Prezident İlham Əlieyin ABŞ səfərinin strateji və tarixi əhəmiyyəti ŞƏRH

2025-ci ilin 7–8 avqust tarixlərində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Amerika Birləşmiş Ştatlarına işgüzar səfəri ölkəmizin müasir diplomatiya tarixində mühüm bir mərhələ kimi yadda qalacaq. Bu səfər təkcə ikitərəfli münasibətlərin inkişafına deyil, həm də regional və qlobal səviyyədə Azərbaycanın mövqelərinin möhkəmlənməsinə xidmət etdi. Ağ Evdə keçirilən görüşlər, mətbuata bəyanatlar və Azərbaycan media nümayəndələrinə verilən geniş müsahibə səfərin siyasi, iqtisadi, təhlükəsizlik və humanitar aspektlərini əhatə etdi. Prezident İlham Əliyevin Ağ Evdə ABŞ Prezidenti ilə görüşü iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın yeni mərhələyə yüksəldiyini göstərdi. Söhbət zamanı enerji təhlükəsizliyi, regional sabitlik, iqtisadi əməkdaşlıq, yüksək texnologiyalar sahəsində tərəfdaşlıq, habelə humanitar əlaqələrin genişləndirilməsi məsələləri əsas müzakirə mövzularından oldu. Azərbaycan liderinin çıxışında xüsusi vurğulanan məqam ondan ibarət idi ki, Azərbaycan yalnız regional güc deyil, həm də qlobal enerji bazarının mühüm oyunçusudur və bu statusu etibarlı tərəfdaş siyasəti ilə qoruyub saxlayır. Səfərin diqqətçəkən məqamlarından biri Prezident İlham Əliyevin mətbuata verdiyi bəyanatda ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinin tarixi dinamikasına toxunması idi. O, 1990-cı illərin əvvəllərində yeni müstəqillik qazanmış Azərbaycanın üzləşdiyi çətinlikləri, ABŞ ilə ilk diplomatik təmasların əhəmiyyətini və bu günədək davam edən səmərəli əməkdaşlığın əsaslarını xatırlatdı. İlham Əliyev vurğuladı ki, iki ölkə arasında münasibətlərin əsas dayağı qarşılıqlı etimad, bərabərhüquqlu əməkdaşlıq və ortaq maraqlara hörmət prinsipləridir. Azərbaycan Prezidenti çıxışında Cənubi Qafqazın strateji əhəmiyyətini xüsusi qeyd etdi. O bildirdi ki, region yalnız enerji resurslarının nəqli üçün deyil, həm də Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizlərinin kəsişmə nöqtəsi kimi qlobal ticarət və logistika xəritəsində mühüm mövqeyə malikdir. Bu baxımdan ABŞ ilə əməkdaşlıq, xüsusən də infrastruktur, rəqəmsal texnologiyalar və yaşıl enerji sahələrində birgə layihələr gələcək inkişafın əsas prioritetlərindəndir. Prezident İlham Əliyevin Ağ Evdəki bəyanatı həm də Azərbaycanın müstəqil xarici siyasət kursunun bir daha nümayişi idi. O, açıq şəkildə bildirdi ki, Azərbaycan öz milli maraqlarına əsaslanan siyasət yürüdür və heç bir təzyiq və ya birtərəfli təsir vasitəsi ilə istiqamətini dəyişməyəcək. Bu mövqe beynəlxalq arenada Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş imicini möhkəmləndirir və onun diplomatik manevr imkanlarını genişləndirir. Səfər çərçivəsində Prezident İlham Əliyevin ABŞ-ın aparıcı media orqanlarının nümayəndələrinə verdiyi müsahibə də geniş əks-səda doğurdu. Bu müsahibədə Azərbaycan Prezidentinə ünvanlanan suallar enerji siyasəti, Qarabağ münaqişəsindən sonrakı dövr, Qərbi Azərbaycan məsələsi, COP29-un Bakıda keçirilməsinin əhəmiyyəti, habelə insan hüquqları və demokratik islahatlar kimi mövzuları əhatə etdi. İlham Əliyev bütün suallara ətraflı və arqumentli cavablar verərək Azərbaycanın mövqeyini beynəlxalq ictimaiyyətə aydın şəkildə çatdırdı. Müsahibədə diqqətçəkən məqam ondan ibarət idi ki, Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın enerji strategiyasının artıq neft və qazdan kənara çıxdığını, bərpa olunan enerji sahəsində böyük potensiala sahib olduğunu vurğuladı. O, Xəzər dənizində inşa ediləcək külək elektrik stansiyaları, günəş enerjisi layihələri və yaşıl hidrogen istehsalı sahəsində xarici investorlarla əməkdaşlığın genişləndiyini açıqladı. Bu, Azərbaycanın yaxın onillikdə qlobal yaşıl enerji xəritəsində mühüm mövqeyə yüksələcəyini göstərir. Prezident İlham Əliyev həmçinin Qarabağ münaqişəsinin tarixi və 44 günlük Vətən müharibəsinin nəticələri barədə də danışaraq Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tam bərpa olunduğunu, regionda yeni reallıqların yarandığını vurğuladı. O, postmünaqişə dövründə sülh sazişinin imzalanması üçün Ermənistanla aparılan danışıqlar barədə də məlumat verdi və bu prosesdə beynəlxalq tərəfdaşların, o cümlədən ABŞ-ın konstruktiv rolunu qeyd etdi. Müsahibə zamanı Qərbi Azərbaycan mövzusu da xüsusi yer aldı. Prezident İlham Əliyev Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunmuş azərbaycanlıların tarixi və hüquqi məsələlərini ətraflı şəkildə izah etdi. O bildirdi ki, bu məsələ sülh və beynəlxalq hüquq çərçivəsində həll olunmalı, deportasiya qurbanlarının geri dönüşü təmin edilməlidir. Səfərin mühüm nəticələrindən biri də iqtisadi əməkdaşlıq üzrə yeni razılaşmaların əldə olunması idi. İkitərəfli görüşlərdə kənd təsərrüfatı, rəqəmsal transformasiya, kibertəhlükəsizlik, təhsil və səhiyyə sahələrində əməkdaşlıq imkanları müzakirə olundu. ABŞ şirkətlərinin Azərbaycanda yeni investisiya layihələrinə qoşulacağı və bu layihələrin qarşılıqlı fayda prinsipi əsasında həyata keçiriləcəyi açıqlanıb. Prezident İlham Əliyevin Ağ Evdəki bəyanatı və media müsahibəsi yalnız siyasi baxımdan deyil, həm də informasiya diplomatiyası baxımından mühüm hadisə idi. Azərbaycan lideri bu çıxışlar vasitəsilə dünya ictimaiyyətinə ölkəmizin inkişaf modelini, strateji hədəflərini və qlobal proseslərdəki mövqeyini aydın şəkildə çatdırdı.

Nəticə etibarilə, 7–8 avqust 2025-ci il ABŞ səfəri Azərbaycanın beynəlxalq imicinin möhkəmlənməsinə, iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın yeni mərhələyə keçməsinə və ölkəmizin regional lider statusunun daha da güclənməsinə xidmət etdi. Bu səfər həm də bir daha göstərdi ki, Azərbaycan müasir dünya siyasətində özünəməxsus mövqeyi, balanslaşdırılmış diplomatiyası və qətiyyətli dövlətçilik kursu ilə seçilir.

Fərid Mustafayev

YAP Yasamal rayon Elm və Təhsil Nazirliyinin Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu üzrə ərazi partiya təşkilatının sədr müavini