə yeni müşahidələr

İspaniyanın Oviedo Universitetindən planetoloq Noemi Pinilla-Alonso başçılıq etdiyi bir qrup alim Chiron-un səthini və ətraf mühitini əvvəllər görünməmiş dərəcədə detallı şəkildə araşdırmaq üçün JWST-ni istifadə edib. 

Onun sözlərinə görə, Chiron kimi aktiv centaurlar günəş işığı ilə qarşılıqlı təsir nəticəsində həm səthləri, həm də daxili strukturları haqqında məlumat verir.

Bu müşahidələr Chiron-un səthində buz, metan və karbon qazı kimi maddələrin olduğunu göstərib. Metan isə onun ətrafını saran qaz təbəqəsində ən çox yayılmış maddələrdən biridir. Alimlər həmçinin Chiron-un buz qatının qalınlığını, gözenekliliyini və Günəş işığının buza təsirini araşdırıblar.

Güneş sisteminin "zaman kapsulu"

Alimlər hesab edirlər ki, Chiron Günəş sisteminin 4,5 milyard il əvvəlki yaranma dövründən dəyişmədən qalan bir zaman kapsuludur. Centaurların əslində Neptunun o tayında yerləşən trans-Neptun cisimlərindən (TNO) gəldiyi ehtimal edilir. Bu isə onların Günəş sisteminin ilk formalaşma mərhələlərinə dair qiymətli məlumatlar daşıdığını göstərir.

Gələcək tədqiqatlar

Chiron-un orbitinin Yerə yaxınlaşması ilə onun mövsümlər və vaxt keçdikcə necə dəyişdiyini müşahidə etmək mümkün olacaq. Bu tədqiqatlar, Chiron-un sirli təbiətini daha yaxşı anlamağa və Günəş sisteminin mənşəyi haqqında yeni biliklər əldə etməyə kömək edəcək.

Aydın