Putinin narahatlığı: Mişustinin Pekin səfəri Moskvanın asılılığını dərinləşdirirmi?

Rusiya Baş naziri Mixail Mişustinin Çinə səfəri Kreml üçün sadəcə diplomatik jest deyil, həm də geosiyasi narahatlığın göstəricisidir. Ukrayna müharibəsi və Qərb sanksiyalarının təzyiqi altında Moskva getdikcə Çinə daha çox söykənir. Bu səfər zamanı enerji, logistika və texnologiya sahələrində bir sıra razılaşmalar imzalansa da, proses Rusiya–Çin münasibətlərində bərabərlikdən çox asılılıq tendensiyasını göstərir.

Səfərin ən böyük məqsədi siyasi jest xarakteri daşıyır. Rusiya Çindən iqtisadi dəstək və texnoloji əməkdaşlıq gözləyir, lakin Pekin bu məsələdə ehtiyatlı davranır. Çin Qərb sanksiyalarını nəzərə alaraq Rusiyaya açıq dəstək verməkdən çəkinir. Ona görə də səfər nəticəsində imzalanan sənədlər daha çox simvolik məna kəsb edir. Praktik nəticələr isə məhdud olacaq, çünki Çin öz maraqlarını Qərblə münasibətlərdə balanslaşdırmağa çalışır. Bu səbəbdən Moskvanın gözləntiləri tam şəkildə qarşılanmayacaq.

Ziyarət iki ölkə arasında güc nisbətində Pekinin üstünlüyünü daha da aydınlaşdırdı. Rusiya müharibə və sanksiyalar səbəbindən iqtisadi cəhətdən zəifləyib, Çin isə bu vəziyyətdən strateji fürsət kimi yararlanır. Pekin həm enerji bazarında, həm də texnologiya sahəsində Rusiyanın əsas tədarükçüsünə çevrilib. Bu, Moskvanın diplomatik manevr imkanlarını azaldır və asılılığı dərinləşdirir. Çin isə Rusiyanın zəifliyindən öz mövqelərini gücləndirmək üçün istifadə edir. Nəticədə münasibətlərdə bərabər tərəfdaşlıqdan çox, asılılıq modeli formalaşır.

Bu proses Qərb və NATO üçün müəyyən təhdidlər yaradır. Rusiya–Çin əlaqələrinin dərinləşməsi Qərb üçün alternativ güc mərkəzinin yaranması anlamına gəlir. Xüsusilə enerji tədarükü, regional təhlükəsizlik və valyuta əməliyyatları kimi sahələrdə bu əməkdaşlıq Qərbin təsirini azalda bilər. Lakin bu, hələ tam strateji ittifaq deyil. Çin Qərb bazarlarından imtina etməyə hazır deyil. Rusiya isə Çinin ehtiyatlı mövqeyindən narazıdır, çünki daha açıq siyasi dəstək gözləyir. Bu fərqli maraqlar onların münasibətlərini sabit, lakin dərin olmayan səviyyədə saxlayır. NATO üçün real təhlükə yalnız bu əməkdaşlıq hərbi müstəviyə keçərsə yarana bilər.

Mişustinin səfəri Moskva üçün daha çox daxili auditoriyaya ünvanlanmış addımdır. Kremlin məqsədi Qərb qarşısında tək qalmadığını göstərmək idi. Lakin faktiki vəziyyət fərqlidir. Çin artıq Rusiya üçün iqtisadi və siyasi prioritetlərin istiqamətini müəyyən edən əsas oyunçuya çevrilib. Bu, uzunmüddətli perspektivdə Rusiyanın manevr imkanlarını məhdudlaşdıracaq. Əvəzində, Çin öz təsirini Avrasiya məkanında daha da genişləndirəcək. Beləliklə, səfər Rusiya üçün real qazanclardan çox, simvolik əhəmiyyət daşıyır.

Zülfü Məmmədov