Keçmiş Meta menecerindən şok iddialar: Cinsi qısnama, yalan və diqqətsiz idarəetmə

Dünyanın aparıcı sosial media şirkətinin qurucusu Mark Zukerberq ictimaiyyətdən, Konqresdən və hətta bir filmdən çoxsaylı tənqidlər alıb. Lakin bu dəfə "Meta" şirkətinin baş direktoruna yönəldilən ittihamlar onunla illərlə yaxından çalışmış bir şəxsdən gəlir.

Qaynarinfo xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, Sara Vinn-Uilyams 2011-ci ildə "Facebook"a qoşulub və qlobal siyasətlər üzrə direktor vəzifəsinə qədər yüksəlib. Lakin rəhbəri Coel Kaplanın ona qarşı cinsi təcavüz etdiyini iddia etdikdən sonra - 2017-ci ildə işdən çıxarılıb. O, çərşənbə axşamı günü "Meta" şirkətinin rəhbərliyini sərt tənqid edən yeni kitabını nəşr etdirib. "Diqqətsiz insanlar" adlı kitabın alt başlığı "Güc, tamahkarlıq və itirilmiş idealizm haqqında xəbərdaredici bir hekayə”dir. Kitabda Zukerberq, keçmiş əməliyyat direktoru Şeril Sandberq və şirkətin yeni qlobal əlaqələr rəhbəri Coel Kaplan kimi adlara istinad edilir.

"Meta" şirkəti kitabın səs-küy yaratmasının qarşısını almağa çalışır. Şirkət çərşənbə günü Vinn-Uilyamsın məxfiliyə dair razılaşmasını əsas gətirərək kitabın satışını və tanıtımını məhdudlaşdıran müvəqqəti arbitraj qərarı əldə edib. Lakin bu qərarın kitabın nəşriyyatı "Flatiron Books"u əhatə etmədiyi bildirilir.

Vinn-Uilyams yazır: "Facebook" kimi gücə malik insanların məsuliyyət hissini dərk etmələrini gözləyərsiniz, amma bunun baş verdiyinə dair heç bir əlamət görmürəm. Əksinə, müşahidələrimə əsasən deyə bilərəm ki, Mark və "Facebook" rəhbərliyi hər şeyə daha az önəm verməyə başlayıb".

Vinn-Uilyamsın açıqladığı bəzi hadisələr daha əvvəl də ictimaiyyətə məlum olub. O, Zukerberqi 2018-ci ildə Senatda keçirilən məxfiliklə bağlı dinləmədə yalan danışmaqda və "Facebook"un Çin Kommunist Partiyası ilə əməkdaşlıq edərək ölkədə platformaya qoyulan qadağanı aradan qaldırmağa çalışmasını kiçiltməkdə günahlandırır. Zukerberq 2015-ci ildə BMT-nin iclasında "Facebook"un BMT-nin qaçqın düşərgələrinə internet təmin etməyi planlaşdırdığını açıqlamışdı. Lakin Vinn-Uilyams iddia edir ki, şirkətin siyasət komandası bu təşəbbüsdən xəbərsiz olub və bunun yalnız bir "ictimaiyyətlə əlaqələr oyunu” olduğunu düşünür.

Kitabın digər hissələri isə tamamilə yeni məlumatlar təqdim edir. Vinn-Uilyamsa görə, bir axşam yeməyində Zukerberq populist yanaşması və yerli amerikalıları qeyri-insani şəkildə köçürməsi ilə tanınan Endryu Ceksonu ABŞ-ın ən yaxşı prezidenti adlandırıb və "bu, müzakirə mövzusu deyil” deyib. Bir başqa epizodda isə o, helikopter meydançası üçün icazə ala bilmədiyindən San-Fransiskodakı evinə tez-tez gedə bilmədiyini bildirir. Vinn-Uilyams Zukerberqi "balonun içində yaşamaqda” günahlandırır və 2016-cı ildə Peruya etdiyi səfərdə pasportunu unutduğu və bu səhvə görə başqalarını günahlandırdığı hadisəni təsvir edir.

