İran Hörmüz boğazını bağlaya bilər Dünya fəlakətin astanasında?

İsrail-İran münaqişəsi fonunda rəsmi Tehran Hörmüz boğazını bağlamağı düşünür. Hörmüz boğazı Fars körfəzini Oman dənizinə birləşdirən, qlobal neft və qaz ticarəti üçün mühüm su yoludur. Xüsusilə Yaxın Şərqdəki neft istehsalçıları üçün boğaz Asiya, Avropa və Şimali Amerika bazarlarına açılan strateji qapıdır. Qlobal neft ixracının, təqribən, 20%-i və mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) ixracının böyük bir hissəsi buradan keçir. İl ərzində boğazdan 21 milyon barelə kimi xam və emal edilmiş neft daşınır. Bu, dəniz yolu ilə nəql edilən dünya neftinin təxminən üçdəbiridir. Bəs belə olan halda, İran Hörmüz boğazını bağlaya bilərmi və bu baş verərsə, nəticəsi necə ola bilər?

Mövzu ilə bağlı Oxu.Az-a danışan siyasi şərhçi Zeynal Əmrəliyevin sözlərinə görə, Hörmüz boğazı dünyanın əsas enerji keçidlərindən biridir:

"Hörmüz boğazından, əsasən, Səudiyyə Ərəbistanı, İraq, Küveyt, Qətər və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi ərəb dövlətləri istifadə edir. Əgər bu boğaz başlanarsa, bu, dünya neft bazarında ciddi problemlər meydana gətirə bilər. İranın boğazı bağlaması real təhdiddir".

"Hörmüz ətrafı hələ müharibə başlamamışdan əvvəl də, hər zaman SEPAH-ın ən aktiv olduğu bölgə idi. Rəsmi Tehranın boğazı texniki cəhətdən bağlamaq imkanı yoxdur. Lakin hərəkəti imkansız hala gətirə bilər. Bunun üçün ən sərfəli variantı - ballistik raketlərlə yolu nəzarətdə saxlaya və hərəkətə mane ola bilər. Ballistik raketlər əvəzinə İran yaxınmənzilli qanadlı raketlərin gücündən də istifadə edə bilər. Əgər İran bu prosesi daha uzunmüddətli etmək istəyirsə, dənizin altını minalaya bilər. Belə olduqda körfəzdə gəmilərin hərəkəti mümkünsüz olacaq.

Ancaq İran buna ABŞ-nin reaksiyasını da hesablamalıdır. Vaşinqton illər əvvəl bu təhdidi hesablayaraq, önləyici tədbir alıb. Bəhreyn ərazisində 5-ci donanmasını yerləşdirib ki, ekstremal vəziyyətdə bu donanma dərhal hərəkətə keçərək İrana mane olsun", - ekspert qeyd edib.

Müsahibimiz əlavə edib ki, İran Hörmüz boğazını bağlasa, ehtimal ki, neftin qiyməti 100-150 dollar civarına qalxacaq:

"Bu baxımdan, İran Hörmüzü qısamüddətli bağlaya bilər. Lakin uzunmüddətli bağlanma dünya enerji sektoru üçün fəlakət olacaq. Üstəlik, bu, İranın özünə də ciddi risklər yaradacağından mən Tehranın bu addıma gedəcəyinə inanmıram".

Mərahim Nəsib