Qış aylarında üzə çıxan DEMANS əlaməti: Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir

Sentyabr ayı ilə birlikdə havaların soyuması demans xəstələrində əlamətlərin şiddətlənməsinə səbəb olur. Mütəxəssislər bunun “gün batımı sindromu” (sundowning) adlanan vəziyyətdən qaynaqlandığını bildirirlər.

Sherg.az xəbər verir ki, Alzheimer Assosiasiyasının açıqlamasında deyilir: “Şəxsin davranışlarında xüsusilə günün irəliləyən saatlarında və ya gün sonuna doğru dəyişikliklər yarana bilər. Bu müddətdə hallüsinasiyalar və ya sanrılar da müşahidə oluna bilər.”

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir ki, gün batımı sindromu payız və qış aylarında daha da pisləşir. Bu mövsümlərdə təbii işığın azalmasının demans xəstələri üçün xüsusilə çətinlik yaratdığı, həmçinin narahatlıq və çaşqınlığı artırdığı vurğulanır.

"Psychology Today" jurnalında dərc olunmuş bir məqalədə də bu fikri dəstəkləyən açıqlamalar yer alır.

Mövsüm keçidlərinin gün batımı sindromunu tətikləyə biləcək bəzi amilləri belə sıralamaq olar:

Təbii işıq miqdarının azalması

Temperatur dəyişiklikləri

Gündəlik rejimin pozulması

Mövsümi depressiyanın artması

ƏLAMƏTLƏR HANSILARDIR?

Alimlər vurğulayır ki, gün batımı sindromu insanda normaldan daha çox çaşqınlıq, narahatlıq və hüzursuzluq yaradır. Dementia UK digər əlamətləri belə sıralayır:

Çaşqınlıq: Şəxs evində olsa da “evə getməli olduğunu” düşünə bilər. Yetkin övladlarını məktəbdən götürməli və ya işə getməli olduğunu zənn edə bilər. Ətrafındakı insanları tanımaya bilər və ya eyni sualları təkrar-təkrar verə bilər.

Anksiyete (həyəcan): Güclü çaşqınlıq şəxsin özünü təhlükəsiz hiss etməməsinə və narahat olmasına səbəb olur.

Ajitasiya (hüzursuzluq): Şəxs yerində dura bilməmə, geyimləri ilə oynama, qışqırma, mübahisə etmə kimi davranışlar göstərə bilər. Ailə üzvlərini izləyə və ya məqsədsizcə gəzə bilər. Bu davranışlar bəzən xatırladığı birini tapmaq və ya ehtiyacını ödəmək cəhdi ola bilər. Bəzən də ayaqqabı və paltosunu geyinərək evdən çıxmağa çalışa bilər.

Demans xəstələrində tez-tez rast gəlinən digər əlamətlər:

Yaddaş itkisi

Diqqəti toplamaqda çətinlik

Gündəlik işləri görməkdə çətinlik (məsələn, alış-verişdə pul üstünü qarışdırmaq)

Danışığı izləməkdə və ya söz tapmaqda çətinlik

Zaman və məkan çaşqınlığı

Əhval dəyişikliyi

"Mirror" qəzetində yer alan xəbərə görə, bu əlamətlərdən hər hansı birini tanıdığınız bir şəxsdə müşahidə etsəniz, bunun demansla əlaqəli ola biləcəyini nəzərə alaraq mütləq həkimə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur. Erkən diaqnoz xəstəliyin gedişatını idarə etməkdə böyük əhəmiyyət daşıyır.