İlaxır Çərşənbə: Bu günün falı və ruzi gətirən əməlləri

Azərbaycan xalqı üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən İlaxır çərşənbə yazın gəlişini, təbiətin oyanışını və Novruz bayramının yaxınlaşmasını simvolizə edir. Min illərdir nəsildən-nəslə ötürülən bu bayram ənənələri xalqın birlik və bərəkət rəmzi sayılır.

BAKU.WS Novruzun son xəbərçisi olan İlaxır çərşənbəsinin adətlərini təqdim edir:

Tonqal qalayıb niyyət etmək

İlaxır çərşənbədə ən vacib mərasimlərdən biri tonqal qalamaqdır. İnsanlar yeddi dəfə odun üzərindən atlanaraq "Ağırlığım odda yansın" deyir və özlərinə uğur arzulayırlar. Tonqalın söndürülməsinə isə xüsusi diqqət yetirilir. İnanca görə, tonqalı su ilə söndürmək olmaz, o, özü-özünə sönməlidir ki, ev-eşikdə bərəkət əskik olmasın.

Fal və qismət ayinləri

Bu çərşənbədə subay qızlar və gənc oğlanlar gələcəklərini öyrənmək üçün müxtəlif fallara baxırlar. Ən geniş yayılmış inanclardan biri "qulaq falı"dır. İnsanlar qapı arxasında dayanaraq ilk eşitdikləri sözlərə görə gələcəkləri ilə bağlı yozum aparırlar.

Naxçıvan və Dərələyəzdə məşhur olan "güzgü fali" isə maraqlı görüntülərlə yadda qalır. Qızlar güzgüyə baxaraq ay işığını orada əks etdirir, əgər həmin anda bir oğlanın siması görünərsə, onun gələcək həyat yoldaşı olacağına inanırlar.

Bundan başqa, "üzüksalma" falı da İlaxır çərşənbənin vazkeçilməz ayinlərindən biridir. Bir qrup qız mis tasın içinə üzüklərini atır, sonra bayatı oxuyurlar. Uşaq bu tasdan bir üzük çıxarır və həmin üzüyün sahibi bayatının mənasına uyğun gələn bir taleyə sahib olacağına inanır.

Bərəkət və xoş günlərin müjdəçisi bayram süfrəsi

İlaxır çərşənbə axşamı hər evdə bayram süfrəsi açılır. Süfrənin mərkəzində yaşıllığın, bolluğun və yenidən doğuluşun simvolu olan səməni qoyulur. Xonçalar isə boyanmış yumurta, qoz-fındıq, badam və müxtəlif şirniyyatlarla bəzədilir.

İnanclara görə, bu çərşənbəni hər kəs öz evində keçirməlidir. Əks halda, Novruzu yeddi il dalbadal evindən uzaqda qeyd edəcəyi düşünülür.

Qurşaqatdı və yumurta döyüşdürməsi

Uşaqlar və gənclər arasında geniş yayılmış adətlərdən biri "qurşaqatdı"dır. Gənclər evlərin bacalarından və ya qapılarından içəri papaq və ya torba ataraq bayram payı toplayırlar. Bu ənənə bolluq və xeyir-dua simvolu hesab olunur.

İlaxır çərşənbənin ən maraqlı oyunlarından biri isə yumurta döyüşdürməsidir. İki nəfər öz boyanmış yumurtalarını bir-birinə vurur, sınmayan yumurta qalib elan edilir. Bu oyun qışla yazın, soyuqla istinin mübarizəsini əks etdirir.

İlaxır çərşənbə həm ailə dəyərlərini qoruyan, həm də xalqın milli kimliyini yaşadan bir bayramdır. Qədim ənənələr bu gün də yaşadılaraq gələcək nəsillərə ötürülür və xalqımızın Novruza hazırlığını daha da mənalı edir.