İran təyyarəsi Qarabağda necə vurulub? Azərbaycan kəşfiyyatının təqdim etdiyi sübut

Ermənistan xarici işlər nazirinin müavini Vahan Kostanyanla söhbət zamanı İranın Ali dini lideri Ayətullah Xamnəinin baş müşaviri Əli Əkbər Vilayəti Qarabağda vurulan İran təyyarəsini xatırladıb: Biz hətta bu yolda qurbanlar vermişik, o cümlədən Qarabağ müharibəsi zamanı təyyarələrinin raketlə vurulması nəticəsində bir sıra iranlı diplomatların ailələri şəhid olub”.

Yenisabah.az xəbər verir ki, ötən əsrin 90-cı illərində baş vermiş bu hadisə xeyli şayiələr və fərziyyələr doğurmuşdu. 

Hadisənin təfərrüatı: 17 mart 1994-cü ildə İranın Rusiyadakı səfirliyinin əməkdaşlarını daşıyan İslam Respublikası Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus “Lockheed C-130” hərbi-nəqliyyat təyyarəsini Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Ermənistan silahlı qüvvələri vurub. Qəza nəticəsində təyyarədə olan 32 nəfər (19 sərnişin və 13 ekipaj üzvü) həlak olub. pizza sifarişi

“C-130 Hercules” təyyarəsində Novruz bayramına görə ölkəyə qayıdan İran səfirliyinin əməkdaşları və onların ailə üzvləri olub. Moskvadakı səfirliyinin məlumatına görə, təyyarədə 9-u uşaq və 13 ekipaj üzvü olmaqla 19 sərnişin olub. Ekipaj Qarabağ bölgəsi üzərində Azərbaycanın hava məkanına daxil olmazdan əvvəl mexaniki problem barədə məlumat verib, bundan sonra təyyarə məhv edilib.

Qəzadan sonra Ermənistan xarici işlər nazirinin birinci müavini Jrayr Libaridyan mətbuat konfransında bildirib ki, təyyarə İrana çatmazdan əvvəl Rusiya, Gürcüstan və Ermənistan ərazisindən uçmalı idi. Lakin o, Gürcüstanı tərk edərkən bu dəhlizdən təxminən 65 mil şərqə doğru kənara çıxıb və 10:08-də planlaşdırıldığı kimi Ermənistanın hava məkanına daxil olmayıb, əksinə, Qarabağı əhatə edən döyüş bölgəsi üzərindən uçub.

Qəzada həlak olanların qalıqları təyyarə ilə Ermənistana aparılıb və İrəvanın “Zvartnots” hava limanından Tehrana aparılıb. Mərasimdə Ermənistanın vitse-prezidenti Qaqik Arutyunyan və Ermənistanın baş nazirinin müavini Vigen Çitçiyan iştirak ediblər. 

İran qəzanın səbəblərini araşdırmaq üçün xüsusi hava qüvvələri komissiyası göndərib. Komissiyanın rəhbəri Aminian Ermənistanın vitse-prezidenti Qaqik Arutyunyanın irəli sürdüyü nəzəriyyəni rədd edib. Arutyunyan təyyarənin idarəetməni itirdiyini və uçuş sistemindəki bəzi nasazlıq səbəbindən qəzaya uğradığını iddia edib. 

İran XİN rəsmisi bildirib ki, təyyarə öz kursundan çıxdıqdan sonra naməlum səbəblərdən havada partlayıb. 

Amininian bildirib ki, təyyarə Ermənistan silahlı qüvvələrinin atdığı 2 raketlə vurulub. O, Ermənistan tərəfinin qəzaya görə birbaşa məsuliyyəti öz üzərinə götürmədiyini, Ermənistan qüvvələrinin təyyarənin şəxsiyyətini müəyyənləşdirməyə çalışmadıqlarını və onu Azərbaycan təyyarəsi ilə səhv saldıqlarını bildirib. 

İran XİN bəyanat yayaraq, atışmada erməni qüvvələrinin təqsirkar olduğunu müəyyən edən araşdırmasının nəticələrini açıqlayıb. 

Bəyanatda deyilir: “İran qanuni addımlar atmaq və təyyarə qəzasının qurbanları üçün təzminat tələb etmək hüququnu özündə saxlayır və Ermənistan hökumətini təyyarə qəzasına görə məsuliyyət daşıyanları müəyyənləşdirib cəzalandırmağa çağırır”. 

Öz növbəsində, Azərbaycan Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi (MTN) faciə baş verən gün Azərbaycan kəşfiyyatının lentə aldığı radio danışığını İran tərəfinə təqdim edib. Mesajda eşidilən sətirlərdən biri bu olub: “Biz indicə Azərbaycan hərbi təyyarəsini vurmuşuq”. 

Azərbaycan kəşfiyyatı “C-130”-un “Osa”raket sistemi ilə vurulduğunu iddia edib. 

Bəzi rusiyalı hərbi ekspertlər iddia edirdilər ki, “C-130” kəşfiyyat məqsədilə öz uçuş yolunu qəsdən dəyişib. Lakin İran Xarici İşlər Nazirliyi bu iddiaları təkzib edib.

Qəzadan sonra ozamankı İran prezidenti Əli Əkbər Haşimi Rəfsəncani Tehranda Ermənistanın vitse-prezidenti Qaqik Arutyunyanla görüşündə vurulanların təqsirkarların cəzalandırılmasını tələb edib. Tehrandan yola düşməzdən əvvəl Arutyunyan İran təyyarəsinin “səhvən” vurulduğunu etiraf edib, lakin kimin səhv etdiyini açıqlamayıb. 

Əziz Rzazadə