Vinn-Uilyams bəzi məqamlarda belə güclü bir rəhbərin qarşısında öz gücsüzlüyü ilə mübarizə apardığını bildirir. O, Perudan qayıdarkən ABŞ-ın o zamankı prezidenti Barak Obamanın Donald Tramp və Hillari Klinton arasındakı 2016-cı il seçkiləri zamanı "Facebook"dakı saxta xəbərlər və dezinformasiyalar səbəbilə Zukerberqi sərt tənqid etdiyini yazır.

Zukerberqin yalnız öz dünyasında yaşadığını vurğulayan Vinn-Uilyams "Facebook rəhbərinin ona "Ticket to Ride” və "Settlers of Catan” oyunlarında uduzduqda hiylə işlətməkdə ittiham etdiyini xatırlayır. Daha sonra "Facebook"un xəbər ekosistemində islahat aparmağı təklif etməzdən əvvəl Zukerberqin demək olar ki, bir prezidentlik kampaniyası kimi ABŞ-ı gəzməyi düşündüyünü yazır. O, Zukerberqin uçuşun sonunda ona "güc qəsbi” adlandırdığı fikirləri haqqında nə düşündüyünü soruşduğunu bildirir.

Vinn-Uilyams Zukerberqin getdikcə insani keyfiyyətlərini itirdiyini düşünür və bunu ona necə deyə biləcəyini belə bilmədiyini yazır.

Tənqidlər yalnız Zukerberqlə məhdudlaşmır. Sandberqin rəhbərlik tərzini o qədər sərt təsvir edir ki, hətta doğuş zamanı belə çıxış qeydlərini göndərmək üçün təzyiq hiss etdiyini qeyd edir. O yazır ki, "Şerilə açıq şəkildə etiraz etmək bir seçim deyil” və işçilərin cəzalandırılmaq qorxusu ilə "pis xəbərləri və ya problemləri ondan gizlətdiyini” iddia edir.

Kaplan da sərt tənqidlərə məruz qalır. Kitaba görə, Kaplan Vinn-Uilyamsın Myanmara fokuslanması üçün bir insan hüquqları eksperti işə götürməsinə mane olub. Halbuki "Facebook" platformasında nifrət dolu paylaşımların və qrupların Myanmarda zorakılığın artmasına səbəb olduğu bildirilib. 2016-cı ildən etibarən Myanmar ordusu minlərlə müsəlman Rohinca əhalisini qətlə yetirib və yüz minlərlə insan ölkədən qaçmağa məcbur olub. Vinn-Uilyams "Facebook"un birmanca bilən kifayət qədər moderatorunun olmadığını bildirir.

O yazır: "Bunun səbəbi daha geniş bir baxış bucağının olmaması və ya ölkədəki müsəlmanlara qarşı düşmənçilik deyildi. Pul çatışmazlığı da deyildi. Mənim gəldiyim nəticə budur: Coel, Elliot Şreyc, Şeril və Markın bu mövzuya heç bir əhəmiyyəti yox idi".

Vinn-Uilyams həmçinin Kaplanın ona qarşı qeyri-etik davranışlar sərgilədiyini iddia edir. Onun doğuşdan sonra qanaxmasının səbəbini dəfələrlə soruşduğunu və iş yoldaşlarının yanında ona "boğucu” dediyini yazır. Kaplanın ona rəqs meydançasında toxunduğunu bildirən Vinn-Uilyams bu hadisədən sonra Kaplan barədə araşdırma başlatdığını, lakin dərhal vəzifəsinin məhdudlaşdırıldığını və nəticədə işdən çıxarıldığını vurğulayır.

"Meta" sözçüsü Loqan SFGATE-ə açıqlamasında Vinn-Uilyamsın iddialarının "yanıldıcı və əsassız” olduğunu, onun isə "aşağı performans və zəhərli davranış səbəbilə işdən çıxarıldığını” bildirib.

Yanvarın əvvəlində Zukerberq Kaplanı "Meta"nın qlobal siyasət rəhbəri təyin edib. Kaplan şirkətlə Tramp administrasiyası arasında əsas əlaqələndirici rolunu oynayırdı.

Aydın