İşsizlik göstəriciləri: Tendensiyalar və mümkün təsirlər

Dövlət Məşğulluq Agentliyinin yerli qurumlarında qeydiyyata alınmış işsizlərin sayı cari ilin 1 noyabr tarixinə 237 min 900 nəfər təşkil edib. Dövlət Statistika Komitəsinin açıqladığı məlumata əsasən, bu göstərici mövcud əmək bazarının həm struktur problemlərini, həm də son illərdə iqtisadi fəallıqda baş verən dəyişiklikləri əks etdirir.

Qeydiyyatda olan işsizlərin 51,2%-nin qadınlar olması xüsusilə diqqət çəkən məqamdır. Bu, ölkə üzrə gender əsaslı məşğulluq fərqlərinin hələ də qalmaqda olduğunu göstərir. Digər mühüm rəqəm isə işsizlikdən sığorta ödənişinin orta aylıq məbləğinin 499,3 manat olmasıdır ki, bu da sosial təminat sisteminin yükü və dayanıqlığı baxımından əhəmiyyətli indikator sayılır.

Qadınların işsizlər arasında üstünlük təşkil etməsi bir neçə iqtisadi-sosial faktora bağlı ola bilər:

Əmək bazarının struktur xüsusiyyətləri

Qadınların əsasən aşağı maaşlı və qeyri-sabit sektorlar (təhsil, xidmət, sosial sahə) üzrə daha çox çalışması pandemiya sonrası adaptasiya dövründə onların daha tez işsiz qalmasına səbəb ola bilər.

Sosial stereotiplər və məşğulluğa çıxış

Bəzi bölgələrdə qadınların əmək fəaliyyətinə qoşulması hələ də sosial və mədəni amillərlə məhdudlaşır. Bu isə onların həm iş tapmaq imkanlarını daraldır, həm də qeyri-rəsmi məşğulluğa daha çox meylli edir.

Uşağa qulluq və ailə öhdəlikləri

Əmək bazarında qadınların fasiləli iştirak etməsi onların peşəkar inkişaf və karyera imkanlarına təsir edir və nəticədə işsizlik ehtimalı artır.

Orta aylıq 499,3 manatlıq işsizlikdən sığorta ödənişi bir neçə aspektdən təhlil oluna bilər:

Ödənişlərin alıcılıq qabiliyyəti

Hazırkı inflyasiya fonunda bu məbləğin real alıcılıq gücünün azalması sosial təminatın adekvatlığı barədə sual yaradır. Bu ödəniş uzunmüddətli dövrdə ailənin əsas xərclərini qarşılamaya bilər.

Büdcə yükü

Artan işsizlik rəqəmləri dövlət büdcəsinin sosial yükünü artırır. Bu tendensiyanın davam etməsi sosial fondların dayanıqlığına təsir göstərə bilər.

İşsizliyin reallaşma səviyyəsi

Rəsmi qeydiyyatda olan işsizlərin sayı real işsizliyin yalnız bir hissəsini əks etdirir. Çünki bəzi şəxslər qeydiyyata düşmədən iş axtarır və ya qeyri-rəsmi çalışmağa üstünlük verir.

Bu göstəricilər ölkədə bir neçə paralel tendensiyanı göstərir:

Əmək bazarında struktur uyğunsuzluq

Mövcud vakansiyalar və işaxtaranların bacarıqları arasında uyğunluq zəifdir.

İqtisadi artımın məşğulluğa təsiri məhduddur- İqtisadi göstəricilərin müsbət olması iş yerlərinin sayına eyni dərəcədə əks olunmur.

Gənclər işsizliyinin potensial riski -Qeyri-sabit əmək münasibətləri və rəqabətlilik bacarıqlarının çatışmazlığı fonunda gənclər daha çox risk altındadır.

1 noyabr vəziyyətinə göstərilən işsizlik rəqəmləri ölkədə əmək bazarının hələ də bir sıra sistemli problemlərlə üzləşdiyini göstərir.

Bu göstəricilər əmək bazarında kompleks islahatların zəruriliyini bir daha ortaya qoyur və sosial-iqtisadi siyasətin bu istiqamətdə daha hədəfli şəkildə formalaşdırılmasını tələb edir.

Leyla Mirzə, Bizimyol.info