Həqiqətən neçə yaşınız var? Öyrənməyin yolları

Bioloji yaş insan orqanizminin faktiki vəziyyətini göstərən əsas göstəricilərdən biridir və çox zaman pasportda qeyd olunan yaşla uyğun gəlmir. Alimlər artıq müəyyən üsullarla bioloji yaşı ölçməyi bacarsalar da, bu metodlar hələ də tam dəqiq deyil və müəyyən səhvlərə yol verə bilir.

Lent.az xəbər verir ki, bu barədə biologiya üzrə fəlsəfə doktoru və genetika-gerontologiya üzrə mütəxəssis Aleksandr Kolyada məlumat verib.

Bioloji yaş nədir və nəyə görə vacibdir?

Gerontologiya sahəsində uzun illərdir ki, bioloji yaş anlayışı mövcuddur. Bu, insanın orqanizminin fiziki və funksional vəziyyətini, sadəcə keçən illərlə deyil, real sağlamlıq səviyyəsi ilə dəyərləndirmək cəhdidir.

Aleksandr Kolyadanın sözlərinə görə, bu anlayış insanın nə qədər sürətlə və ya yavaş yaşlandığını və yaşa bağlı xəstəliklərə nə dərəcədə meylli olduğunu daha dərindən anlamağa imkan verir.

Sadə dillə desək, bioloji yaş orqanizmin nə dərəcədə sağlam işlədiyini göstərir. Məsələn, iki 30 yaşlı insandan biri 25 yaşlı bədən funksiyalarına sahib ola bilər, digəri isə 40 yaşlı insan qədər zəif göstəricilərə malik ola bilər.

Bioloji yaş necə ölçülür? Etibarlı üsul varmı?

Alimin dediyinə görə, bioloji yaşı tam dəqiqliklə ölçmək üçün hələ universal və qüsursuz bir üsul yoxdur. Son illərdə bir çox müxtəlif metodlar sınaqdan keçirilib:

Fiziki göstəricilər (dəri vəziyyəti, saçların ağarması, görmə qabiliyyəti və s.)

Standart tibbi analizlər (qan testləri, bədən kütləsi, maddələr mübadiləsi)

Molekulyar və genetik testlər – xüsusilə epigenetik markerlərin analizi

Kolyada bildirir ki, heç bir test tam həqiqəti göstərmir, sadəcə elmi nəticə və ehtimal formalaşdırmaq üçündür. Standart laborator analizlər çox zaman tibbi məqsədlərə yönəlikdir, bioloji yaşın hesablanması isə daha çox elmi araşdırma xarakteri daşıyır.

Ən dəqiq üsul – epigenetik analiz

Mütəxəssis qeyd edir ki, hazırda ən dəqiq bioloji yaş ölçüm metodu epigenetik markerlərin təhlilidir. Bu markerlər  insan DNT-sində olan kimyəvi izlərdir və onlar orqanizmin yaşlanma prosesləri ilə sıx əlaqəlidir.

Bu texnologiya Kaliforniya Universitetində hazırlanıb və təxminən 300 DNT bölgəsi üzərində araşdırma aparılaraq bioloji yaşın və müəyyən xəstəliklərə meylliliyin təyin edilməsi mümkün olur.

Kolyada qeyd edir: “Epigenetik dəyişikliklər orqanizmin necə qocaldığını çox dəqiq əks etdirir. Əgər bu markerlər düzgün təhlil olunarsa, insanın bədən yaşını doğum tarixindən asılı olmayaraq müəyyən etmək mümkündür.”

Bioloji yaşın ölçülməsi niyə önəmlidir?

Bioloji yaşın bilinməsi insanlara:

Sağlamlıq risklərini daha tez müəyyən etmək, daha düzgün həyat tərzi seçmək, uzunömürlülük ehtimalını artırmaq, yaşa bağlı xəstəliklərin qarşısını almaq üçün tədbir görmək imkanı verir.