İsrail ABŞ Azərbaycan strateji müttəfiqliyi: Əlaqələr daha yüksək səviyyəyə qaldırılır

İsrail-ABŞ-Azərbaycan arasında üçtərəfli strateji müttəfiqlik yaratmaq üçün danışıqlar aparılır.

Bakıvaxtı.az-ın məlumatına görə, bu bəyanatı dünən İsrail parlamentində (Knesset) baş nazir Benyamin Netanyahunun adından onun kabinet üzvü və milli missiyalar naziri Orit Ştrak verib.

Məlumata görə, Knessetdə “İsrail və Azərbaycan arasında strateji müttəfiqliyin möhkəmləndirilməsi” mövzusunda müzakirələr zamanı deputat Simon Moşiaşvili hökumətin Bakı ilə əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsi üçün hansı addımlar atdığını soruşub. Parlament müzakirələrinin təşəbbüskarı olan Moşiaşvilinin sözlərinə görə, Azərbaycan uzun müddətdir ki, İsrailin regional təhlükəsizlik arxitekturasının mühüm elementi olmasına baxmayaraq, o, Amerika sanksiyalarından əziyyət çəkməkdə davam edir. İsrailli deputat Azərbaycanda yəhudi icmasının unikal statusunu da vurğulayaraq, onu nümunəvi, fəal, firavan və xüsusilə birləşmiş və dünyada yeganə müsəlman ölkəsində tam dövlət dəstəyi ilə mövcud olan icma adlandırıb:

“Bu, yeganə müsəlman ölkəsidir ki, İsrail Dövlətinin tanınması təkcə hakim elita ilə məhdudlaşmır, həm də geniş əhali arasında dərin kök salıb”.

Baş nazir Benyamin Netanyahunun adından deputatın çıxışını cavablandıran nazir Orit Ştrak deyib:

“Azərbaycan İsrailin Qafqazda mühüm strateji müttəfiqidir və bizim əlaqələrimiz təhlükəsizlik, ticarət, enerji və texnologiya sahələrində əməkdaşlığı əhatə edir”.

O, İsrail və Azərbaycan arasındakı münasibətlərin qarşılıqlı maraqlara və çoxillik dostluğa əsaslanan unikal tərəfdaşlıq üzərində qurulduğunu izah edib. Nazirin sözlərinə görə, İsrail Azərbaycan və ABŞ ilə əməkdaşlığı gücləndirməkdə davam edəcək və onu pozmağa yönəlmiş istənilən cəhdə qəti şəkildə qarşı çıxacaq. Ştrak onu da qeyd edib ki, ölkələr arasında dialoq qarşılıqlı səfərlərdə, o cümlədən İsrail prezidentinin Azərbaycana səfəri və Azərbaycanın milli təhlükəsizlik müşavirinin İsrailə səfərində özünü göstərir:

“Bu münasibətlər İsrailin regionda müttəfiqlikləri gücləndirməyə və digər müsəlman ölkələri ilə körpülər qurmağa yönəlmiş daha geniş regional siyasətinə uyğundur”.

Öz növbəsində, İsrailin Baş Nazirinin Ofisi bəyan edib ki, ölkə İsrail, Azərbaycan və ABŞ arasında güclü üçtərəfli tərəfdaşlıq qurmaq üçün davamlı danışıqlar aparır. Bu danışıqlar həm də Azərbaycana qarşı tətbiq edilən sanksiyaların ləğvinə aiddir.

Politoloq Oqtay Qasımov Bakıvaxtı.az-a deyib ki, Azərbaycanın hər iki ölkə ilə müəyyən münasibətləri var. Onun sözlərinə görə, ABŞ ilə Azərbaycanın münasibətləri ziqzaqvari xarakter daşıyır:

"1992-ci ildən, o zaman senator olan Co Baydenin təşəbbüsü ilə Azərbaycana qarşı qəbul edilmiş "907-ci düzəliş", eyni zamanda 2021-25-ci illərədək Bayden administrasiyasının Azərbaycana qarşı qərəzli mövqeyi ikili münasibətlərdə problemlər yaratmışdı. Amma nəzərə alaq ki, Azərbaycanla ABŞ arasında 1992-ci illərin əvvəllərində başlayaraq bir çox istiqamətlərdə əməkdaşlıq mövcud olub. Xüsusən, enerji sektorunda və 2000-ci illərin əvvəllərindən Azərbaycan beynəlxalq terrorizmə qarşı mübarizədə ABŞ ilə əməkdaşlıq edib. BMT və NATO missiyası çərçivəsində Kosova və Əfqanıstanda Amerikalı hərbçiləri ilə birgə fəaliyyət göstərmişik. ABŞ ordusunun 2021-ci ildə Kabili tərk etməsinin ardınca bölgəni ən gec tərk edən və Kabil hava limanını müdafiə Azərbaycan və Türkiyə hərbçiləri oldular. Buna görə ABŞ Azərbaycana təşəkkürünü bildirmişdi. Əfqanıstandakı missiya dönəmində amerikalı hərbçilərin və yük-nəqliyyat vasitələrinin daşınması üçün Azərbaycanın hava məkanından istifadə edilirdi. Ancaq 2021-ci ildən sonra hakimiyyətə gələn Bayden administrasiyası Azərbaycan-ABŞ münasibətlərini xeyli dərəcədə korlayaraq özünün neytrallıq statusunu itirdi".

Oqtay Qasımov: ABŞ ilə Azərbaycanın münasibətləri ziqzaqvari xarakter daşıyır

Siyasi şərhçi vurğulayıb ki, Azərbaycan-İsrail münasibətləri də daim yüksələn xətt üzrə inkişaf edib:

"Azərbaycanla İsrailin əlaqələri strateji tərəfdaşlıq səviyyəsindədir. İsraillə aramızda dövlətlər və cəmiyyətlərarası münasibətlər mövcuddur. Enerji, ticarət, turizm, o cümlədən təhlükəsizlik, müdafiə sənaeyi, hərbi-texniki sahələrdə ciddi əməkdaşlıq imkanları, layihələr gündəmdədir. Tramp administrasiyasının fəaliyyəti onu göstərir ki, İsrail hökuməti ABŞ-nin bir nömrəli müttəfiqi statusundadır. İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu ilə Donald Tramp arasında olduqca yaxın işgüzar və şəxsi dostluq münasibətləri var. Bu münasibətlər imkan verir ki, İsrail, Azərbaycan və ABŞ əlaqələri daha yüksək səviyyəyə qaldırıla bilsin”.

Müsahibimiz qeyd edib ki, ABŞ-nin hazırkı prioritetləri öz hegemonluğunu və liderliyini qorumaqdır. Bu liderliyin qorunması ənənəvi müttəfiqlərlə yanaşı, yeni müttəfiqlərin də tapılması, onlarla əməkdaşlığın davam etdirilməsini tələb edir:

“Azərbaycan son 5 ildə beynəlxalq nüfuzunu ciddi şəkildə artırıb. Azərbaycan yerləşdiyi coğrafi-strateji mövqeyini uğurla dəyərləndirməklə aparıcı ölkələr sırasına daxil olmağı bacarıb. Orta Dəhlizin əsas komponentləri də Azərbaycan üzərindən keçir. Azərbaycan həm də Türk Dövlətləri Təşkilatının çox önəmli bir oyunçusudur".

Aydın Baxış