Neyromüxtəlif gənclərin çalışdığı məkan “Kashalata” kafedən REPORTAJ

Bakı, 25 sentyabr, Aytac Haqverdiyeva, AZƏRTAC

Bakının sakit küçələrindən birində qapılarını hər gün öz müştəriləri üçün böyük ümidlərlə açan bir kafe fəaliyyət göstərir. Burada müştəriyə təqdim olunan qəhvə yalnız isti içki deyil, həm də səmimiyyətin, anlayışın və cəmiyyət tərəfindən qəbul edilmənin rəmzidir. Bu məkan Azərbaycanın ilk və yeganə inklüziv kafesi, “Kashalata” kafedir. Buranın digər yerlərdən fərqi ondadır ki, kafedə müştərilərə xidmət göstərənlər sıradan işçilər deyil. Məkanda çalışanların əksəriyyəti neyromüxtəlifliyi olan, yəni autizmli və ya Daun sindromlu gənclərdir. Onlar “Kashalata” kafedə sadəcə öz iş bacarıqlarını nümayiş etdirmirlər, həm də cəmiyyətə inteqrasiyanın mümkünlüyünü sübut edirlər. Axı, neyromüxtəlifliyi olan insanlar üçün cəmiyyətə inteqrasiya imkanları olduqca əhəmiyyətlidir.

AZƏRTAC-ın əməkdaşları məkanın fəaliyyəti ilə yaxından tanış olmaq üçün “Kashalata” kafeyə baş çəkib.

Autizmli gənclər bir fincan qəhvə ilə birlikdə öz ümidlərini təqdim edirlər

Qapını açıb “Kashalata” kafeyə daxil olan kimi sizi sanki başqa bir aləm qarşılayır. İçəridən gələn yeni dəmlənmiş qəhvənin ətri, sobadan çıxan təzə şirniyyatların qoxusu, bişən təamların dadlı buxarı insana dərhal isti bir doğmalıq hiss etdirir. Mətbəxdə və zalda gülərüzlə işləyən gənclər diqqəti cəlb edir. Onların bəziləri barista (qəhvəni hazırlayıb xidmət edən şəxs) köməkçisi, bəziləri ofisiant, digərləri isə aşpaz köməkçisidir. Hər biri öz işi ilə məşğuldur: bəziləri masaları silir, kimsə qonaqlar üçün qəhvə hazırlayır, digəri təzəcə bişmiş piroqları süfrəyə düzür. Ən təsirlisi isə odur ki, bütün bu ləzzətli təamları hazırlayanlar və xidmət edənlər neyromüxtəlifliyi olan gənclərdir. Onların hər hərəkəti, hər səmimi gülümsəməsi cəmiyyət üçün “Biz də bacarırıq” mesajıdır. Burada masaya gətirilən bir fincan qəhvə və ya isti çay təkcə içki deyil, həm də böyük zəhmətin, sevgiylə görülmüş işin nəticəsidir. Elə buna görə də buradakı dadlar damaqda qalmaqla yanaşı, qəlbə də toxunur.

“Kashalata” kafesinin təsisçisi, “Birgə və Sağlam” İctimai Birliyinin rəhbəri Aytən Eynalova 22 yaşlı autizmli gəncin anasıdır. İllər əvvəl valideyn kimi yaşadığı çətinliklər ona bu sahədə yeni yol açmağa ilham verib.

“2017-ci ildən bəri biz neyromüxtəlifliyi olan insanlara iş bacarıqları öyrədirik. Burada yalnız işləməyi deyil, müstəqil həyat bacarıqlarını da mənimsəyirlər. “Kashalata” kiçik bir kafe ola bilər, amma mesajı çox böyükdür. Biz göstəririk ki, doğru imkan yaradıldıqda hər şey mümkündür”, - deyə A.Eynalova əlavə edib.

