Icma.az
close
up
RU
“Müharibə oxu” yaydan çıxıb: Xameneyinin fətvası da yerə düşür

“Müharibə oxu” yaydan çıxıb: Xameneyinin fətvası da yerə düşür

Icma.az bildirir, Cebheinfo saytına əsaslanaraq.

31 mart İran dövlət televiziyasında səsləndirilən bəyanat təkcə Yaxın Şərqin deyil, ümumilikdə beynəlxalq təhlükəsizliyin tarixi üçün dönüş nöqtəsi ola bilər. 

İranın ali liderinin müşaviri, parlamentin sabiq spikeri Əli Laricani açıq şəkildə bildirdi: 

“Əgər ABŞ və ya İsrail nüvə məsələsini bəhanə edərək İrana hücum etsə, biz məcbur olub nüvə silahı istehsalına başlayacağıq”.Laricaninin sözlərinə görə, Tehran belə bir qərarı xalqın təzyiqi və “özünü müdafiə zərurəti” səbəbindən qəbul edəcək. Bu bəyanat təkcə təhdidlərə cavab deyil, bu, əslində rəsmi xəbərdarlıqdır: İran Ayətullah Əli Xameneyinin kütləvi qırğın silahlarının yaradılmasını qadağan edən fətvasına əsaslanan prinsipial mövqeyindən ilk dəfə imtina edə biləcəyi ssenarini nəzərdən keçirir. Bu isə köklü bir dəyişikliyə işarə edir və onun nəticələri olduqca dağıdıcı ola bilər. 

Yeni reallıq, yoxsa strateji şantaj? 

İlk baxışda, bu, növbəti strateji şantaj kimi görünə bilər. Lakin əslində İran artıq qısa müddətdə nüvə silahı istehsalına imkan verən infrastruktur qurub.
• Uranın 60%-ə qədər zənginləşdirilməsi
• Metal uran üzərində aparılan eksperimentlər 

Bu addımlar əvvəllər Qərb üçün “qırmızı xətt” hesab olunurdu və İran artıq bu həddi keçib. Vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirən məqam isə İsrailin açıq şəkildə İranın nüvə silahına sahib olmasına imkan verməyəcəyini bəyan etməsidir. Baş nazir Benyamin Netanyahu hələ yanvar ayında bildirmişdi: 

“Biz İranın nüvə bombasına sahib olmaması üçün yalnız sözdə deyil, əməldə də hərəkət edəcəyik”. Bu fonda istənilən hərbi toqquşma, hətta məhdud xarakterli olsa belə, sürətlə böyüyən eskalasiyaya səbəb ola bilər. 

Yaxın Şərqi və dünyanı nə gözləyir? 

Əgər Tehran həqiqətən də nüvə silahı istehsalına başlasa, bunun nəticələri çoxşaxəli olacaq:

•Hərbi gərginliyin artması

 İsrail, çox güman ki, İranın nüvə obyektlərinə önləyici zərbə endirməyə cəhd göstərəcək. Buna cavab olaraq, İran Suriyada, Livanda, Yəməndə və İraqda öz müttəfiq qüvvələrini fəallaşdıra bilər. İsrail-İran miqyaslı müharibə isə artıq lokal münaqişə olmayacaq. 

• Yaxın Şərqdə nüvə yarışının başlaması

Səudiyyə Ərəbistanı dəfələrlə bildirib ki, nüvə silahına sahib olan İrana eyni qaydada cavab verəcək. Belə olan halda məsələ təkcə bir nüvə dövlətində deyil, dünyanın ən qeyri-sabit regionunda bütöv bir “nüvə zolağının” yaranmasında olacaq. 

• Qlobal nüvə yayılmaması rejiminin sarsılması

 Əgər Tehran əvvəlki öhdəliklərindən imtina etsə, bu, digər dövlətlər üçün təhlükəli bir presedent yaradacaq. Bu risklər təkcə Yaxın Şərqlə məhdudlaşmayacaq, Türkiyədən Cənubi Koreyaya qədər genişlənə bilər. 

Qlobal münaqişə mümkündür? 

ABŞ və ya İsrailin İrana hərbi zərbə endirməsi enerji bazarlarında dərhal destabilizasiya yaradacaq.Hörmuz boğazında tankerlər hərəkətsiz qalacaq, neftin qiymətləri sürətlə yüksələcək, logistika zəncirləri pozulacaq. Lakin ən təhlükəli məqam böyük güclərin münaqişəyə cəlb olunmasıdır: Tehranla sıx əlaqələri olan Çin sərt mövqe tuta bilər, Rusiya isə İranı dolayı və ya diplomatik yolla dəstəkləyərək Qərb üzərində təsir rıçaqı əldə edər. Dünyanın hazırkı qütbləşmiş vəziyyətində Yaxın Şərqdə atılan istənilən sərt addım hibrid münaqişədən real qlobal savaşa keçid üçün təkanverici faktor ola bilər. 

Beynəlxalq birlik nə etməlidir? 

