Müəmmalı seysmik siqnalların SİRRİ AÇILDI

2023-cü ilin sentyabrında doqquz gün ərzində planetdə hər 90 saniyədən bir qeydə alınan və bir ay sonra təkrarlanan qeyri-adi seysmik siqnallar təxminən bir il ərzində elm adamları üçün sirr olaraq qaldı.

News24.az xəbər verir ki, araşdırma nəticələri "Nature Communications" (NatCom) jurnalında dərc olunub.

İndi beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu bu fenomenə Şərqi Qrenlandiyanın ucqar fiyordunda iki nəhəng sunaminin səbəb olduğuna dair tutarlı sübutlar təqdim edib.

Məlum olub ki, bu dalğalar adı olmayan Qrenlandiya buzlağının əriməsi nəticəsində baş vermiş iri torpaq sürüşmələri səbəbindən yaranıb. Dalğalar fyord sistemində “qapanaraq” dayanıqlı dalğalar — seyşlər (seiche) əmələ gətirib. Məhz bu seyşlər dünyanın müxtəlif yerlərində hiss olunan sirli yeraltı təkanlara səbəb olub.

İndiyə qədər bu şeyşlər üzərində heç bir müşahidə aparılmamışdı. Hadisələr başlayandan üç gün sonra fyordu ziyarət edən Danimarka hərbi gəmisi belə dalğanı qeydə almayıb. Tədqiqatda irəliləyiş 2022-ci ilin dekabrında buraxılmış SWOT (Səth Su Okean Topoqrafiyası) peyki sayəsində mümkün olub. O, Yer səthinin geniş hissəsində suyun hündürlüyünü yüksək dəqiqliklə ölçməyə qadir olan unikal KaRIn radarı ilə təchiz edilib.

SWOT-dan istifadə edərək elm adamları fyordda iki metrə qədər hündürlük fərqlərini və suyun kanal boyunca irəli-geri aydın hərəkətini göstərən su səviyyələrinin xəritələrini yaradıblar - bu, daimi dalğaların mövcudluğunun sübutudur.

Tədqiqatçılar bu məlumatları yer qabığının minlərlə kilometr məsafədə qeydə alınan mikro hərəkətləri ilə əlaqələndirərək, peykin müşahidələr aparmadığı dövrlərdə belə dalğaların xüsusiyyətlərini yenidən qura biliblər.

Tədqiqatın həmmüəllifi professor Tomas Adkok bildirib ki, məlumatlar fırtına dalğaları, gelgit dalğaları və sunamilər də daxil olmaqla nadir okean proseslərini öyrənmək üçün yeni imkanlar açır.