Hazırda kafedə 10 nəfər gənc çalışır. Onların biri Daun sindromlu, doqquzu isə autizmli gənclərdir. Barista köməkçisi, aşpaz köməkçisi və ofisiant kimi fəaliyyət göstərən bu gənclər müştəriləri gülərüzlə qarşılayır, sifarişləri çatdırır, dadlı təamlar hazırlayır, kafeni səliqəli saxlayırlar.

Dövlət dəstəyi və cəmiyyətin diqqəti

“Kashalata” layihəsi dövlət qurumlarının və özəl şirkətlərin dəstəyi ilə həyata keçirilib. Bu sosial layihəyə cəmiyyətin diqqəti də böyükdür. Ən önəmli hadisələrdən biri isə ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyevanın “Kashalata”nı üç dəfə ziyarət etməsidir. O, gənclərlə birlikdə dadlı təamlar hazırlayıb, onlara öz dəstəyini göstərib. Bu, həm gənclər, həm də onların ailələri üçün unudulmaz bir hadisədir.

Aytən Eynalovanın sözlərinə görə, son illərdə maarifləndirmə işlərinin artması ilə cəmiyyətin neyromüxtəlif şəxslərə yanaşmasında da ciddi dəyişikliklər var: “20 il əvvəl valideyn kimi yaşadığım çətinliklərin çoxunu indi yaşamırıq. İnsanlar daha anlayışlı, daha qəbul edən olublar. Bu, bizim kimi valideynlərin həyat keyfiyyətini yüksəldir”.

“Kashalata” yalnız bir kafe ilə məhdudlaşmaq niyyətində deyil. Layihənin təsisçiləri gələcəkdə yeni filiallar açmağı, daha çox gənci işə cəlb etməyi, hətta ölkə hüdudlarını aşaraq regionda da nümunə yaratmağı planlaşdırır.

“Əgər bu gün “Kashalata”da 10 gənc çalışırsa, gələcəkdə daha çoxunu işlə təmin etmək istəyirik. Hər bir övladımızın müxtəlif bacarığı var və biz həmin bacarıqlara uyğun imkanlar yaratmağa çalışırıq. Hətta xarici ölkələrdən də maraqlananlar var. Artıq Azərbaycan bu sahədə nümunə göstərilən ölkələr sırasındadır”, - deyə İctimai Birliyin rəhbəri əlavə edib.

Gülərüzlü gənclərin dəvəti

Biz kafedə olarkən aşpaz köməkçisi Həmzə Eynalov artıq iş başında idi. O, böyük həvəslə və diqqətlə şirniyyat hazırlayırdı. Zalın ortasında isə Elmar Əliyev dayanmışdı. O, müştəriləri gülərüzlə qarşılayır, hər birinə sanki uzun müddət gözlədiyi qonaq kimi baxırdı. Onun səmimiyyətində xüsusi bir istilik vardı, elə bil burada heç kim yad deyil, hamı bir ailənin üzvüdür. Hüseyn Hüseynov isə bar masasının arxasında dayanaraq qəhvə hazırlayırdı. Qəhvənin dəmlənərkən yaydığı ətir bütün zalı bürümüşdü. Hüseyn fincanı qonağın qarşısına qoyanda üzündəki təbəssüm sanki bu sadə içkini daha dəyərli edirdi. Hazırladıqları qəhvəni və təamları AZƏRTAC-ın əməkdaşlarına təqdim edən gənclərin gözlərində isə ümid işığı parıldayırdı.

Bu gün Həmzə Eynalov, Elmar Əliyev və Hüseyn Hüseynov kimi gənclər öz gülər üzləri ilə hər kəsi “Kashalata” kafeyə dəvət edirlər. Onların xidmətindəki səmimiyyət, hazırladıqları təamların ləzzəti və ən əsası, həyat sevgisi hər bir müştərinin qəlbində iz buraxır.

“Kashalata” sadəcə bir kafe deyil, bura fərqli dünyaların görüş nöqtəsi, hər fincan qəhvənin yanında bir az da ümid və inamın təqdim olunduğu bir məkandır. Kafeyə gələn hər bir qonaq anlayır ki, fərqlilik məhdudiyyət deyil, cəmiyyətin zənginliyidir.