Politoloq: Zelenski Tramp görüşü danışıqların başlanğıcı kimi qiymətləndirilməlidir

 Bu tip görüşlər müharibəni bitirən yox, onu idarə edən diplomatik alətlər funksiyasını yerinə yetirəcək

Qlobal geosiyasətin diqqət mərkəzinə çevrilən Ukrayna müharibəsi ətrafında diplomatik gərginlik yeni mərhələyə qədəm qoyub. Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ilə ABŞ-ın sabiq prezidenti Donald Tramp arasında Floridada keçirilməsi planlaşdırılan həlledici görüş ərəfəsində tərəflər arasında əsas strateji məsələlər üzrə ciddi fikir ayrılıqları qalmaqdadır. Müharibənin dayandırılması istiqamətində irəliləyiş gözləntilərinə baxmayaraq, Rusiyanın intensiv hücumları və ərazi mübahisələri sülh perspektivlərini daha da mürəkkəbləşdirir. Bu fonda qarşıdakı görüşün real nəticələr verib-verməyəcəyi beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən ehtiyatla izlənilir.

"Reuters" in məlumatında bildirilib ki, görüşdə Donbasın taleyi, Zaporojye AES-in statusu və digər mühüm məsələlərin müzakirə ediləcəyi gözlənilir. Moskva isə Donbasın tam şəkildə Rusiyaya verilməsində israr edir ki, bu da mümkün razılaşmanın qəbul olunacağına dair suallar yaradır. Məlumata görə, sülh planının 90%-i razılaşdırılıb, lakin əsas mübahisə ərazi məsələləri ətrafında gedir. Rusiya bütün Donbası tələb edir, Kiyev isə mövcud təmas xətti üzrə status-kvonun dondurulmasını istəyir. ABŞ kompromis kimi bəzi ərazilərin azad iqtisadi zona elan edilməsini təklif etsə də, praktiki mexanizm hələ aydın deyil. Zelenski bildirib ki, görüşdən sonra Avropa liderləri ilə də əlavə məsləhətləşmələr aparacaq. Hazırda Rusiya Krımı və Ukrayna ərazisinin təxminən 12 faizini nəzarətdə saxlayır. Putin isə Ukraynanın Donbas, Zaporojye və Xersondan qoşunlarını çıxarması və NATO-dan imtina etməsi kimi şərtlər irəli sürür. Ekspertlər görüşdən kəskin dönüş gözləməməyi tövsiyə edirlər. giriş mətni yaz

Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin sektor müdiri, politoloq Tural İsmayılov “Sherg.az” a açıqlamasında bildirib ki, Zelenski–Trampın Floridada planlaşdırılan görüşü Ukrayna müharibəsinin taleyinə dair gözləntiləri artırsa da, prosesə realist yanaşma daha məqsədəuyğundur. Politoloqun sözlərinə görə, tərəflər müharibənin dayandırılması ideyasında formal olaraq maraqlı görünsələr də, sülhün məzmunu və mexanizmləri ilə bağlı ciddi fikir ayrılıqları qalmaqdadır:

“Xüsusilə Rusiya tərəfindən davam edən genişmiqyaslı hava hücumları danışıqlar üçün siyasi fonu daha da ağırlaşdırır və kompromis imkanlarını daraldır. Zelenskinin mövqeyi əsasən təhlükəsizlik zəmanətləri, ərazi bütövlüyünün tanınması və Qərbin hərbi-siyasi dəstəyinin davamlılığı üzərində qurulub. Tramp isə daha praqmatik və transaksion yanaşma nümayiş etdirir: müharibənin ABŞ üçün maliyyə yükünün azaldılması, Avropanın məsuliyyətinin artırılması və “sürətli razılaşma” görüntüsü onun prioritetləri sırasındadır. Bu iki yanaşma arasında struktur fərqi var və bu fərq görüşdən dərhal konkret nəticə çıxmasını çətinləşdirir. Danışıqlardan real olaraq gözlənilən əsas nəticə müharibənin dərhal dayandırılması yox, mümkün çərçivə razılaşmalarının konturlarının müzakirəsidir. Atəşkəsə aparan yol xəritəsi, diplomatik kanalların aktivləşdirilməsi və tərəflərin “qırmızı xətlərinin” bir daha dəqiqləşdirilməsi daha real ssenari kimi görünür. Bununla yanaşı, Trampın Ukrayna siyasətində ton dəyişikliyi ehtimalı Kiyev üçün əlavə strateji risklər yaradır. Beləliklə, Zelenski–Tramp görüşü həlledici an kimi təqdim olunsa da, daha çox uzunmüddətli danışıqlar mərhələsinin başlanğıcı kimi qiymətləndirilməlidir. Mövcud hərbi reallıqlar dəyişmədikcə, bu tip görüşlər müharibəni bitirən yox, onu idarə edən diplomatik alətlər funksiyasını yerinə yetirəcək”.