Bu gün diplomatiyanın yenidən gündəmə qaytarılması hər zamankından daha vacibdir. Deeskalasiya, çoxtərəfli təhlükəsizlik zəmanətləri və hərbi ssenarilərdən imtina vəziyyətin uçuruma sürüklənməsinin qarşısını almağın yeganə yoludur. Laricani açıq siqnal göndərdi, indi top Qərbin meydanındadır. Əsas məsələ odur ki, bu siqnal münaqişəni alovlandıran qığılcıma çevrilməsin. Lakin digər tərəfdən, hərbi ssenarinin ciddi şəkildə nəzərdən keçirildiyinə dair getdikcə daha çox əlamətlər özünü göstərir. İsrailin ultrasağ hökuməti Baş nazir Benyamin Netanyahunun rəhbərliyi altında güc tətbiq etməyə hazır olduğunu artıq bəyan edib və hətta müharibəyə səs verməyə də psixoloji cəhətdən hazırdır. Bu, daxili siyasi böhran fonunda İsrail üçün birləşdirici xarici münaqişəyə çevrilə bilər, xüsusilə də əgər Tehran "nüvə müdafiəsi" ritorikasını davam etdirsə, bu mümkündür. 

ABŞ-nin mövqeyi necə olacaq?

ABŞ Prezidenti Donald Tramp da öz mövqeyini açıq şəkildə ifadə edib. O, son çıxışında bildirib: “Nə Amerikaya, nə də dostlarımıza təhdidlərə icazə verəcəyik. Lazım gələrsə, cavab verəcəyik və bizimlə kimin qarşı-qarşıya olduğunu unudanlar bunu hiss edəcəklər.” Eyni zamanda, Fars körfəzində ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gücləndirilməsi müşahidə edilir,  o cümlədən aviadaşıyıcı qruplar və dəniz piyadalarının zərbə qüvvələri bölgəyə yerləşdirilib. Bu isə aydın şəkildə göstərir ki, Vaşinqton istənilən ssenariyə, o cümlədən hərbi qarşıdurmaya hazırlaşır. Dünya hələ geri dönüşü olmayan nöqtəni keçməyib – lakin artıq bu hədd aydın şəkildə üfüqdə görünür. 

YuriBoçarov, israilli politoloq, siyasi elmlər namizədi, “Aziznews.com” saytının redaktoru 

Tərcümə etdi: Səbinə Uğur
"Cebheinfo.az" 

Açar sözlər: Müharibə İran ABŞ

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:61
embedMənbə:https://cebheinfo.az
archiveBu xəbər 04 Aprel 2025 15:19 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Nəticələr Türkiyənin Suriyada möhkəmlənməsinə xidmət edəcək

16 Oktyabr 2025 10:26see364

Rusiya hakimiyyəti Vəfa Quluzadəni haqlı çıxardı KONKRET

16 Oktyabr 2025 15:04see281

İsrail də açıqladı: Qəzzada yenidən müharibə başlaya bilər!

16 Oktyabr 2025 00:55see186

Erkən ölüm riskini artıran əsas amillər BƏLLİ OLDU TERAPEVT AÇIQLADI

16 Oktyabr 2025 16:17see141

Bakıda yol kənarında fahişələrin axşam bazarı (VİDEO)

16 Oktyabr 2025 04:40see140

Bu bürcün qadınları asan ram olmur

16 Oktyabr 2025 03:21see139

Serbiya seçimini etdi, bunu gözləyirik Leyen

15 Oktyabr 2025 21:50see139

10 minədək taksinin icazəsi ləğv ediləcək? Video

16 Oktyabr 2025 07:03see137

“Ağır çantalar uşaqlarda onurğa əyriliyinə gətirib çıxarır” EKSPERT DANIŞDI

17 Oktyabr 2025 11:50see135

ABŞ nin Nyu York ştatında ilk dəfə çikunqunya qızdırmasına yoluxma aşkar edilib

16 Oktyabr 2025 00:33see132

Eltac və Gülnar Avropa çempionatında

16 Oktyabr 2025 00:38see131

Kreml Tramp Putin danışıqlarını dəyərləndirib

16 Oktyabr 2025 23:31see131

Ağsuda yollar təmir ediləcək

16 Oktyabr 2025 14:54see129

Xəstəxanada əməkdar artistə infeksiya keçib Durumu ağırdır

16 Oktyabr 2025 15:58see129

Tramp Putinə təzyiqləri artırmağa hazırdır Britaniyalı ekspert

16 Oktyabr 2025 18:31see128

Finlandiyalıların bir çoxu erkən pensiyaya çıxmaq arzusundadır

16 Oktyabr 2025 04:03see127

Ən kinli insanlar bu qan qrupundan olurlar ARAŞDIRMA

16 Oktyabr 2025 04:05see124

Avropa ölkələrini də geridə qoymaq üzrəyik Sosioloq

16 Oktyabr 2025 06:24see123

“Trampla 2 saatlıq danışıq zamanı Putin Moskvanın sülhün əldə edilməsində maraqlı olduğunu vurğulayıb” Uşakov

16 Oktyabr 2025 23:19see121

Yanacaqdoldurma məntəqələri benzini qatqılarla kəsməyə başlayıb...

16 Oktyabr 2025 18:26see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri