İsrail və İran arasında hərbi əməliyyatlar başlaya bilər Politoloq şərh etdi

İsrail və İran arasında hərbi əməliyyatlar başlaya bilər. Yaxın bir neçə saat vacibdir. 

ABŞ və İran arasında danışıqların nəticəsiz qalması və İsrailin hazırda bölgədə yaranmış fürsətdən istifadə etmək niyyəti Yaxın Şərqdə növbəti müharibə üçün zəmin yaradır.  Sözsüz ki, bu mümkün müharibənin bir neçə ssenarisi var və hər bir ssenari qorxunc nəticələr ilə başa çata bilər.

1. Cərrahi hava zərbələri ("Operation Orchard" modelində)

İsrail İranın konkret nüvə obyektlərinə (Natanz, Fordow, Arak, Esfahan) hava zərbələri endirə bilər.

"Sürətli və məhdud” bir əməliyyatla nüvə infrastruktura ziyan vurmaq əsas məqsəddir.

İsrailin F-35 və digər uzaqmənzilli aviasiya imkanları buna şərait yaradır.

 Riski: İran cavab olaraq İsrailə raketlər, dronlar və proksi qüvvələrlə hücum edə bilər. Regional müharibə ehtimalı artır.

2. Koalisiyalı və ya ABŞ-a dəstəkli zərbə

İsrail ABŞ-la koordinasiyalı şəkildə İranın nüvə obyektlərini vurur.

ABŞ hava hücumları ilə texniki dəstək verə bilər (infrastrukturu iflic etmək, PUA müdafiəsini susdurmaq və s.).

Bu, daha geniş miqyaslı və nəticəli ola bilər.

 Üstünlük: İranın nüvə proqramı kəskin gerilədilə bilər.

 Risk: İran və ABŞ arasında birbaşa qarşıdurma başlaya bilər – Hörmüz boğazı bağlana bilər, neft qiymətləri kəskin artar.

3. Qeyri-ənənəvi (kiberhücum, sabotaj) model

İsrail İranın nüvə proqramını birbaşa fiziki zərbə ilə deyil, Stuxnet-vari kiberhücum və daxildəki diversantlar vasitəsilə yavaşlatmağa çalışır.

Bu üsul daha gizli və az eskalasiya riski daşıyır.

Bu variantdan İsrail bir neçə dəfə istifadə edib. Bu yolla İranın nüvə proqramı gecikə bilər, amma ciddi fəsadı olmayacaq. 

İranın cavab ehtimalları:

İsrailin şəhərlərinə və hərbi obyektlərinə raket və PUA hücumları (bilavasitə və ya dolayısı) 

ABŞ bazalarına (İraq, Suriya, Körfəz) hücumlar.

Hörmüz boğazının qapanması – qlobal enerji bazarına böyük təsir.

Zaur Məmmədov,

Politoloq