Heydər Əliyevdən 25 il sonra gündəmə gətirildi: Kremlin yeni dəhliz planında ŞOK

Rusiyanın TASS İnformasiya Agentliyinin son zamanlarda Azərbaycanın əsas hissəsini Naxçıvanla birləşdirəcək quru yolu ilə bağlı materialları diqqət çəkir. Maraqlıdır ki, agentlik nə rəsmi Bakının dediyi “Zəngəzur dəhlizi”, nə də İrəvanın təqdim etdiyi “TRIPP layihəsi” ifadələrindən istifadə edir. Marşrutla bağlı məlumatlar “Meğri dəhlizi” adı ilə yayımlanır.

Ümumiyyətlə, bu termin 1999–2000-ci illərdə Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən işlədilmişdi. Kremlə yaxın mövqedəki media qurumunun məhz belə bir ifadəni seçməsi, Moskvanın məsələyə yanaşmasında neytral və ya aralıq mövqe nümayiş etdirmək istəyi kimi dəyərləndirilir. Analitiklər hesab edir ki, Rusiyanın bu termini seçməsi həm Azərbaycanın, həm də Ermənistanın maraqlarına birbaşa dəstək vermədən, gələcəkdə dialoq və danışıqlar masasında müəyyən üstünlük saxlamağa çalışdığını göstərir.

Kremlin bu məsələdə nə kimi geosiyasi və iqtisadi maraqları ola bilər? Rusiya regiondakı tərəflər arasında hansı strategiyaları həyata keçirə bilər? Bu, Bakı və İrəvanın maraqlarına necə təsir edər?

Globalinfo.az-a danışan siyasi şərhçi Füzuli Qurbanov deyib ki, Kremlin bu ifadəni işlətməsinin arxasında bir məna dayanır:

“Moskva beləliklə nə Zəngəzur dəhlizinin, nə də “Tramp marşrutu”nun müəlliflərini qəbul etmədiyini göstərir. Rusiya üstünlük təşkil etdiyi dövrdəki ifadəni, yəni “Meğri dəhlizi”ni işlətməkdədir. Bu, Kremlin öz mövqeyində qalması deməkdir. Güman ki, elə bu ifadəni işlətməyə də davam edəcək.

Lakin bu təşəbbüsün Moskva üçün substantiv olaraq hansısa bir fayda verəcəyini düşünmürəm. Çünki məsələnin mahiyyəti Zəngəzurdan keçəcək dəhlizin necə olması deyil və orada təkcə Meğridən söhbət getmir. Meğri bir punktdur. Ermənistanın fərqli əyalətinin də adı vurğulana bilər. Zəngəzur bölgə adıdır və dəhliz kimi Azərbaycanla Türkiyəni birləşdirəcək quru yolu olacaq.

Füzuli Qurbanov

Tarixi adın qalması buna görə daha yaxşıdır. “Tramp marşrutu” isə rəmzi xarakter daşıyır. ABŞ Prezidenti Donald Trampın dəhlizin fəaliyyətinə dəstəyi səbəbindən belə ad verilib. Hesab edirəm ki, həm “Tramp marşrutu”, həm də “Meğri dəhlizi” keçici ifadədir. Bu dəhliz mütləq açılacaq. Təkcə İran, Cənubi Qafqaz üçün deyil, bir çox ölkələr üçün faydalı olacaq.

Onu da əlavə edim ki, Zəngəzur dəhlizi ifadəsi daha çox istifadə edilir, çünki ölkələrarası münasibətlərdən danışırıqsa, coğrafi, regional və tarixi adlar daha məqbuldur”.

Turan Rzayev
Globalinfo.az