Gürcüstan Zəngəzur məsələsini rəqabət yox, əməkdaşlıq imkanı kimi görür politoloq

ABŞ Prezidenti ilə Azərbaycanın dövlət başçısının Ağ Evdəki görüşünü, Azərbaycanın ABŞ-la münasibətlərində irəliləyişdir.

Bu sözləri gürcü politoloq Levan Mamaladze APA-ya müsahibəsində deyib.

“Bu, iki liderin səmimi gülüşləri və dostcasına əl sıxmaları ilə də özünü göstərdi. Görünür, bu, Azərbaycan–ABŞ münasibətlərində yeni istiqamətin başlanğıcıdır. Eyni zamanda Trampın rəhbərliyi altında Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması məsələsinin həll olunması da mühüm hadisədir,” deyə politoloq əlavə edib.

Gürcü politoloq hesab edir ki, Ermənistan da ABŞ-dan istifadə edərək özünə təhlükəsizlik təminatları yaratmaq niyyətindədir: “Bu kontekstdə artıq başqa adla təqdim edilən, əvvəl “Gorus–Zəngəzur dəhlizi” kimi tanınan məsələ də həll olunacaq. Bu, “sülh naminə Tramp layihəsi” adlandırılan maraqlı bir təşəbbüsdür. Amerikalılar isə onu “quru Panama keçidi” kimi təqdim edirlər — yəni Şimali və Mərkəzi Asiyanı bütün dünya ilə birləşdirən variant. Burada həm Azərbaycanın, həm də Ermənistanın rolu çox önəmlidir.”

Levan Mamaladze qeyd edib ki, Rusiyanın prosesdən kənarlaşdırılması Cənubi Qafqazda yeni təhlükəsizlik riskləri yarada bilər.

“Bu maraqlı layihədir, lakin hər zaman nəzərə almalıyıq: böyük geosiyasi dəyişikliklər sonradan problemlər yarada bilər. Söhbət Rusiyanın Cənubi Qafqazdan, xüsusilə də uzun illər davam edən, lakin münaqişəli xarakter daşıyan Azərbaycan–Ermənistan münasibətlərindən çəkilməsindən gedir. Qarabağ məsələsinin həlli kontekstində Rusiyanın sanki prosesdən kənarlaşdırıldığını söyləmək olar. Bunun səbəbləri çoxdur. Ancaq imperiya maraqları toqquşanda başa düşməliyik ki, onlar həmişə müxtəlif münaqişələr və hərbi toqquşmalar şəklində üzə çıxa bilər. Tarix göstərir ki, heç nəyi istisna etmək olmaz: oyunçular dəyişsə də, böyük imperiyaların maraqlarını hər zaman hiss etmişik və bunu nəzərə almalıyıq. Məhz bu səbəbdən Gürcüstan bu məsələyə ehtiyatla yanaşır, çünki Qərblə çox yaxın münasibətlərimiz olduğu üçün bunun necə işlədiyini yaxşı bilirik. Bu məsələni təhlükəsizlik kontekstində dəyərləndirmək mümkündürmü — bu, Azərbaycan–Ermənistan arasında yeni münasibətlər çərçivəsində düşünülməsi gərəkən mövzudur. Burada Türkiyə faktoru da çox önəmlidir, çünki ABŞ-ın layihəyə daxil olması istənilən halda Türkiyə tərəfindən dəstəklənəcək. Bu vacibdir, çünki Amerika təkbaşına heç nə edə bilməz,” deyə o, bildirib.

Politoloq hesab edir ki, əgər bu layihə sırf kommersiya xarakteri daşısa və ciddi siyasi təsir göstərməsə, gələcəkdə münaqişəli vəziyyətlərin yaranmasına səbəb olmayacaq. “Buna görə də prosesdə iştirak edən bütün tərəflərin hansı “toxumlar” əkdiyini düzgün qiymətləndirmək vacibdir. Məsələn, Gürcüstan Zəngəzur məsələsinin həllini yeni tranzit xətti baxımından rəqabət predmeti kimi görmür. Məncə, bu, vəziyyəti daha da zənginləşdirir və ötürmə qabiliyyətini artıraraq vaxtilə Heydər Əliyev və Eduard Şevardnadze təşəbbüsü ilə yaradılmış Xəzər–Qara dəniz dəhlizimizin imkanlarını genişləndirir. Bu, ölkələrimiz üçün yeni bir yüklənmə idi və əgər burada hər şey düzgün şəkildə bölüşdürülərsə, bunun Gürcüstanın ziyanına olacağını düşünmürəm. Çünki bütün neft kəmərləri Gürcüstandan keçir və Qara dəniz istiqaməti ən yaxın marşrutdur. Məsələn, hazırda Bolqarıstan və Rumıniya istiqamətində fəal işləyən bərə keçidləri həm Şərqi, həm də Qərbi Avropanı birləşdirir və fəal rol oynayacaq. Türkiyə istiqamətinə gəlincə, orada artıq kifayət qədər yüklənmə var. Məncə, Zəngəzur dəhlizi yalnız Naxçıvanla əlaqə yaratmaqla kifayətlənməyəcək, həm də Türkiyəyə və daha sonra türk dəniz limanlarına ticarət marşrutlarını təmin edəcək və öz yüklənməsinə sahib olacaq. Buna görə də burada Rusiyanın maraqlarını da nəzərə almalıyıq. Rusiya “Şimal–Cənub” layihəsini Azərbaycan, İran, Bəndər-Abbas limanı və Hindistanın Mumbay limanı üzərindən təqdim etmişdi. Hazırda bu ticarət yolu Azərbaycan–Rusiya arasındakı gərginlik səbəbindən dayandırılıb. Amma düşünürəm ki, əgər bu gərginliyi kommersiya və biznes münasibətlərinə keçirmək mümkün olsa, siyasi məsələlər də tədricən səngiyə bilər. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, belə təcrübələrin həmişə öz inkişaf dinamikası olur.”