Qara bayramın dərin mənası

Babalarımın yatdığı torpaqlarda dörd çərşənbənin üçüncüsündə qara bayram qeyd edilir. Bəzi bölgələrdə axır çərşənbədən əvvəlki cümə axşamıdır qara bayram. Qazaxda isə axır çərşənbədən əvvəlki çərşənbədə, yəni sayca 3-cü çərşənbədə orta və yaşlı nəsil qəbristanlığa gedir, Baharı görməyib, bu Novruzda bizimlə olmayacaq yaxınlarını ziyarət edirlər.

Uşaq vaxtı nənəmlə Qazaxdakı qəbristanlığa getmişdik qara bayramda. O vaxt mənə, Bakıdan gəlmiş şəhər uşağına hər şey qəribə gəlmişdi. Sinə daşlarının üstünə düzülən xonça və səmənilər hələ də hafizəmdədir – nə bayram kimi bir abu-hava vardı, nə də yas kimi yas. Qadınlar hüzünlü və kədərli görünsələr də dil deyib ölülərini ağlamırdılar.

Çocuq ağlı ilə ölmüş bir insanın məzarına nə üçün fəsəli və paxlava aparıldığını anlamır, böyüklərdən bunu izah etmələrini istəyirdim. Nə cavab verdiklərini xatırlamıram, yəqin ki, heç məntiqli bir şey də söyləməmişdillər. Ağlabatan bir şey söyləmiş olsalardı yaddaşımın küncünə qazınardı yəqin.

İndi, illər sonra qara bayramın necə də dərin anlama malik bir ritual olduğunu anlayır, bu el adətinə böyük məna və önəm yükləyə bilirəm. Təəssüf ki, bu gün bir çox dini cərəyanlar Novruz bayramı ilə bərabər qara bayramı da inkar edir, fikirlərini onların islamla əlaqəsi olmaması ilə apellyasiya edirlər. Necə də gülməli və qərəzlidirlər. Novruz islamın yarandığı 7-ci əsrdən çox-çox yüzilliklər əvvəl yaranıb bu torpaqlarda…

Bu Novruzda bizi yalnız, biçarə, yetim buraxıb, boynumuzu bükən bütün yaxınlarımıza Allahdan rəhmət diləyirəm.

Baharın təravətini hiss etməsəniz, qoxusunu almasınız da yenə də bizimləsiniz, Yaradılışın bu sirli gerçəyinə – ölümə rəğmən bizimləsiniz, ürəyimizdəsiniz…

3500 illik “Qılqamış” dastanından:

Kimsə görməz ölümü öncədən,

Kimsə görməz ölümün üzünü,

Kimsə eşitməz ölümün səsini,

Amma yenə də zalım ölüm biçər insan soyunu.  /medianews.az