Moskvada böhrana hazırlıq: Rusiya hökuməti indi ehtiyatdan “yeyir”

"Biz xərcləri yeni reallıqlara uyğunlaşdırmalıyıq” və ya, “istəklərimizdə daha təvazökar olmalıyıq"

Müharibəyə 20 trilyon rubldan çox pul xərcləyən və Milli Rifah Fondunun ehtiyatlarının üçdə ikisini “yeyən” Rusiya hakimiyyəti xammal gəlirlərinin ikirəqəmli azalması ilə üzləşən büdcə qənaət rejiminə keçməyə hazırlaşır. Ölkənin Baş naziri Mixail Mişustin Nazirlər Kabinetinin sonuncu kollegiya iclasında bildirib ki, Maliyyə Nazirliyi “dəyişən vəziyyətə hazır olmalı, müxtəlif ssenarilər hazırlamalı” və qlobal iqtisadiyyatın sabitliyinin pozulması təhlükəsi ilə bağlı “büdcə risklərinin qarşısının alınmasına xüsusi diqqət yetirməlidir”.

Maliyyə naziri Anton Siluanov həmin kollegiya iclasında bildirib ki, bu risklərdən əsas biri ticarət müharibələri səbəbindən iqtisadiyyatın ixrac gəlirlərinin azalmasıdır. Onun sözlərinə görə, Rusiya neftinin qiymətinin bir aydır 60 dollardan aşağı olduğu və qısa müddət ərzində 50 dollardan aşağı düşəcəyi proqnozlaşdırılır. Bildirib ki, neft bazarında “stress ssenarisi” baş verərsə, Milli Rifah Fondunun doldurulması və xərclənməsi üçün yeni büdcə qaydası hazırlanmalıdır.

"Biz xərcləri yeni reallıqlara uyğunlaşdırmalıyıq. İstəklərimizdə daha təvazökar olmalıyıq", - Siluanov vurğulayıb.

ABŞ Prezidenti Donald Trampın tarifləri və OPEC+ hasilatının artması ilə neft qiymətlərinin düşməsi səbəbindən fevral və mart aylarında Rusiya büdcəsi artıq neft və qaz gəlirlərinin 17 faizini itirib. Aprel ayında, “Reuters”in hesablamalarına görə, azalma illik müqayisədə 22 faizə qədər sürətlənib və Maliyyə Nazirliyi kəsiri ödəmək üçün 16 ayda ilk dəfə olaraq Milli Rifah Fondundan gündəlik valyuta satmağa başlayıb.

Martda “Urals” neftinin orta qiyməti 59 dollara düşüb, büdcədə nəzərdə tutulan qiymət isə 69,7 dollar olub. İlin sonuna isə cəmi 56 dollar təşkil edəcək. Yəni aprel-dekabr aylarında İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin yenilənmiş makro proqnozuna görə 53 dollara düşəcək. İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin hesablamalarına görə, bu, iqtisadiyyatı 35 milyard dollarlıq ixrac gəlirindən məhrum edəcək, illik həcmi isə 8 illik minimuma - 410,6 milyard dollara çatdıracaq.

Neftin 60 dollardan aşağı olduğu bir şəraitdə Maliyyə Nazirliyi büdcədəki xammal icarə haqqının kəsirini ödəmək üçün Milli Rifah Fondundan valyuta satmalıdır. Lakin Fondda 2008-ci ildə yaradılandan bəri əvvəlkindən daha az pul var: təxminən 40 milyard dollar. Vəziyyətlə tanış olan mənbələr “RBC”ya bildiriblər ki, hökumət Milli Rifah Fondu ilə əməliyyatlar üçün istifadə edilən büdcə qaydasının “kəsmə nöqtəsini” 50 dollara endirə bilər.

“Alfa Bank”ın baş iqtisadçısı Natalia Orlova hesab edir ki, bu, büdcə xərclərinin 1,5-1,6 trilyon rubl azaldılması zərurəti demək ola bilər. İqtisadçı “The Moscow Times”a bildirib ki, “bununla belə, büdcə xərclərinin məhdudlaşdırılması ilə bağlı istənilən qərar büdcə alıcıları üçün ağrılı olacaq və bunu qəbul etmək asan olmayacaq. Çünki geosiyasi prioritetlər hələ də dominant rol oynayır”.

“Aricapital Management Company”nin baş direktoru Aleksey Tretyakov isə bildirib ki, neftin 50 dollar səviyyəsində olması ilə büdcə planlaşdırılan neft və qaz gəlirlərinin təxminən 30 faizini itirəcək – yəni 10,9 trilyon rubldan 3,1 trilyon rublu.

Tretyakov hesab edir ki, rublun bir dollar üçün 110-120 rubla qədər devalvasiyası balansı bərpa edə bilər: “Lakin bu, Rusiya Mərkəzi Bankının əsas faiz dərəcəsinin son iki onillikdə rekord həddə olmasına baxmayaraq, 10 faizdən yuxarı qalmaqda davam edən inflyasiyanı sürətləndirəcək”.

“Karnegi” Rusiya Avrasiya Mərkəzinin tədqiqatçısı Aleksandra Prokopenko isə xəbərdarlıq edib ki, neftin qiyməti sabitləşməsə, hökumət “xərclərin əhəmiyyətli bir hissəsini yenidən nəzərdən keçirməli olacaq”.

“Bloomberg Economics”in Rusiya üzrə iqtisadçısı Aleksandr İsakov deyib ki, neftin qiymətinin düşməsi büdcə gəlirlərinə və neft şirkətlərinə zərbə vuracaq, lakin çətin ki, bu, müharibə iqtisadiyyatına təsir etsin. Onun sözlərinə görə, cari il üçün hərbi-sənaye kompleksi üzrə müqavilələr, görünür, birinci rübün nəhəng xərclərinə görə, artıq böyük ölçüdə ödənilib.